Deze compacte samenvatting omvat alle relevante stof van het vak Biologie in VWO4. De hoofdstukken die worden behandeld zijn o.a. inleiding in de biologie, voortplanting, genetica, evolutie, ecologie en mens en mileu.
Inhoud
Thema 1: Inleiding in de biologie ............................................................................................................ 3
§1: Wat is biologie? ............................................................................................................................. 3
§2: Organen, weefsels en cellen.......................................................................................................... 3
§3: Plantaardige en dierlijke cellen ..................................................................................................... 4
§4: Celorganellen................................................................................................................................. 5
§5: Transport door membranen .......................................................................................................... 7
§6: Natuurwetenschappelijk onderzoek ........................................................................................... 10
Thema 2: Voortplanting ........................................................................................................................ 11
§1: Ongeslachtelijke voorplanting ..................................................................................................... 11
§2: Geslachtelijke voortplanting ....................................................................................................... 13
§3: Hormonen ................................................................................................................................... 15
§4: Zwanger ....................................................................................................................................... 16
§5: Seksualiteit .................................................................................................................................. 17
§6: Soa’s en geboorteregeling ........................................................................................................... 17
§7: Ongewenst kinderloos................................................................................................................. 18
Thema 3: Genetica ................................................................................................................................ 19
§1: Fenotype en genotype................................................................................................................. 19
§2: Genenparen ................................................................................................................................. 20
§3: Monohybride kruisingen ............................................................................................................. 20
§4: Geslachtschromosomen .............................................................................................................. 21
§5: Dihybride kruisingen.................................................................................................................... 21
§6: Speciale manieren van overerven ............................................................................................... 22
§7: Opvoeding of aanleg ................................................................................................................... 22
Thema 4: Evolutie .................................................................................................................................. 22
§1: Ontwikkeling van het leven ......................................................................................................... 22
§2: Prokaryoten ................................................................................................................................. 24
§3: Eukaryoten .................................................................................................................................. 26
§4: De evolutietheorie....................................................................................................................... 26
§5: Onderzoek naar evolutie ............................................................................................................. 27
§6: Evolutie in populaties .................................................................................................................. 27
§7: Ontstaan van soorten .................................................................................................................. 28
Thema 5: Ecologie ................................................................................................................................. 28
§1: Ecologie op alle organisatieniveaus ............................................................................................ 28
, §2: Organismen ................................................................................................................................. 29
§3: Populaties .................................................................................................................................... 29
§4: Ecosystemen................................................................................................................................ 30
§5: Veranderende ecosystemen ....................................................................................................... 31
Thema 6: Mens en milieu ...................................................................................................................... 31
§1: De relatie mens en milieu............................................................................................................ 31
§2: Kringlopen ................................................................................................................................... 32
§3: Voedselproductie ........................................................................................................................ 33
§4: Energie ......................................................................................................................................... 34
,Thema 1: Inleiding in de biologie
§1: Wat is biologie?
Stofwisseling = alle chemische reacties in een organisme.
- Enzymen → katalyseren de chemische reacties.
Een individu heeft een levensloop die eindigt als het organisme sterft.
Een soort heeft een levenscyclus die eindigt als de soort uitsterft.
Wanneer een organisme zich gaat ontwikkelen, treden er veranderingen op in de
bouw en het functioneren van het organisme.
Individuen behoren tot dezelfde soort als zij zich onderling kunnen voortplanten en
vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen.
Biologische eenheden:
- Molecuul
- Cel
- Orgaan
- Organisme
- Populatie
- Ecosysteem
- Biosfeer
Emergente eigenschap = een nieuwe eigenschap die op een hoger
organisatieniveau ontstaan is en er op een lager organisatieniveau niet is.
§2: Organen, weefsels en cellen
Weefsel = een groep cellen met dezelfde vorm en functie.
- Dekweefsel (epitheel) → bekleedt en beschermt inwendige en uitwendige
lichaamsoppervlakten.
- Zenuwweefsel → bestaat uit zenuwcellen die informatie doorgeven.
, - Spierweefsel → kan samentrekken.
- Bindweefsel → verbindt de lichaamsdelen onderling en vult ruimten tussen
organen op. Tussen de cellen in het bindweefsel zitten vezels en
tussencelstof.
Het soort tussencelstof hangt af samen met de functie van het weefsel.
Kalkzouten zorgen voor stevigheid in een weefsel. Collageenvezels zorgen voor de
samenhang van het weefsel. In kraakbeen bevinden zich relatief weinig kalkzouten
en relatief veel collageenvezels. Hierdoor is kraakbeen te vervormen.
De vormen van delen van organismen hangen samen met de functie. Dieren die
onder water leven hebben vaak een gestroomlijnd lichaam, zodat er minder
weerstand wordt ondervonden.
§3: Plantaardige en dierlijke cellen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller veronjanssen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.10. You're not tied to anything after your purchase.
