Summary
Samenvatting Inleiding Criminologie
- Course
- Institution
In dit document is de literatuur volledig samengevat. Het is wel een uitgebreide samenvatting, maar hierdoor mis je niks!
[Show more]
Seller
Follow
rechtsgeleerdheidstudentje
Reviews received
Content preview
1 Criminologie: een terreinverkenning1.1 De opdracht van de criminologie
Het studieonderwerp van de criminologie, misdaad en straf, mag
zich verheugen in een brede en levendige publieke belangstelling.
Op basis van eigen ervaringen en/of mediaberichten hebben veel
burgers een uitgesproken mening over misdaad en straf. Veel
Nederlanders ervaren hun persoonlijke veiligheid als een groot
probleem. Men voelt zich in hoge mate emotioneel betrokken bij
het onderwerp misdaad en straf. Zie de emotionele reactiewijze.
1.1.1 Het koele oog
De criminologie probeert over gevoelige kwesties zoveel mogelijk zakelijke informatie te verzamelen
en deze systematisch te ordenen. Daarom kan de criminologie worden beschouwd als het
onmisbare, koele oog van de strafrechtspleging en het criminaliteitsbeleid in het algemeen. Een
criminoloog is iemand die zich het hoofd koel probeert te houden, juist wanneer de emoties bij
anderen hoog oplopen.
1.2 Wat is criminologie?
1.2.1 Criminologie als praktijkgerichte wetenschap
De criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de aard en
achtergronden van menselijke gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld en van de
wijze waarop de overheid en de overige maatschappij daarop reageert. De criminologie is een
ervaringswetenschap, ook wel aangeduid als empirische wetenschap, dat wil zeggen een wetenschap
die door het doen van waarnemingen kennis probeert te vergaren. De criminologie dient voor alles
om de mensheid de weg te wijzen hoe zij de misdaad met goed gevolg bestrijdt en vooral voorkomt.
1.2.2 What’s in a name?
Tegenwoordig worden de te bestuderen gedragingen niet aangeduid als misdaad of misdadig gedrag,
maar als delinquentie, criminaliteit of crimineel gedrag. De oorspronkelijke termen klonken te
veroordelend.
1.2.3 De relativiteit van het begrip criminaliteit
Het Nederlands Wetboek van Strafrecht dateert sinds 1886. Nieuwe strafbepalingen zijn
tegenwoordig vaak gebaseerd op internationale verdragen. Dergelijk gedrag wordt nu, mede onder
invloed van het VN-verdrag tegen corruptie, in vrijwel alle landen ter wereld als strafbaar gedrag
aangemerkt. Criminologen spreken bij de invoering van nieuwe wettelijke bepalingen, waardoor op
bepaalde gedragingen strafsancties worden gesteld, over de ‘criminalisering’ van dergelijk gedrag en
bij het schrappen van bestaande strafbepalingen van ‘decriminalisering’.
1.3 De geschiedenis van de criminologie
Inzicht in de geschiedenis van de criminologie kan leiden tot een beter begrip van de concepten,
thema’s en theorieën. Hier liggen de wortels van het moderne strafrecht en de actuele criminologie.
1.3.1 Van de klassieke oudheid tot de middeleeuwen
- De Codex Hammurabi (Oud geschrift over misdaad en straf)
- Filosoof Plato invloedrijk geschrift De Staat: onderscheid 3 soorten mensen
- Huidige recht in de Europese landen is gebaseerd op het oude Romeinse recht
- Romeinen en Germanen -> schadevergoedingen (zoengeld)
- Feodale stelsel (om groot rijk te besturen -> leenmannen (Karel de Grote)
1
,1.3.2 Van de Renaissance naar de Verlichting
- Nieuwe denkbeelden over misdaad en straf vanuit humanistisch denken
- Coornhern: pleidooi voor nog afschrikwekkende straffen dan doodstraf -> dwangarbeid
Bouw gevangenissen om misdrijfplegers nuttig werk te laten doen i.p.v. doodstraf
1.3.3 De klassieke school
- Verlichting: gezond menselijk verstand
- Homo economicus: mens weegt de voor- en nadelen af van bepaalde gedragingen
- Cesare Beccaria (volgeling Rousseau) -> proportionaliteitsbeginsel
- Gelijkheidsbeginsel: straf op maat
- Legaliteitsbeginsel: straf op basis van duidelijke wetten
1.3.4 De positivistische school
- Deterministisch mensbeeld: de vrijheid van handelen van de mensen wordt sterk beperkt door
mogelijkheden en omstandigheden.
- Criminaliteit gedetermineerd gedrag: menselijk gedrag wordt bepaald door factoren waarop de
mens zelf weinig invloed heeft.
- Empirisch ideaal: de werkelijkheid door wetenschappelijk onderzoek valt waar te nemen en te
verklaren
1.3.5 De Italiaanse antropologieschool
- Antropologie: studie van de mens
- Medische factoren die crimineel gedrag veroorzaakt
- Lombroso -> de criminele mens
- Positivistische methode -> uiterlijke kenmerken registreren
- Atavisme: de criminele mens is achtergebleven in het evolutieproces (biologisch)
- Rassenideologie
1.3.6 De Franse milieuschool
- Statistiek en sociologie
- Quetelet: maatschappelijke wetmatigheden zorgt voor criminaliteit
- Crimineel gedrag komt voort uit de neiging om elkaars gedrag te imiteren
- “Iedere maatschappij krijgt derhalve de criminaliteit die zij verdient”
1.3.7 Socialistische criminologie
- Oorzaken crimineel gedrag zoeken in biologische en sociologische factoren
- Ferri: criminele sociologie
- Bonger: tegenhanger Lombroso (Italiaanse antropologieschool
1.3.8 Nieuwe richting en kritische criminologie
- Nieuwe richting: vrije wil combineren met deterministische theorieën
- Kritische criminologie: machtsongelijkheid en stigmatisering delinquenten
- Problematische kanten van de strafrechtspleging als reactie op criminaliteit
1.3.9 Veramerikanisering van de criminologie
- Amerikaanse criminologie: richt zich op snelle ontwikkelingen in Amerika
- Nadruk op de oververtegenwoordiging van Afro-Amerikanen
- Feministische criminologie: nadruk op seksueel- en huiselijk geweld
1.3.10 Nieuwe zakelijkheid
- Criminaliteitscijfers stijgen -> oplossingen zoeken maatschappelijke problemen criminaliteit
- Methoden vinden om criminaliteitsproblemen beter in kaart te brengen
2
,- Invoering nieuwe vormen politieoptreden, criminaliteitspreventie en rechten slachtoffers
- Biosociale criminologie: hernieuwde belangstelling voor biologische en psychologische risico-
Factoren
1.3.11 Conclusie
- Criminologie steeds beïnvloed door ontwikkelingen
- Criminaliteit wordt als een groot en acuut maatschappelijk probleem gezien
- Nadruk op bewijsmateriaal
1.4 Aandachtsgebieden binnen de criminologie (zie tabel 1.2)
A. Beschrijvende criminologie
- Beschrijvende criminologie: bestudeert statistische verdeling criminaliteit in tijd en ruimte
- Ook wel criminografie genoemd
- statistieken over de activiteiten van bepaalde onderdelen van het strafrechtelijk systeem
B. Oorzaken van crimineel gedrag en criminaliteit
- Etologie: onderzoek naar oorzaken van crimineel gedrag en criminaliteit
- Lees door
C. Reacties op criminaliteit: penologie
- Informele reacties: reacties van slachtoffers en potentiële slachtoffers van delicten
- Formele reacties: interventies ten dienste van de autoriteiten
- Penologie: studie effectiviteit van formele straffen
D. Criminaliteitspreventie
- Criminaliteitspreventie: crimineel gedrag voorkomen is beter dan genezen
E. Victimologie
- Victimologie: focus op slachtoffers binnen de criminologie
F. Niet-commune criminaliteit
- Internationale misdrijven, terrorisme, georganiseerde misdaad en witteboordencriminaliteit
- Kenmerken en bestrijding wijkt af van de veelvoorkomende misdaad
2 Beschrijvende criminologie
- Door de politie geregistreerde misdrijven -> meest gebruikte bron voorkomen criminaliteit -> geeft
geen volledig en betrouwbaar beeld -> verborgen misdaad
- Alternatieve bronnen over gepleegde misdrijven: zelfrapportages, slachtofferenquêtes
- Zelfrapportages: enquêtes over misdrijven die men de afgelopen tijd zelf heeft gepleegd
- Slachtofferenquêtes: onderzoek ervaringen van burgers met slachtofferschap
2.1 Inleiding
Door de politie en justitie worden gegevens geregistreerd over alle ter kennis van de politie gekomen
misdrijven en overtredingen (de politiecijfers) en de afhandeling daarvan door het strafrechtelijk
systeem (de gerechtelijke statistieken). Deze officiële gegevens worden doorgezonden naar het CBS
dat zorg draagt voor overzichtelijke publicatie. Deze statistieken geven belangrijke informatie over de
activiteiten van de gerechten, maar als graadmeter van de criminaliteit zijn ze onbruikbaar. De
statistiek van door de politie geregistreerde criminaliteit telt ook de delicten waarvan de dader nooit
is gevonden, deze cijfers geven een vollediger beeld van de criminaliteit. De politie maakt bij de ter
kennis gekomen misdrijven onderscheid tussen haalwerk en brengwerk. Tot het haalwerk behoren
misdrijven die de politie zelf constateert door controles uit te voeren. Tot het brengwerk behoren
particulieren of bedrijven die aangiften doen bij de politie van een misdrijf waarvan zij het slachtoffer
zijn geworden. Burgers zijn op enkele uitzonderingen na, niet verplicht aangifte te doen. Slachtoffers
zien o.a. af van aangifte door schaamte, angst voor represailles of de kleine kans dat de dader ooit
gevonden wordt. De politie is wettelijk verplicht een proces-verbaal van aangifte op te maken van elk
delict, maar de politie past wegens tijdgebrek een selectie toe. In het politiejargon wordt dit ‘het
afpoeieren’ van de aangever genoemd. Deze factoren leiden ertoe dat ook de politiecijfers geen
3
, volledig beeld geven van de gepleegde misdrijven. Een aanzienlijk aantal misdrijven blijft verborgen
(the Dark Figure). Het deel van de criminaliteit dat door de politie wordt geregistreerd is niet
constant, dit komt door o.a. de aangiftebereidheid en de nauwkeurigheid waarmee de aangiftes
worden geregistreerd. De politiestatistiek geeft geen volledig beeld van de criminaliteit en het beeld
is heel variabel.
2.2 Politiecijfers
2.2.1 Landelijke trends in absolute cijfers
Het CBS houdt een statistiek bij van de ter kennis van de politie gekomen misdrijven. Deze statistiek
is gebaseerd op maandelijkse opgaven van de politie-eenheden van alle door hen geregistreerde
delicten. De delicten die staan omschreven in het Wetboek van strafrecht worden onderscheiden van
die uit de Wegenverkeerswet en de Wet op de economische delicten. Het CBS houdt sinds enkele
jaren een aparte telling bij van de ter kennis van de politie gekomen ‘cybercriminaliteit’. Deze
categorie misdrijven valt onder de Misdrijven tegen de Openbare orde. In de criminologische
literatuur wordt onderscheid gemaakt tussen cybercrime in enge zin en cybercrime in brede zin.
Cybercriminaliteit in enge zin omvat delicten waarbij ICT zowel het instrument als het doelwit is van
de criminaliteit. Cybercriminaliteit in brede zin omvat delicten waarbij ICT wel onderdeel uitmaakt
van de modus operandi, maar zelf niet het doelwit is (cyberbullying). Deze cybercriminaliteit in brede
zin wordt ook wel aangeduid als ‘gedigitaliseerde criminaliteit’. Sinds 2005 is de geregistreerde
criminaliteit in absolute getallen met 40% afgenomen. In 2020 bestaat één uitzondering: de aantallen
misdrijven binnen de categorie openbare orde nam gedurende 2020 juist toe. Deze toename komt
van de subcategorie computervredebreuk.
2.2.2 Indexcijfers per gemeente
Het CBS deelt de aantallen ter kennis gekomen delicten door de totale bevolking van 12 tot 79 jaar
op 1 januari en vermenigvuldigt deze aantallen vervolgens met 100.000 of 1.000. Op deze wijze
verkrijgt men de criminaliteitsindex. Deze berekening noodzakelijk voor het bestuderen van
ontwikkelingen van de criminaliteit en voor vergelijkingen tussen het niveau van de criminaliteit in
plaatsen. Binnen de cijfers van het CBS van de ter kennis van de politie gekomen misdrijven kunnen
verdere uitsplitsingen worden gemaakt van de aantallen vermogens-, gewelds- of seksuele delicten
per politieregio, politiedistrict of stad. Op basis van de politiegegevens over de geregistreerde
misdrijven in de afgelopen twee jaar wordt door de krant Algemeen Dagblad een Nederlandse
misdaadkaart bijgehouden met de aantallen misdrijven per 1.000 inwoners van alle Nederlandse
gemeente met 5.000+ inwoners. Door wegingspunten toe te kennen aan de verschillende soorten
misdrijven wordt een algemene maat voor de gemeentelijke veiligheid berekend.
2.2.4 Trends op de langere termijn
De seksuele misdrijven vertoonden leek zich rond 2000 te stabiliseren. De laatste 5 jaren is echter
een nieuwe stijging opgetreden. Het is denkbaar dat de wereldwijde protestbeweging tegen alle
vormen van seksuele intimidatie heeft geleid tot een toename van de aangiftebereidheid van
dergelijke incidenten en dus tot een stijging van het aantal door de politie geregistreerde
verkrachtingen. De conclusie van de ontwikkeling van de ter kennis van de politie gekomen
criminaliteit in Nederland op de middellange termijn is dat de criminaliteit sinds 1965 decennialang is
toegenomen. Sinds de eeuwenwisseling is er een daling in de meeste vormen van criminaliteit
waarneembaar die nog steeds aanhoudt. De lockdown-maatregelen lijken in 2020 de daling in veel
vormen van kwaliteit nog te hebben versterkt. Cybercriminaliteit vormt hierop echter een
uitzondering.
Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht onderscheidt de categorie levensmisdrijven, waaronder
doodslag en moord. Doodslag betreft een delict waarbij de dader het slachtoffer opzettelijk van het
leven heeft beroofd. Als de doodslag plaatsvindt met voorbedachten rade is er sprake van moord.
Moord veronderstelt dat de dader zijn delict niet heeft gepleegd in een impuls, maar het plegen van
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rechtsgeleerdheidstudentje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50843 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now