Het hele boek is samengevat, in totaal zijn dit 8 hoofdstukken. Opgegeven literatuur bij het vak Diagnostiek en behandeling B in blok 2B van het 2e studiejaar
Voor het goede doel – werken met hulpverleningsdoelen in de jeugdzorg
T. van Yperen & M. van der Steege
Hoofdstuk 1: inleiding (college 1)
De doelen die zijn geformuleerd geven de koers aan
De beste veranderingen voltrekken zich in dialoog. Het is weinig effectief om top-down te
werken.
Hoofdstuk 2: achtergronden en essentie (college 1)
Het ontstaan van doelgericht werken: achtergronden
Goal Attainment Scalling (GAS) – Kiresuk & Sherman (1968)
1. Op grond van een intake en een eerste screening worden de voor behandeling relevante
probleemgebieden genoteerd. Wat wel of niet relevant is bepalen de hulpverlener en de
cliënt in overleg.
2. Per probleemgebied kiezen de hulpverlener en cliënt één of meer doelen.
3. Per doel verzinnen ze een indicator (meetlat) waarop is aan te geven in welke mate het doel
is bereikt en een norm die aangeeft bij welke score op de indicator het doel bereikt is.
4. De cliënt en hulpverlener problemen per doel aan te geven hoe belangrijk ze dit
aandachtspunt vinden. Dat leidt tot een ‘gewicht’ voor ieder doel: sommige zijn uiterst
belangrijk, andere zijn van geringe betekenis.
5. Er wordt een periode afgesproken waarbinnen elk doel bereikt moet zijn.
6. Alles wordt op een formulier genoteerd.
Voordelen GAS
Helpt de hulpvragen te expliciteren
Cliënten zijn meer actief bij het hulpverleningsproces betrokken
Hulpverleners worden gemotiveerd om doelen op elkaar af te stemmen en in dat kader beter
met elkaar samen te werken.
Nadelen GAS
Procedure is bewerkelijk en vergt veel inspanning
Voortschrijdende professionalisering
Regulatieve cyclus van Van Strien: belangrijke basis voor modellen.
o Probleemstelling, diagnose, plan, ingreep en evaluatie
o Belangrijk verschil: hulpverlener is in samenspraak met de cliënt op zoek naar
betekenisgeving en werkt actief mee aan het realiseren van de gewenste situatie
o Overeenkomst: systematische, stapsgewijze aanpak en reflectie op eigen handelen
Ontwikkeling
1. Accent sterk op professionalisering van de diagnostiek
o Zorgvuldige exploratie van kenmerken van het probleem en het achterhalen van de
oorzaken van het probleem
o Handelingsgerichte diagnostiek: stellen van behandeldoelen en kiezen van
behandelvorm aansluitend op diagnosestelling ; problematiek onderzocht met oog
op behandeling ervan
o Cyclisch verband: (1) onderzoek om vast te stellen wat er aan de hand is en wat
eraan te doen is; (2) opstellen van doelen voor de aanpak; (3) vaststellen van wijze
van aanpak; (4) uitvoeren van de aanpak; (5) onderzoeken in hoeverre de aanpak
heeft geholpen etc.
2. Accent op de methodiek van de hulpverleningsplanning
o Hulp gericht op expliciet geformuleerde doelen en aangegeven welke middelen
ingezet worden
o Uitvoering opgedeeld in fasen die elk worden afgesloten met een tussenevaluatie
1
,Kwaliteit van doelen
Te weinig concreet
Lijken te zeer gedomineerd door het perspectief van de hulpverlener i.p.v. door de cliënt
Vraaggericht werken
Hulpverlener besteedt nadrukkelijk aandacht aan wat de cliënt wenst, beslissen met de cliënt
waartoe de hulp moet dienen. De cliënt participeert in de besluitvorming.
Goede verstandhouding tussen hulpverlener en cliënt
3 vragen
1. Wat is er aan de hand?
2. Wat wil je met de hulp? consensus over doelen
3. Hoe bereiken we dat?
Wetgeving en beleidsdocumenten
Wet op Jeugdhulpverlening (1989) en Besluit Kwaliteitsregels Jeugdhulpverlening (1990)
o Hulp moet worden ingezet op grond van een gedegen probleemanalyse
o Hulpverleningsplan bij hulp >6weken: korte- en lange termijndoelen gespecificeerd
Basiscriteria voor kwaliteit van jeugdzorg (2000): belangrijkste kwaliteitsstandaard
o Raamhulpverleningsplan of zorgcoördinatieplan
Wet op jeugdzorg (2005)
o Indicatie-/doelstelling met aansluitend hulpverleningsplan
Maatschappelijke Ondernemers Groep Referentiewerkmodel
o Beschrijving op hoofdlijnen van de werkprocessen van BJZ
Op grond van documenten moet toetsbaar zijn of de hulp in dit opzicht aan belangrijke
kwaliteitscriteria voldoet
Wetenschappelijk zicht op effectiviteit van jeugdzorg
Algemeen werkzame factoren
Goede kwaliteit van relatie cliënt – hulpverlener
Goede aansluiting bij motivatie van cliënt
Goede structurering van de interventie: heldere doelstelling en planning; fasering
Goede fit tussen probleem/hulpvraag en keuze van type interventie
Behandel-integriteit: uitvoering van interventie zoals deze behoort te worden uitgevoerd
Voldoende professionaliteit van behandelaar
Goede werkomstandigheden van behandelbaar
Specifieke werkzame factoren
Ingrediënten van hulpverlening die afgestemd zijn op het specifieke probleem dat aan de
orde is, de aard van de hulpvraag, de kenmerken van de cliënt en de visie op de juiste aanpak
Betekenis van doelgericht hulp
Als je werkt met expliciete doelen en duidelijk daaraan gekoppelde middelen en fasen van
hulpverlening, vergroot dat de kans op effectief hulpverlenen
Goal Setting Theory – Locke & Latham (2012)
Doelen stellen werkt resultaat bevorderend
Doelen blijken mensen te motiveren en te activeren.
Doelen leiden ertoe dat personen zich bewuster worden van wat ze kunnen doen om ze te
bereiken
Belangrijke voorwaarde = mensen committeren zich aan de doelen
Goed om persoon feedback te geven over de mate waarin er vorderingen worden gemaakt
Als het probleem heel complex is, is het beter om met korte termijn doelen (proximal goals)
te werken i.p.v. met lange termijn doelen (distal goals)
2
,Andere onderzoeken
Drieschner: het draagt bij aan de motivatie wanneer hulpverlener en cliënt consensus
hebben over doelen en de cliënt kan overzien hoe de behandeling in elkaar steekt
Betere motivatie van cliënt draagt bij aan de effecten van de hulp
Hermanns: consensus over hulpverleningsdoelen en motivatie van cliënt zijn de belangrijkste
algemeen werkzame factoren in de jeugdzorg
Knoppert-Van der Klein: de mate waarin de cliënt en hulpverlener het eens zin over de
doelen is één van de belangrijkste componenten in de kwaliteit van de therapeutische relatie
Meest effectieve hulpvormen: duidelijke oriëntatie op doelen en sterke oriëntatie op
concrete situaties over het algemeen
Effect bevorderende factor: structurering van interventie aan de hand van heldere doelen
Kern van het doelgericht werken
Kernelementen van doelgericht hulpverlenen
Analyse en diagnose Plan en uitvoering Evaluatie
Klacht-/probleemanalyse Doelen Wat is het resultaat?
+ + - Hulp goed uitgevoerd?
Hulpvraagverduidelijking Middelen (interventies, - Doelen gerealiseerd?
hulpvormen, modules, - Cliënt en hulpverlener
programma’s) tevreden?
Terugkoppeling
Doelen liggen in verlengde van problematiek en hulpvraag; definiëren zo helder mogelijk het
gewenste resultaat; rode draad van hulpverlening
Doelen zijn bepalend voor inzet van middelen
Het ultieme ijkpunt voor het welslagen van de hulp ligt bij de vraag of de doelen gerealiseerd
zijn; de doelen geven aan wanneer de hulp ‘klaar’ is
Samenvattend
Belangrijke, algemeen werkzame factoren in de hulp
1. Het werken met heldere doelen draagt bij aan structurering van de hulp
2. Het leidt tot een goede ‘fit’ tussen hulpvraag en aanpak
Stappen in hulpverlening
Probleemanalyse/hulpvraagverduidelijking – planning en uitvoering van hulp –
resultaatbepaling
Aandachtspunten
1. In de praktijk zijn de stappen vaak niet strikt te scheiden. Wel belangrijk om in hulp fasen
te onderscheiden om te voorkomen dat hulp blijft steken in improvisatie en de hulp niet
gestructureerd wordt uitgevoerd.
2. De uitvoering van stappen gebeurt geregeld door verschillende instanties of personen.
Niettemin moet er sprake zijn van een doorlopend proces, waarin de rode draad van de
hulpverlening intact blijft.
3
, Hoofdstuk 3: doelen stellen door en met cliënten (college 3)
Om wiens doel gaat het eigenlijk
Partijen
1. Individuele cliënt
o Veel van de doelen zijn persoonlijk van aard: verwoord door de cliënt en
hulpverlening en hebben betrekking op de persoonlijke belangen van de cliënt
2. Samenleving
o Overheid – Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind: veilig thuis,
onderwijs, beschermd tegen drugs/mishandeling/uitbuiting; speciale ondersteuning
wanneer nodig; bescherming van burgers in het algemeen
Doelen jeugdzorg
Herstel van de autonomie van de jeugdigen en zijn opvoeders: cliënt zodanig helpen met zijn
problemen, dat hij op eigen kracht verder kan
Veilige opvoedingssituatie voor het kind: herstel van de veilige opvoedingssituatie of
voorkomen dat kind met ernstige bedreiging van zijn/haar ontwikkeling te kampen krijgt
Verhoging van de kwaliteit van leven van jeugdigen en hun opvoeders: houdt verband met
de waarde in de maatschappij om zwakkere een zo goed mogelijk bestaan te bieden.
Bescherming van de samenleving
Jeugdzorginstellingen
Opereren tussen persoonlijke doelen van cliënt en maatschappelijke doelen
Verschillende belangen (cliënt en samenleving) te vertalen naar samenhangend en voor
iedereen aanvaardbaar hulpverleningsplan absolute voorwaarde = helderheid over doelen
Verantwoordelijk om interventievormen in huis te halen die zowel aan realisering van veel
gestelde persoonlijke doelen als aan maatschappelijke doelen bijdragen
De vraag centraal in een professioneel dialoog
Spanning hulpverlening
o Pijnlijke spagaat: maatschappelijke opdracht van de jeugdzorg ↔ persoonlijke
belangen cliënt
o Positief: plaats hulpverlener in positie om een dialoog met de cliënt aan te gaan
Vaardigheden hulpverlener
1. Hij moet in staat zijn om met een cliënt een goede dialoog te voeren
2. Hij moet zich als een professional in die dialoog weten te positioneren
Het voeren van een dialoog
Vanuit ieder perspectief kennis, kunde en kwaliteiten bijgedragen
Hulpverlening moet rekening houden met en aansluiten bij de bereidheid van de cliënt en
diens krachten en bekwaamheden – respect en empathie
o Respect: hulpverlener toont met zijn houding en gedrag dat hij de cliënt erkent en
waardeert in zijn eigenheid als mens, individu en persoon. Hij gaat uit van de goede
wil van de cliënt en neemt een onvoorwaardelijke en positieve houding aan
o Empathie: telkens proberen voeling te krijgen met cliënt zonder vooraf te snel een
oordeel klaar te hebben over hoe de cliënt het probleem en huidige situatie beleeft
Positioneren van professionaliteit
Kennis en een set van competenties, standaarden, werkwijzen en methoden is vereist
Goede verstandhouding, goede dialoog en een gezamenlijke inspanning
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller TessaBrouwer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.84. You're not tied to anything after your purchase.
