Samenvatting geschiedenis van de stedenbouw - open boek examen
7 views 1 purchase
Course
Barb31 Architectuur in context B
Institution
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting geschiedenis van de stedenbouw die u mag gebruiken tijdens dit deel van het examen architectuur in context B. De samenvatting bevat een inhoudstafel en afbeeldingen die de tekst verduidelijken. Dit vak wordt gegeven op de KU Leuven in Gent & Brussel.
,Geschiedenis van de stedenbouw inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1: WAT IS EEN ‘STAD’? WAT IS ‘VERSTEDELIJKING’? EN WAT IS ‘GESCHIEDNIS VAN DE
STEDENBOUW’? ____________________________________________________________________________ 6
1. WAT IS EEN STAD? _________________________________________________________________________ 6
2. WAT IS VERSTEDELIJKING? ___________________________________________________________________ 6
3. WAT IS GESCHIEDENIS VAN DE STEDENBOUW? ______________________________________________________ 7
3.1. waarom nodig: _____________________________________________________________________ 7
3.2. De stedelijke revolu;e (3500-1500) _____________________________________________________ 7
____________________________________________________________________________________ 7
____________________________________________________________________________________ 7
3.3. de Industriele revolu;e (19e eeuw) _____________________________________________________ 8
3.4. ontstedelijking -suburbanisering (21e eeuw) ______________________________________________ 8
3.5. ontstedelijking of nieuwe condi;e? Netwerkstad __________________________________________ 8
HOOFDSTUK 2: DE STAD IN DE KLASSIEKE OUDHEID _______________________________________________ 8
1. D.F. KITTO, ‘THE POLIS’ _____________________________________________________________________ 8
2. ORGANISCH GEGROEIDE STEDEN: ATHENE _________________________________________________________ 9
3. GEPLANDE STEDEN: ________________________________________________________________________ 9
3.1. Context ___________________________________________________________________________ 9
____________________________________________________________________________________ 9
3.2. Hippodamus van Milete (498-408 BC) ___________________________________________________ 9
3.3. Priene ____________________________________________________________________________ 9
4. ROME ONDER DE KEIZERS (200-300) __________________________________________________________ 10
4.1. Problemen grootstad (parallel Parijs) __________________________________________________ 10
4.1. openbare werken als an;dotum ______________________________________________________ 10
5. ROMEINSE STADSPLANNING: VITRUVIUS – DE ARCHITECTURA ___________________________________________ 10
6. STANDAARPLAN ROMEINS GESTICHTE STAD _______________________________________________________ 10
7. STEDENBOUW ALS INSTRUMENT KOLONISATIE ______________________________________________________ 10
8. POMPEI: DE STAD IN DE PROVINCIE _____________________________________________________________ 10
9. STEDEN IN DE OUDHEID: CONCLUSIE ___________________________________________________________ 11
HOOFSTUK 3: STADSLUCHT MAAKT VRIJ _______________________________________________________ 11
1. CONTEXT: DE MIDDELEEUWEN (476-1453) ______________________________________________________ 11
2. NIEUWE VERSTEDELIJKING VANAF 11E EEUW ______________________________________________________ 11
2.1. factoren: _________________________________________________________________________ 11
2.2 ontstaan nieuwe steden:_____________________________________________________________ 11
2.2.1. organisch ontwikkeld rond burcht/abdij ______________________________________________ 12
2.2.2. organische ontwikkelingen uit kern romeinse oorsprong _________________________________ 12
3. DE MIDDELEEUWSE STAD: ALGEMENE MORFOLOGISCHE KENMERKEN ______________________________________ 12
3.1. Brussel: __________________________________________________________________________ 12
3.1.1. Topografie van de macht: ________________________________________________________________ 12
4. DE STAD IN DE MIDDELEEUWEN: BESLUIT ________________________________________________________ 13
HOOFDSTUK 4: STADSPLANNING ALS GEOMETRISCH PROBLEEM ___________________________________ 13
1. DE RENAISSANCE IN DE 15E EEUW: CONTEXT ______________________________________________________ 13
2. STEDENBOUW IN DE RENAISSANCE _____________________________________________________________ 13
3. IDEALE STEDEN: INTERPRETATIES VAN VITRUVIUS____________________________________________________ 14
3.1. Filarete: traTato di archiTectura (1464) ________________________________________________ 14
3.2. Thomas More – Utopia (1516): Ideale stad & het geloof in maakbaarheid _____________________ 14
4. INGREPEN IN HET MIDDELEEUWS WEEFSEL ________________________________________________________ 14
4.1. Pienza (1460) _____________________________________________________________________ 14
4.2. Vigevano, Piazza Ducale (1493-95) ____________________________________________________ 14
5. MILITAIRE CONTEXT: GARNIZOENSTEDEN_________________________________________________________ 14
5.1. Vincenzo Scamozzi, Palmanova (1593) _________________________________________________ 14
2
, 6. KOLONISATIE VAN AMERIKA (16E- 18E EEUW) _____________________________________________________ 14
6.1. Context: _________________________________________________________________________ 14
6.2. Rol van de stad in de Spaanse kolonisa;e _______________________________________________ 15
6.3. Kolonisa;e van Noord-Amerika _______________________________________________________ 15
6.3.1. het grid en de American Dream Philadelphia (1683) ___________________________________________ 15
6.3.2. Het grid als instrument van democraDe: Savannah (1733) ______________________________________ 15
6.3.3 Ontstaan en expansie van de USA (1776-..) ___________________________________________________ 15
HOOFDSTUK 5: DE STAD ALS INSTRUMENT VAN ABSOLUTE MACHT _________________________________ 16
1. DE BAROK (1600-1750): CONTEXT ___________________________________________________________ 16
2. ROME OP HET EINDE VAN DE MIDDELEEUWEN _____________________________________________________ 16
2.1. Herovering van Rome door de Pausen__________________________________________________ 16
2.2. stedelijk Decorum: Campidoglio (Michelangelo, 1536) (kapitoolheuvel) _______________________ 16
2.3. Sixtus V (1521-1590) _______________________________________________________________ 17
2.3.1. netwerk van assen______________________________________________________________________ 17
2.3.2. Obelisken _____________________________________________________________________________ 17
2.3.3. Fonteinen en Aquaducten ________________________________________________________________ 17
2.4. Rome in 1645 _____________________________________________________________________ 17
2.5. Sixtus V: eerste moderne stadsplanner _________________________________________________ 18
2.6. hoogtepunt en einde: de colonnade van Bernini (1666) ____________________________________ 18
3. PARIJS: LE GRAND SIÈCLE (1689-1715) _________________________________________________________ 18
3.1. Architectuur als staatszaak: de verfraaiing van Parijs _____________________________________ 18
3.1.1. de typologie van de Place royale __________________________________________________________ 18
3.1.2. remparts (omwallingen) worden Boulevards _________________________________________________ 18
3.1.3. Avenues of ordening van het landschap _____________________________________________________ 19
3.2. Parijs 1697 _______________________________________________________________________ 19
4. EEN NIEUWE HOOFDSTAD: VERSAILLES __________________________________________________________ 19
4.1. architectuur als het raakvlak tussen landschap en stad ____________________________________ 19
4.2. verstedelijking van plaTeland rond Parijs _______________________________________________ 19
5. BESLUIT IVM PARIJS IN LE GRAND SIÈCLE (17E EEUW) _________________________________________________ 20
HOOFDSTUK 6: PARADIGMA’S VAN DE AMERIKAANSE STAD _______________________________________ 20
1. DE USA OPZOEK NAAR EEN NIEUWE HOOFDSTAD ___________________________________________________ 20
1.1. the Mall als epicentrum van de democra;e _____________________________________________ 21
1.2. the na;onal Mall en de city beau;ful movement (1901) ___________________________________ 21
2. NEW YORK EN HET SCHIEREILAND MANHATTAN ____________________________________________________ 21
2.1. The Commisioners Plan (1801-1811) ___________________________________________________ 21
2.2. Frederick Law Olmstedt, Central Park (1885 – 1863) ______________________________________ 22
2.3. Verdich;ng van ManhaTan __________________________________________________________ 22
2.4. Koolhaas: ManhaTanisme en de cultuur van de conges;e__________________________________ 22
3. LOS ANGELES EN DE CULTUUR VAN DE SPREIDING ___________________________________________________ 22
3.1. Specula;e en suburbanisering: de Pacific Electric Railway __________________________________ 23
3.2. decentraal netwerk: het LA freeway Plan (1939) _________________________________________ 23
3.3. LA vs. Rome: decentralisa;e, monumentaliteit & mobiliteit _________________________________ 23
3.4. Automobiliteit als Maatstaf __________________________________________________________ 23
3.5. Los angeles: laboratorium van een nieuwe stedelijkheid ___________________________________ 24
3.6. Post-urbane distopie _______________________________________________________________ 24
4. CONCLUSIE: 3 PARADIGMA’S _________________________________________________________________ 24
HOOFDSTUK 7: DOORBRAKEN IN DE STAD ______________________________________________________ 24
1. CONTEXT: IMPACT VAN DE INDUSTRIËLE REVOLUTIE IN DE 19E EEUW ______________________________________ 24
2. PARIJS VOOR HAUSSMANN (ROND 1800) ________________________________________________________ 25
3. EEN TOTAALPLAN VOOR MODERNISERING VAN PARIJS _________________________________________________ 25
3.1. Hygiëne: sanitaire Infrastructuur _____________________________________________________ 26
3.2. Doorbraken in het stedelijk weefsel: assen ______________________________________________ 26
3.3. doorbraken in het stedelijk weefsel: Ile de la Cité _________________________________________ 26
3.4. enebellissement: uniform stadsbeeld __________________________________________________ 26
3.5. Kri;ek op Haussmann ______________________________________________________________ 27
3
, 3.6. erfenis van Haussmann _____________________________________________________________ 27
3.6.1. erfeniss van Haussmann: Sarcelles _________________________________________________________ 27
4. POSTSCRIPT: DE TRANSFORMATIE VAN BRUSSEL MIDDEN 19E EEUW _______________________________________ 27
4.1.Ontwikkeling van de centrale lanen (1871-1895): _________________________________________ 28
HOOFDSTUK 8: DE UTOPIE IN DE 20E EEUWSE STEDENBOUW _____________________________________ 28
1. DE UTOPIE IN HET 20É EEUWS STENDBOUWKUNDIGE DENKEN ___________________________________________ 29
2. EBENEZER HOWARD EN DE TUINSTADBEWEGING ____________________________________________________ 29
2.1. Welwyn Garden City (Louis de Soissons 1920) ___________________________________________ 29
3. TONY GARNIER, ‘UNE CITÉ INDUSTRIELLE’ (1901-1917) ______________________________________________ 29
4. LE CORBUSIER ‘UNE VILLE CONTEMPORAINE (1922)’ ________________________________________________ 30
4.1. Toepassingen: Plan Voisin ___________________________________________________________ 30
5. FRANK LLOYD WRIGHT, BROADACRE CITY (1935) __________________________________________________ 30
6. BESLUIT IVM DE UTOPIE IN DE 20E EEUW _________________________________________________________ 30
HOOFDSTUK 9: DE CIAM EN HET PARADIGMA VAN DE FUNCTIONELE STAD ___________________________ 31
1. CONTEXT: CIAM (CONGRES INTERNATIONAUX D’ARCHITECTURE MODERNE)_________________________________ 31
2. CIAM: CONGRÈS INTERNATIONAUX D’ARCHITECURE MODERNE _________________________________________ 31
3. VERKLARING VAN LA SARRAZ (1928) (AFBEELDING UITGANSPUNTEN P5) ___________________________________ 31
4. CIAM II (1929, FRANKFURT): EXISTENZMINIMUM _________________________________________________ 32
4.1. Ernst May: Das Neue Frankfurt _______________________________________________________ 32
4.2. Siedlung Römerstadt (Ernst May 1927-1928) ____________________________________________ 32
4.3. Siedlung Westhausen (Ernst May, 1929 – 1931) __________________________________________ 32
5. CIAM III (1930, BRUSSEL) RATIONELE MANIEREN VAN BEBOUWEN ______________________________________ 32
6. CIAM IV(1933-ATHENE): DE FUNCTIONELE STAD __________________________________________________ 32
6.1. Amsterdam west (Slotermeer) ________________________________________________________ 33
6.2. LE CORBUSIER: LA VILLE RADIEUSE (1933) (KUNNEN VERGELIJKEN VILLE CORPOREUSE) ________________________ 33
6.2.1. Toepassing: Antwerpen Linkeroever (1933) __________________________________________________ 33
6.2.2. toepassing: L’Ilot insalubre n°6 (Parijs -1937) _________________________________________________ 33
7. LE CORBUSIER, HET CHARTER VAN ATHENE (1943) _________________________________________________ 33
8. CONCLUSIE: VAN COMPACTE TOT UITEENGELGEDE STAD _______________________________________________ 33
9. DE ERFENIS VAN DE CIAM: __________________________________________________________________ 34
9.1. PruiT Igoe (Saint Louis) _____________________________________________________________ 34
9.2. Bijlmermeer (Amsterdam, 1966-1975) _________________________________________________ 34
9.2.1. OMA/Rem Koolhaas: Bijlmermeer Redevelopment 1986 _______________________________________ 34
9.2.2. Van Bijlmermeer tot Amsterdam Zuid-Oost __________________________________________________ 34
10. BESLUIT IVM CIAM TOEPASSINGEN ___________________________________________________________ 34
HOOFDSTUK 10: REACTIES OP DE CIAM-DOCTRINE NA WOII _______________________________________ 35
1. CONTEXT: _____________________________________________________________________________ 35
2. CIAM VI (1947) ________________________________________________________________________ 35
3. CIAM VII (BERGAMO – 1949): GRILLE D’URBANISME’ (LE CORBUSIER) ____________________________________ 35
4. OP ZOEK NAAR HET HART VAN DE STAD: THE HEART OF THE CITY (1951) ____________________________________ 35
4.1. A short Outline of the Core __________________________________________________________ 35
4.1.1. actuele interpretaDe van de Kern: Ro`erdam pendrecht _______________________________________ 35
5. CIAM IX (1953): HABITAT IPV EXISTENZMINIMUM _________________________________________________ 36
5.1. Michel Ecochard: masterplan Carrières Centrales (Cassablanca – 1953) _______________________ 36
6. CIAM X (DUBROVNIK – 1956) – HET PROBLEEM VAN DE RELATIES _______________________________________ 36
6.1. Golden Lane Housing _______________________________________________________________ 36
6.2. Toulouse-le-Mirail (1962-1975 - Candilis-Josic-Woods)_____________________________________ 36
7. DE CIAM IS DOOD , LEVE TEAM X (OTTERLO 1959) _________________________________________________ 36
8. MEI ’68 EN DE STRIJD OM HET RECHT OP DE STAD ___________________________________________________ 36
9. TOEPASSINGEN HERDENKEN THEORIËN __________________________________________________________ 37
9.1.Yona Friedman: Paris Spa;al (1959) ____________________________________________________ 37
9.2. de Japanse avant-garde en het Metabolisme ____________________________________________ 37
9.3. Pampus-plan voor Amsterdam-Oost (J. Bakema – 1964) ___________________________________ 37
10. HYPER-VERSTEDELIJKING: FUN, INTERACTIE, DYNAMIEK, … ____________________________________________ 37
11. DISTOPISCHE, PLANETAIRE CONDITIE___________________________________________________________ 37
4
, 12. PARTICIPATIEVE PLANNING: _________________________________________________________________ 37
12.1. Giancarlo di Carlo: woonwijk Mateon (1974-1977) ______________________________________ 37
12.2. John habraken: de dragers en de mensen (1961) ________________________________________ 37
12.2.1. toepassing: Molenvliet (1974) ___________________________________________________________ 38
13. GESCHIEDENIS ZELF BEKIJKEN ALS INSPIRATIEBRON _________________________________________________ 38
13.1. Aldo Rossi: boek de architectuur van de stad (1966) _____________________________________ 38
14. BESLUIT: _____________________________________________________________________________ 38
HOOFDSTUK 11: POST-METROPOLITANE PARADIGMA’S ___________________________________________ 39
1. RECENTE TENDENSEN CONTEXT _______________________________________________________________ 39
2. HYPER-STEDELIJKHEID: EURALILLE (1968-1994) ___________________________________________________ 39
3. REM KOOLHAAS, GENERIC CITY (1995) _________________________________________________________ 39
4. MICHAEL SORKIN: INTRO OP VARIATIONS ON A THEMA PARK (1992) _____________________________________ 40
5. DISNEYLAND FANTASIE EN NOSTAGLIE ___________________________________________________________ 40
6. DE FESTIVALISERING VAN DE HISORISCHE STAD______________________________________________________ 41
7. NEW URBANISM: DE TOEKOMST WAS GISTEREN ____________________________________________________ 41
7.1. Charter of the New Urbanism (1993) __________________________________________________ 41
7.2. Poundbury (Leon Krier 1993) _________________________________________________________ 41
8. BUITEN HET CENTRUM: SPRAWL ALS NIEUWE PLANNINGSCONTEXT ________________________________________ 41
8.1. willem-Jan Neutelings: ______________________________________________________________ 42
8.1.1. De Ringcultuur (1986) ___________________________________________________________________ 42
8.2. Rem Koolhaas/OMA, Masterplan Melun-Sénart (1987) ____________________________________ 42
8.3. Xaveer de Geyter, Aper-Sprawl, 2002 __________________________________________________ 43
8.3.1. Aaer Sprawl, 2002: ordeningsprincipes _____________________________________________________ 43
5
, Hoofdstuk 1: Wat is een ‘stad’? Wat is ‘verstedelijking’?
En wat is ‘geschiednis van de stedenbouw’?
Een poging tot begripsbepaling
-wat bedoelt wordt begrip stad à wijzigt doorheen geschiedenis
1. wat is een Stad?
-steden in alle vormen en maten à wat zijn gemeenschappelijke kenmerken?
Weinig bruikbare definities: focus op 1 aspect
Totaalperspectief ontbreekt
Werkdefinitie:
1. Mumford: What is a city? (’37)
-definitie uit 6 onderdelen:
1. Stad licht ergens met reden
2. Economic organisation: economie verbindt mensen met elkaar
(afhankelijkheid van elkaar)
3. Institutional process: stad groeit: organisatie nodig à regels, baas, …
= nodig
4. Theater of social action: interacties onder elkaar à fysieke omgeving
mee in process
5. Stad is een symbool à bepaalde trots om er te leven/vandaan te
komen
6. Kanttekening: stedenbouw meer te maken met mensen die er
functioneeren dan met bebouwde omgeving
2. Wirth (socioloog): Urbanism as a Way of Life (’38)
• Waarin verschilt leven in stad van leven in dorp?
• Definitie: redelijk groot, dens, permanent
• Stedelijke manier van leven à afhankelijkheid
(kan ook stedelijk leven in dorp)
2. Wat is verstedelijking?
-Grote groepen mensen die migreren naar stad
-Ook stedelijke manier leven niet beperkt tot fysieke stad à infrastructuur/diensten
overal
Vlaanderen= stad met lage densiteit
-meer mensen in stedelijke context als niet à gevolgen afhankelijkheid
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasperlauwers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.60. You're not tied to anything after your purchase.
