5VWO samenvatting Steden en Burgers in de Lage Landen
0 view 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
samenvatting gebaseerd op de methode 'FORUM' , inclusief tijdlijn en begrippenlijst + omschrijving belangrijke personen. Door dit te leren ruime voldoende gehaald.
Burgerlijk -> stadsburgers: mensen die leven van handel & ambacht (belangrijk sociaal/politiek)
1. Een middeleeuws metropoolregio
Steden & staten -> herleven steden, door landbouwopbrengsten: woeste gronden ->
landbouwgrond, nieuwe technieken -> groei bevolking + (laken)handel/ambacht, ook mogelijk door
veiligheid in gebieden door meer greep van vorsten op gebieden -> geldeconomie
Herleven middeleeuwse steden: Noord-Italië (adel macht) en zuiden Nederlanden -> poorters macht
(middeleeuwse stadsburgers)
Welvaart Vlaamse steden: nijverheid wollen stoffen -> lakens, 11 de Eeuw Atrecht eerste NL stad
waarin lakennijverheid opboeide -> mogelijk door goede schapenhouderij + vroeger Romeinse stad
(bisschop). Later Brugge/Gent leidende rol, x Romeinse steden -> nieuwer, gesticht burcht
graaf/abdijen. Tijdens tijd van Monniken en Ridders -> onveiligheid -> x handel, tijdens steden en
staten verbindingen hersteld, vooral handel via jaarmarkten, later ook zeeroutes (directe
verbindingen) dus steden aan zee betere positie, door handel -> samenwerking kooplieden -> de
Duitse Hanze -> later verbond handelssteden.
Burgers -> gilden: mensen met zelfde beroep, machtigste/rijkste -> koopmansgilden (Brugge) , later
ook ambachtsgilden (Gent). Organiseerde ook sociale en religieuze leven: eigen
beschermheilige/altaar + stadsbestuur vooral gildemeesters
Veel muntgeld -> riskant -> wisselbrieven (schuldverklaring/cheque voor geadresseerde) + veel
goederen -> riskant/onhandig -> beurshandel: ontmoeten kopers/verkopers -> contracten, goederen
opgeslagen andere plek.
Andere regels nodig dan voor platteland -> stadsburgers zelf beslissen bestuur/rechtspraak ->
stadsrecht -> graaf deel van macht inleveren, maar meer centrale macht + belastingen/tol.
Dus steden en stadsrechten dragen bij aan tegengaan van feodale versnippering -> dus herleven
staten en stedelijke burgerij nam rol van bestuurder van adel/geestelijkheid over (onderwijs/zorg)
Ook ideeën algemeen belang stedelingen -> bonum commune, stadsbesturen dienen -> start
ontwikkelen van onafhankelijke republieken
Guldensporenslag 1302 Kortrijk (ridders onderscheid gouden sporen -> sporen in slagveld): Vlaams
burgerleger won van Frans ridderleger. Oorzaak: graaf Vlaanderen leenman Franse koning, maar
onafhankelijk gedragen + contact Engeland (invoer wol), maar Frankrijk ruzie Engeland, accepteerde
geen handel met Engeland, Vlaamse steden gedwongen steunen d.m.v. ridderleger -> verslagen door
burgerleger van Vlaanderen. Gevolg: markeert neergang adel en opkomst van burgerij, logisch dat in
Vlaanderen -> meest verstedelijkte/burgerlijke gebied van Europa
Dus in steden & staten fundament burgerlijke Nederlanden, veel steden -> handel & ambacht,
gildemeesters machtig, duidelijk macht steden door guldensporenslag.
2. De bourgondische Nederlanden
15de Eeuw verzet zelfbestuur/onafhankelijkheid door hertog Frans Bourgondië, door huwelijk erfenis
groot gebied (Vlaanderen, Brabant, etc.)
Gebied Filips de Goede grote bloei, rijkdom basis hofleven (pracht/praal) -> kunstenaars. Keerzijde
hertog wilde moderne staat -> centraal bestuur -> weinig ruimte stedelijk particularisme
(onafhankelijk strijdende steden)
, Opvolger Filips de Goede bijna koningstitel (Frankrijk+Duitsland) -> veroverde veel gebied
(Gelderland), maar sneuvelde veldslag -> dochter Maria de Rijke -> Franse koning bezet gebieden
Bourgondië + provincies /steden NL gebruik zwakke opvolger -> stedelijk particularisme.
Antwerpen nam centrale rol handel over: zee verbinding Brugge slibde dicht + Antwerpen goede
zeeverbinding -> stad = stapelmarkt: handelsgoederen uitgeladen/opgeslagen daarna doorgevoerd,
altijd voorraad -> handel intensiveren + handelscontacten Spanjaarden als gevolg ontdekkingsreizen
verbinding Antwerpen + flinke bevolkingsgroei
Dus NL leek kant van koninkrijk met centraal bestuur, maar vrouwelijke opvolger -> verzet
3. De Habsburgers en hun religiepolitiek
Maria de rijke -> trouwen vorst huis van Habsburg (Oostenrijk) -> keizer Duitse Rijk, via Maria
Nederlanden deel van Habsburgse ‘huismacht’. Rampen (hongersnood/pest) -> intensivering
geloofsleven (boetedoening/vroomheid -> x straf van god) -> rijke kerk (pracht/praal) x
aanknopingspunten, mensen willen eenvoudig & vroom leven in voetsporen van Christus ->
oprichting bedelorden: volgelingen van Franciscus van Assisi, monniken leven in bedelarij -> leven in
steden en predikten boodschap aan burgers -> gelovige ook eenvoudig leven zonder klooster.
Ongehuwde vrouwen -> begijnhoven leek op kloosterlingen, afgesloten in stad.
14de Eeuw -> Moderne Devotie : broeders van het gemene leven: gemeenschap van tafel en
goederen, x kloostergelofte (eenvoudig, teruggetrokken, geestelijk leven)
16de Eeuw = protestantse reformatie = Lutheranen & Calvinisten: onderscheid door eenvoud/protest
tegen rijkdom/werelds vertoon van kerk -> braken formeel met Paus en erkenden gezag van de kerk x
-> politieke consequentie (kerk/staat nauw verweven). Zoon Maria -> Filips I van Habsburg ->
trouwen prinses van Spanje: erfgenaam NL, Spanje, Oostenrijkse landen& Duitse koningstitel
Karel V (Duitse keizer) belangrijkste vorst Europa: Samen met Paus christelijk Europa leiden (Rooms-
Katholieke kerk) -> maar lutheranisme vestigde, keizer weinig macht, vorsten zagen reformatie
positief, maar NL Karel=vorst, reformatie, x toelaten -> bloedplakkaten (dood), wel weinig doden
want stedelijke overheden weinig belang streng beleid -> verdraagzaamheid beter voor handel +
wilde geen centrale macht .
Opvolger Karel V -> Filips II van Habsburg, erfde Spaanse en Nederlandse deel, geboren in Spanje,
vreemde in NL -> x aansluiting bevolking -> streng anti protestanten + sterke centralisatiepolitiek,
stedelijke burgerijen verzet
4. De Nederlandse opstand
1566: Beeldenstorm: oorzaak: radicale, calvinistische protestantse prediker vond x beeldhouwwerk
in kerk, begin in Vlaanderen -> snel verspreid. Andere reden= kerken geschikt maken voor
protestanten.
Filips II stuurde hertog van Alva met Spaans leger naar NL -> half hersteld, maar veel steden x
onderwerpen -> Willem van Oranje: hoofd opstand -> burgeroorlog tussen katholieke koningsgezinde
en calvinistische protestanten, wisselend succes. Koningsgezinden: Zuiden NL terugwinnen, maar x
Holland/Zeeland (centrum opstand)
1585: Antwerpen veroverd Spanje maar opstandelingen blokkeren scheepvaart, x handelscentrum
meer -> Antwerpse protestanten naar Amsterdam, namen handelscontracten en geld mee.
Oude centrum (Brussel, Brugge, Gent, Antwerpen) gescheiden van Noorden, rijke stedelijke
burgerleven -> Holland (Amsterdam), was eerst voorhaven Antwerpen nu zelfstandig + nam
stapelmarktfunctie over + koopmansbeurs/wisselbank geopend
Effect opstand = splitsing -> burgers naar Noorden
Verzet centralisatiepolitiek 1 van de belangrijkste oorzaken ontstaan opstand
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marijndeboer06. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.69. You're not tied to anything after your purchase.
