Summary
Samenvatting geomorfologie en bodemkunde
- Course
- Institution
Samenvatting voor het OPO geomorfologie en bodemkunde; 2e jaar lerarenopleiding VIVES Torhout
[Show more]
Seller
Follow
nicolasketels
Content preview
SAMENVATTING BODEMKUNDE EN GEOMORFOLOGIE1) INLEIDING BODEMKUNDE: de bodem
1.1 Definitie
Bodem = oppervlakkige laag van de aardkorst; tot waar de wortels komen
• Bodem: gesteenten worden beïnvloed door plantengroei
o Gesteenten die dagzomen (voorkomen aan de oppervlakte)
= oppervlaktegesteenten
• Ondergrond: gesteenten niet beïnvloed door plantengroei
o Deze gesteenten zijn dieper gelegen (dagzomen niet)
Soms dringen de wortels van planten door tot de gesteenten onder het
oppervlaktegesteente (= bodem is dan dieper dan oppervlaktegesteente)
1.2 Ecologische functies
1. Buffer tegen overstromingen en filtering
o Tijdens een regenbui kan het water in de bodem infiltreren/afspoelen
▪ Mate van infiltratie hangt af van de infiltratiecapaciteit (textuur)
= vermindert het risico op overstromingen
o Deel van infiltrerend water: opgeslagen in de bodem
▪ Als reserve voor planten
▪ Aanvulling van de ondergrondse watertafel
▪ Verbetert de kwaliteit van doorsijpelend water (biologische reiniging)
2. Koolstofopslag en carbon farming
o Planten nemen door fotosynthese koolstof op (CO2) uit de atmosfeer
o Koolstof komt in de bodem terecht door o.a.:
▪ Wortels
▪ Afgescheiden stoffen van de wortels
▪ Gewasresten van op het veld
o Onrechtstreekse manier – BV: dierlijke mest
→ Cyclus: koe neemt koolstof op via planten;
bodem neemt koolstof op via de uitwerpselen
o Limiterende of versterkende factoren:
▪ Bodemtextuur (BV: klei kan het best
koolstof vastleggen)
▪ Klimaat (BV: sneller proces bij warm
subtropisch klimaat waardoor de koolstof weer sneller vrijkomt
▪ Kwaliteit van het organisch materiaal (van de koolstof)
▪ Het aanvankelijk gehalte aan opgeslagen koolstof
▪ Beheer van het akker- of grasland
Koolstof als buffer tegen klimaatverandering: 1 ton koolstof in de bodem = 3,7 ton CO2 uit de lucht
1
, o Functies van koolstof (organisch materiaal) in de bodem:
▪ Betere bodemstructuur
▪ Betere bodemvruchtbaarheid
▪ Verhoogde waterdoorlatendheid
▪ Hoger waterbergend vermogen (= er blijft meer water beschikbaar
voor de plant; cruciaal bij droogte)
Koolstof = Bescherming tegen gevolgen van klimaatverandering; stabielere gewasopbrengsten
o Graslanden slaan meer koolstof op dan akkerlanden
▪ Verklaring: constante aanvoer van organisch materiaal en weinig
bewerkingen (BV: ploegen) (tragere afbraak van organisch materiaal)
o Maatregelen om beter koolstof op te slaan in akkerlanden:
▪ Toedienen van organisch materiaal: zoals gewasresten, organische
bemesting
▪ Gerichte gewaskeuze en/of gewasrotatie: zoals gewassen die veel
structuurrijke oogstresten nalaten zoals granen (stro)
▪ Groenbemesters (gewassen die de bodem onderhouden; zoals klaver)
▪ Minder intensief bewerken (zoals ploegen) van de bodem
▪ Agroforestry = productiegewassen combineren met bomen, struiken
vanwege de bladval, takval en worteldecompositie
o Aandacht voor veengronden: door deze te vernatten (bewust verhogen van
de grondwaterstand) waardoor het minder snel afbreekt = kleinere uitstoot
3. Vegetatie
o De aard van de bodem bepaalt mee welke plantensoorten er kunnen groeien
4. Bodemfauna
o Bodem bezit een grote biodiversiteit: habitat voor detrivoren en reducenten
▪ Voor afbraak organisch materiaal
▪ Mineralen die vrijkomen: voor groei van planten
▪ Sommige organismen zijn voordelig voor de
bodem: regenwormen (‘pendelaars’) zuiveren
het bodemwater en verbeteren de
bodemstructuur; anderen zetten een deel van
organisch materiaal om in humus (dient voor
koolstofopslag)
1.3 Bedreigingen voor de bodem - Bodemafdekking en verharing
- Bodemerosie - Verlies aan biodiversiteit en
- Daling van het gehalte organisch ecosysteemdiensten
bodemmateriaal - Verzilting
- Bodemverontreiniging
- Bodemverdichting → Eens lezen: p. 16-22
2
,2) Bestanddelen van de bodem
Bodem (100%)
Vaste
bestanddelen Poriën (50%)
(50%)
Mineraal (45%) Organisch (5%) Water (25%) Lucht (25%)
2.1 Bodemtextuur
→ Door aggregaten (bodemkluiten) te ontleden kan men zien uit welke elementaire deeltjes
de bodem bestaat = klassering van die deeltjes volgens hun grootte bepaalt bodemtextuur
Deze deeltjes zijn afkomstig uit verwering van het moedergesteente – BV:
- Zandsteen → zand
- Schalie → klei
Onderscheid maken (naast de grootte):
Klei Leem/silt Zand
- Kleverig - Zacht - Korrelig
- Donker - Vaak beige-lichtbruin - Ruw
- Krimpscheuren
3
, Belang van de bodemtextuur
• Bodemtextuur bepaalt de samenhang of bodemstructuur
o BV: zandgronden zijn los en vertonen dus weinig samenhang
o Dit bepaalt dus de bewerkbaarheid van de grond
• Bodemtextuur is een maat voor de hoeveelheid water de bodem kan ophouden
= waterretentie
o Zelfde context: bodemstructuur bepaalt de doorlatendheid/permeabiliteit
• Bodemtextuur bepaalt in een bepaalde mate de vruchtbaarheid van de bodem
o Zand en grind = inactief; moeilijk verweerbaar; slechte opbrengst
o Leem en klei: actief; nog verweerbaar; beste opbrengst
→ Gevolg: bodemtextuur bepaalt ook de gewaskeuze
▪ Maar: is allemaal relatief in moderne landbouw door bemesting
De textuurdriehoek
Bodem: altijd een mengeling van zand, leem, klei
→ A.h.v. deze textuurdriehoek kan de korrelgroottesamenstelling worden afgelezen
o O.b.v. deze samenstelling wordt er verwezen naar een grondsoort (letters)
Oefening – VB:
- Bodemstaal: 10/30/60
▪ Rechts beginnen: lijn
trekken uit 10
▪ Onderaan: lijn trekken uit
30
▪ Links eindigen: lijn trekken
uit 60
→ Middelpunt: zone van letter P
(= licht zandleem)
2.2 Organische bestanddelen
Dit omvat:
• Alle levende organismen in de bodem
o Voordeel: zorgen voor het humificatieproces, mineralisatie en verluchting
van de bodem door hun graafwerk
o Nadeel: schade aan planten en gewassen in tuinen en velden
• Dierlijke uitwerpselen en net afgestorven planten en dieren
• Dode dieren en planten die in afbraak zijn
• Humus (= laatste afbraakstadium van plantaardig materiaal)
o Voordelen:
▪ De donkere kleur van humus bevordert de opwarming van de bodem
▪ Humus verbetert ook de waterhuishouding
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nicolasketels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now