Class notes
College aantekeningen Middeleeuwse geschiedenis deeltoets II
- Course
- Institution
- Book
Uitgebreide college aantekeningen bij de hoorcolleges van middeleeuwse geschiedenis blok 2 (deeltentamen II).
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
1 review
By: chantalarnauddecalavon • 5 year ago
Seller
Follow
historybook
Reviews received
Content preview
Middeleeuwen Blok 2College 7
Hoofdstuk 6
Religieuze vernieuwing
11e eeuw. Rond 1050 waren er in West-Europa behoorlijk wat klachten over de toestand in kerk en
klooster. Er werden mistanden gesignaleerd.
‘Misstanden’ kerk en klooster ca. 1050
- Algemene verslapping religieuze toewijding
- Te veel bezig met wereldlijke zaken, nadruk op beheer landgoederen, politeke en administrateve
taken
-Banden met de aristocrate toelatng novices o.v.v. grote geschenken, Eigenkirche, bemoeienis
benoemingen geestelijkheid), had ook grote vinger in de pap bij het benoemen van bisschoppen en
aanstelling van priesters etc. Kerk wil dat niet meer! Jonge leden van de adel mochten ook niet meer
in het klooster worden gestopt, dat was namelijk een manier van de adel om het kroost goed terecht
te laten komen als er geen functe voor ze was weggelegd in de wereld.
Elfde eeuw:
Hervormingsbeweging.
Belangrijke pauzen:
1. Paus Leo IX 1049-1054)
2. Paus Gregorius VII 1073-1085)
Voor Gregorius is belangrijker. Gregoriaanse beweging.
Trefwoorden hervormingsbeweging
Hervorming = restaurate = terug naar de wortels
1) Herstel ‘vrijheid’ Libertas ecclesiae) van de kerk
2) Reiniging van ‘vervuiling’, wereldlijke elementen, pollutio) Kerk
Agenda:
1) Lekeninvloed weg bij aanstelling clerus e.d.
2) Hele clerus celibatair
3) Kloosterregels streng & zuiver
4) Strijd tegen keters & ongelovigen
Gevolgen hervormingen 11e en 12e eeuw
1. Invloed aristocrate op de Kerk wordt kleiner
2. Groei macht van de paus, zeker tot in de 13 e eeuw, daarna nam het uiteindelijk af
3. Kloosters verliezen wereldlijke invloed; klooster en Kerk meer gescheiden, veel meer
overgenomen door stedelijke centra
4. Toenemende devote onder de leken, gewone mensen gaan zich uit zichzelf inspannen om mee
te doen aan christelijke bezigheden, zelf Bijbel lezen in de volkstaal)
1
,Religieuze vernieuwing, ca. 950-1250
I Verkiezing bisschoppen & posite paus
- investituurstrijd; hiërocratie & ‘monarchie’
Wat de kerk gaat doen in deze periode is de wijze waarop de paus wordt benoem veel strakker
regisseren. Men wil niet meer dat keizers bepalen wie de paus wordt.
Pauskeuze:
Vóór 1059: door
‘clerus en volk van Rome’ oude senatorenfamilies)
Na 1059: door
‘clerus van Rome’ = college van kardinalen. Vanaf 1274 in conclaaf, dus zonder ruggenspraak van
anderen
Rijkskerk-systeem
Imperial church; Reichskirche)
= stelselmatge inschakeling van aarts)bisschoppen en abten) bij het wereldlijke bestuur van het
Duitse Rijk door hen te bekleden met grafelijke macht
= aanleiding Investtuurstrijd
Directe aanleiding gaat dan ook over wie de bisschop benoemt en nog concreter: hoe wordt die
bisschop aangesteld hoe hij tekenen van wereldlijke =scepter en zwaard) en geestelijke = ring en
staf) kreeg). Investtuur betekent ook ‘bekleden met tekenen van zijn ambt!’
Investituurstrijd: sleuteltermen
Investtuur = iemand bekleden met de uiterlijke tekenen van zijn ambtelijke) waardigheid.
‘Geestelijke investtuur [van een bisschop/abt]’= investtuur in een geestelijk ambt met staf en
ring).
‘Wereldlijke investtuur [van een bisschop/abt]’= investtuur in een wereldlijk ambt met zwaard
of scepter).
Kern van de investituurstrijd
De paus kon zich niet meer vinden in het feit dat de Duitse koning de geestelijke investtuur
uitvoerde, want
dit betekende in feite dat de koning bepaalde wie in een hoog kerkelijk ambt
[aarts]bisschop/abt) werd benoemd, uit eigen belangen.
Gang naar Canossa (1077)
Investtuurstrijd is vooral bekend gebleven omdat het is uitgelopen in een uitbarstng tussen
Gregorius VII en Hendrik IV van Duitsland. Gregorius had een bisschop van Milaan aangesteld maar
Hendrik ook. De Paus is het daar niet mee eens en excommuniceert de keizer. Dat betekent dat
diegene geen recht/toegang meer heef tot de sacramenten. Daarmee is iemand dus buiten de kerk
geplaatst.
De paus grijpt deze excommunicate ook aan om tegen de keizer op te treden. Hendrik haast zich om
naar Rome toe te gaan om die excommunicate ongedaan te laten maken.
Het lijkt een overwinning voor de Paus, omdat Hendrik zijn recht op benoeming van bisschoppen hier
had opgegeven, maar ook hierna blijf het rommelen over wie nou uiteindelijk de bisschoppen mag
benoemen. Pas in 1122 komt men tot een overeenkomt waarbij wordt afgesproken dat:
Concordaat van Worms 1122
Bisschoppen worden voortaan gekozen door de belangrijkste geestelijken van het bisdom, d.w.z.
de kanunniken van het domkapitel geestelijkheid die verbonden is aan de kathedraal van het
bisdom, openbare vergadering waarbij de geestelijkheid de nieuwe bisschop kiest)
2
, Hierna voert de paus of zijn gedelegeerde) de geestelijke investtuur uit.
Hierna voert de koning, als hij dat wil, de wereldlijke investtuur uit.
Maar, weer Pyrrusoverwinning: want ook hierna bleven de keizers achter de schermen een grote
vinger in de pap houden.
Groeiende macht van de paus
1. Hiërocratsche pretente uitgesproken.
2. Leiderschap over Kerk in Latjns Europa versterkt: vestging ‘Papal Monarchy’.
3. Wereldlijke heerschappij over Kerkelijke Staat/pauselijke gebieden versterkt.
Paus: kerk staat boven de wereldlijke mach.
Uiteindelijke komt alle macht van God af, was de opvatng in de middeleeuwen. Hij is degene die de
macht heef en paus en keizer zijn vertegenwoordigers op aarde. Wie op aarde bovenaan de
hiërarchie staat, daar ging de strijd over.
Paus bovenaan: Hiërocratsche opvatng.
Keizer bovenaan: ceasarpapistsche opvatng.
1075 Dictatus Papae
Door het pauselijk hof zelf uitgevaardigd. De paus zegt hierover over zichzelf dat alleen de Romeinse
pontfex met recht universeel genoemd mag worden, dat hij alleen bisschoppen kan ontslaan en
aannemen. Dat hij alleen gerechtgd is de keizerlijke insignia te dragen.
Dat alle vorsten enkel de voeten van de paus kussen. Dat in de kerken alleen zijn naam genoemd
wordt. Dat dit de enige naam in de wereld is. Dat het hem is toegestaan keizers af te zeten. Dat hij
door niemand berecht mag worden. Dat hij gelovigen kan ontslaan van hun eed aan slechte mensen.
Instrumenten pauselijke hiërocratie
Excommunicate & interdict; verketering
‘Heilige oorlog’ / kruistocht
Paus leenheer o.a. van Jan zonder Land)
Paus kroont keizer in Rome
Donatio Constantini vervalsing, in de 8e eeuw gemaakt, Paus zei dat Constantjn de Grote heel
veel gebieden aan de paus had gegeven, Paus kreeg West-Romeinse Rijk)
Paus gaat ook legers op de been brengen om te strijden tegen ‘ongelovigen’ om het Heilige land
te veroveren
De Paus gaat ook mensen excommuniceren en een interdict opleggen heel territorium het recht
op sacramenten ontzegd)
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller historybook. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now