Summary
Samenvatting BOK: Menselijk gedrag TP
- Course
- Institution
- Book
Dit is een samenvatting van leerjaar 1 toegepaste psychologie periode 1.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
mvanrijnsoever
Content preview
Hoofdstuk 1 – Geest, gedrag en psychologischwetenschap
Centrale vraag: Hoe zou je de bewering testen dat suiker kinderen hyperactief maakt?
1.1 – Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychoanalyse: de diagnose en behandeling van geestelijke problemen. Psychoanalyse is
een zeer gespecialiseerde en weinig toegepaste vorm van therapie.
- Verschil psychologen en psychoanalytici.
Psychologie: is afkomstig van het Oudgrieks. Psyche betekent ‘geest’. De Grieken geloofden
dat die op zichzelf en apart van het fysieke lichaam bestond. Het aanhangsel -ologie
betekent ‘gebied van studie’. De letterlijke betekenis van psychologie is dus ‘de studie van de
geest’.
Tegenwoordig gebruiken psychologen echter een bredere definitie, die ons kernconcept van
deze paragraaf vormt.
Kernconcept: Psychologie is een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen is
psychologie de wetenschap van gedrag en geestelijke processen.
Een belangrijk punt van de definitie: psychologie houdt zich niet alleen bezig met geestelijke
processen, maar ook met gedragingen. Dus het terrein van de psychologie bestaat zowel uit
interne geestelijke processen, die we alleen direct waarnemen (denken, voelen en
verlangen). Ook externe waarneembare gedragingen (praten, glimlachen en lopen).
Tweede belangrijke aspect van de definitie heeft betrekking tot het wetenschappelijke deel
van de psychologie: objectieve, verifieerbare gebeurtenissen.
1.1.1 – Psychologie: het is meer dan je denkt
Er is meer dan alleen psycholoog of therapeut worden. Het werkveld is divers. Hier is het
vakgebied verdeeld in drie grote groepen.
Drie soorten psychologen
Ruwweg vallen psychologen in drie grote groepen uiteen.
Experimenteel psychologen: vormen de kleinste van de drie groepen. Ze voeren het meeste
onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert. Een experimenteel psycholoog zou
bijvoorbeeld de effecten van suiker op hyperactiviteit onderzoeken.
Docent Psychologie: geeft bijv. les aan studenten van professionele bacheloropleidingen en
universiteiten. Op de uni doen ze ook wetenschappelijk onderzoek, soms behandelen ze
mensen.
Toegepast psychologen: gebruiken de kennis die door experimenteel psychologen is
verzameld om problemen op te lossen d.m.v. trainingen, ontwerpen van speciale
gereedschappen of psychologische behandelingen.
Specialisaties in de toegepaste psychologie
Hier enkele populaire specialisaties:
- Arbeids- en organisatiepsychologen: hebben zich gespecialiseerd in aanpassingen
aan de werkplek die de productiviteit en de arbeidsmoraal maximaliseren.
- Sportpsychologen: helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren. Zij
kunnen ook onderzoek doen, bijv. bij risicovolle activiteiten.
- Schoolpsychologen: zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Ze houden
zich bezig met alle aspecten rondom leren, bijv. het gezin of persoonlijke
omstandigheden.
- Klinisch psychologen en counselors: helpen mensen zich aanpassen op sociaal en
emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in hun relaties, hun carrière te maken.
, - Forensisch psychologen: leveren hun psychologische expertise aan het wets- en
rechtssysteem. Dit is een van de nieuwste specialismen. Zij kunnen gevangenen in
penitentiaire of tbs-inrichtingen testen om vast te stellen of ze vrijgelaten mogen
worden of fit genoeg zijn om voor een rechtbank te verschijnen.
- Omgevingspsycholoog: proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren.
- Gerontopsychologen: vormen een van de nieuwste vakgroepen. Zij beoordelen het
functioneren van ouderen en verlenen begeleiding, in overleg met cliënten, families,
verzorgers en artsen. Zodat oudere hun potentieel maximaal benutten in de latere
fases van hun leven.
1.1.2 – Psychologie is geen psychiatrie
Bijna alle psychiaters behandelen psychische stoornissen. Een aantal psychologen doet dit
ook, maar daar houden de overeenkomsten ongeveer ook op.
Psychiatrie is een medisch specialisme en maakt geen deel uit van de psychologie.
Psychiaters hebben een medische opleiding.
De psychiatrie is ook een kleiner vakgebied dan de psychologie. De psychologie bestaat uit
het hele terrein van het menselijk gedrag en de geestelijke processen, van hersenfuncties tot
sociale interacties. Dus hoewel sommige psychologen het doctorstitel hebben, is hun
opleiding niet medisch van aard. Daarom dat ze over het algemeen ook geen medicijnen
mogen voorschrijven.
Psychologen werken dus op allerlei terreinen en behandelen mensen vanuit een
psychologische invalshoek. Klinisch psychologen noemen hun ‘patiënten’ daarom ook
cliënten.
1.1.3 – Kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie: is niet onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd. Bijvoorbeeld: horoscoop, grafologie
(handschriftanalyse), waarzeggerij of subliminale berichten die ons gedrag zouden
beïnvloeden.
Wat is kritisch denken?
Het is onmogelijk om een definitie van kritisch denken te geven waarmee iedereen het eens
is. Toch hier zes vaardigheden voor kritisch nadenken:
1. Wat is de bron? Is de bron betrouwbaar en/of geschreven door iemand uit de
branche zelf.
2. Is de bewering redelijk of extreem? Kritische denkers zijn sceptisch over beweringen
die als ‘doorbraak’ of ‘revolutionair’ worden aangemerkt.
3. Wat is het bewijsmateriaal? Kritische denkers weten echter dat dit anekdotische
bewijsmateriaal, hoe overtuigend het ook lijkt, uit de ervaringen van slechts enkele
mensen bestaat. Dat wordt ten onrechte gezien voor wetenschappelijk bewijs.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
Bias: Een vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis
van persoonlijke ervaringen en waarden.
Emotionele bias: De neiging om oordelen te bellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens, i.p.v. op een rationele analyse van het bewijsmateriaal.
Confirmation bias: De neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit te
negeren of te bekritiseren en om i.p.v. informatie te zoeken waar je het wel mee eens
bent.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden? ‘Gezond verstand’ is geen
substituut voor wetenschappelijk bewijs.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig? Voor een
probleem dat uit verschillende facetten (kant of onderdeel van een zaak) bestaat, is
een complexere oplossing nodig dan een afschrikprogramma.
,1.2 – Wat zijn de zes belangrijke perspectieven van de psychologie?
De moderne psychologie is vormgegeven door haar geschiedenis, die zo’n 25 eeuwen
teruggaat tot de Griekse filosofen Socrates, Plato en Aristoteles. Zij speculeerde over
bewustzijn en gekte, en stelden dat emoties het denken kunnen verstoren en dat onze
waarnemingen slechts interpretaties zijn van de ons omringde wereld.
De kerk had weinig belangstelling voor de fysieke wereld en stelde dat de geest en de ziel
losstaan van de fysieke wereld. Voor middeleeuwse christenen was de menselijke geest, net
als de geest van God, een mysterie dat stervelingen niet in twijfel mochten trekken.
Dit standpunt zat diepgeworteld in de middeleeuwse samenleving en daar kwam slechts
moeizaam verandering in. Er was een reeks radicaal nieuwe ideeën voor nodig, gedurende
enkele eeuwen, voordat dat werd doorbroken.
Kernconcept: Zes belangrijke perspectieven domineren het snel veranderende veld van de
moderne psychologie: het biologische, cognitieve (verstandelijk), behavioristische, whole-
person, ontwikkelings- en socioculturele perspectief.
1.2.1 – Scheiding van lichaam en geest en het moderne biologische perspectief
17e-eeuwse Franse filosoof René Descartes stelde het eerste radicaal nieuwe idee voor dat
uiteindelijke leidde tot de moderne psychologie: een scheiding tussen de spirituele geest en
het fysieke lichaam. Zo kon de kerk de geest buiten het wetenschappelijk onderzoek houden,
maar toch kon onderzoek van menselijke gevoelens en gedragingen doorgaan, omdat deze
op lichamelijke activiteiten in het zenuwstelsel waren gebaseerd.
Door Descartes konden wetenschappers voor het eerst aantonen dat er biologische
processen waren i.p.v. mysterieuze spirituele krachten.
Descartes zijn biologische perspectief behoorde tot het rationalisme, een filosofiestroming
die de ratio, het denken, als enige middel zag om aan wetenschap en filosofie te doen.
Een Britse filosofiestroming, het empirisme had veel kritiek op Descartes. Zij vonden het
denken onnodig bij de wetenschap, want daarbij zouden: waarnemingen, ervaringen en
experimenten de enige bronnen van kennis zijn. Een andere empirist, John Locke, beweerde
dat de mens bij de geboorte een tabula rasa krijgt: een onbeschreven blad wat ervaring,
leerprocessen en opvoeding nodig heeft.
Het moderne biologisch perspectief
Moderne psychologen hebben geest en fysiek weer samengevoegd. Zij beschouwen de
geest tegenwoordig als een product van de hersenen. Volgens dit komen onze
persoonlijkheid, voorkeuren en onze vaardigheden voort uit onze lichamelijke
eigenschappen. Daarom zoeken biologisch psychologen naar de oorzaken van ons gedrag
in het zenuwstelsel, het hormoonstelsel en de genen.
Twee variaties op het biologische thema
- Biologische psychologie wordt gecombineerd met de biologie, de neurologie en meerdere
disciplines van de neurowetenschap: Het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de
hersenen gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale
processen creëren.
- Een andere belangrijke variant door Charles Darwin is, de Evolutionaire psychologie: een
relatief nieuw specialisme in de psychologie dat gedrag en mentale processen beschouwt op
basis van hun genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting.
Volgens de Evolutionaire psychologie hebben invloeden in de omgeving de stamboom van
de mens ‘gesnoeid’, de natuurlijke selectie. Doordat wij langer leefden en beter konden
voortplanten groeide de populatie. Hierdoor werden de mensen socialere wezens.
, 1.2.2 – Het begin van de wetenschappelijk psychologie en het moderne cognitieve
perspectief
Een tweede belangrijk idee dat de vroege psychologische wetenschap vormgaf, is afkomstig
uit de scheikunde. Wetenschappers ontdekten patronen in de eigenschappen van chemische
elementen. Daaruit concludeerden ze dat het mogelijk was om alle elementen in een
‘periodiek systeem’ te zetten.
Wilhelm Wundt, de Duitse wetenschapper die zichzelf waarschijnlijk als allereerste
‘psycholoog’ noemde. Hij dacht dat de menselijk geest op eenzelfde manier te simplificeren
was als het periodieke systeem. Hij dacht dat hij misschien ‘de elementen van bewuste
waarneming’ kon ontdekken. Hoewel hij dit niet waarmaakte had hij wel een baanbrekend
inzicht. De wetenschappelijke methoden, zoals die in de schei- en natuurkunde werden
toegepast, konden ook gebruikt worden om zowel de geest als het lichaam te bestuderen.
Introspectie naar de elementen van de bewuste ervaring
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen.
Hier deden Wundt en zijn studenten ook onderzoek naar wat volgens Wundt en zijn
studenten de ‘elementen’ van het bewustzijn waren. Met inbegrip van: waarneming,
geheugen, aandacht, emotie, denken, leren en taal.
Structuralisme: Historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van de
geest en de gedachten na streefden te ontrafelen. Structuralisten zochten de ‘elementen’
van de bewuste ervaring.
Edward Bradford Titchener Wundts pupil bracht de zoektocht naar de elementen naar
Amerika, waar hij de stroming structuralisme begon te noemen. De term pasten hier goed bij
aangezien Titchener en Wundt de meest elementaire ‘structuren’ of onderdelen van de geest
aan het licht brengen. Hoewel Wundt deze term zelf nooit gebruikte, werd hij wel gezien als
de vader van het structuralisme.
Zij kregen wel veel kritiek al vanaf het begin, want hoe kunnen we de nauwkeurigheid
beoordelen van de beschrijving die mensen zelf van hun gedachten en gevoelens geven?
Uiteindelijk wonnen zij. Hoewel psychologen hun ideeën soms vreemd vonden, maken ze
nog steeds gebruik van aangepaste versies van de oude methoden van de structuralisten.
Bijv. Introspectie zie je aan het werk als we slaap en dromen bestuderen.
Gestaltpsychologie: het geheel is meer dan de som van delen. Gestaltpsychologen
concentreerden zich op het geheel van onze bewustzijnservaringen als meer dan de som
van de delen en probeerden te begrijpen hoe we ‘perceptuele gehelen’ vormen.
Functionalisme: Historische stroming binnen de psychologie die meende dat psychische
processen het beste begrepen kunnen worden in het licht van adaptieve nut en functie.
- Zo genoemd door Fancher, 1979.
Het moderne cognitieve perspectief
Net als in het perspectief van de structuralistische school, de functionalistische school en de
Gestaltpsychologie wordt in het cognitieve perspectief ook de nadruk gelegd op cognitie:
geestelijke activiteiten zoals waarnemingen, interpretaties, verwachtingen, overtuigingen en
herinneringen. Iemands gedachten en handelingen zij het resultaat van het unieke cognitieve
patroon van waarnemingen en interpretaties.
- Tegenwoordig heb je voor het cognitieve perspectief observatiemethoden: brain
imaging-technieken. Zoals CT, PET, MRI en fMRI. Hierbij kunnen ze in de hersenen
kijken zonder de schedel te hoeven openmaken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mvanrijnsoever. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.68. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75632 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now