Volledige samenvatting van prof. Bossuyt en prof. Cassiman van de lessen 'diagnostiek' van Ziektemechanismen. Deze samenvatting is gebaseerd op de lessen en de slides van beide proffen. Bevat alle informatie om te slagen voor dit deel op het examen!
Samenvatting laboratoriumgeneeskunde
prof. Bossuyt en prof. Cassiman
Les 1: Inleiding in laboratoriumgeneeskunde
1. Wat is klinische biologie?
Klinische biologie wordt gedefinieerd als volgt:
“het geheel van de kennis van laboratoriumtechnieken die ter beschikking staan van de geneesheer,
zowel op het gebied van profylaxe als van pathologie om: “
- De diagnose te stellen
- Een balans op te maken van de werking van een orgaan
- De uitslag van een behandeling te beoordelen
De klinische biologie is een medisch specialisme dat bestaat uit een opleiding van 5 jaar. Het omvat 3
hoofddomeinen: microbiologie, chemie en (laboratorium)hematologie.
De klinische biologie heeft een sterke evolutie meegemaakt de afgelopen 60jaar:
- 1957: eerste 1-kanaals-analyzer: 30 analyses/uur
o Bestond uit: recorder, colorimeter, dialysator, pomp, staalplatform met
reagensflessen (van links naar rechts)
- Vandaag: meer dan 20.000 biochemische testen/dag in UZ Leuven (=8000 testen/uur). Sterk
geautomatiseerd
Er zijn voor en nadelen verbonden aan deze sterke evolutie:
Onmisbaar in de dagelijkse medische praktijk voor preventie, diagnose en opvolging van
patiënten
Neiging om minder aandacht te besteden aan klinisch onderzoek
Onoordeelkundig gebruik leidt tot nutteloze testen aanvragen, onnodige kosten, nutteloze
en (zelfs mogelijks schadelijke) bijkomende onderzoeken en verontrusten van de patiënt.
, 2. Rol van laboratoriumtesten in het diagnostisch proces
Het diagnostisch proces
Test en behandelingsdrempel in het diagnostisch proces:
Bv. 65-jarige man met Q-waves en pijn op de borstkas sinds 1uur → start behandeling
Bv. 13-jarig meisje met branderig gevoel retrosternaal → testen voor AMI niet nodig
Bv. 75-jarige vrouw met pijn in borstkas en ST-depressie → verder testen noodzakelijk
Wanneer zijn laboratoriumtesten klinisch zinvol?
Een test is klinisch zinvol wanneer deze de uitkomst verbetert door infomatie te geven die het beleid
van de patiënt beïnvloedt. Laboratoriumtesten zijn dus bepalend voor het stadium ‘voorspelling’ van
het diagnostisch proces:
TEST → RESULTAAT → VOORSPELLING → ACTIE → UITKOMST
Bv. IgA anti-tTG antistoffen bij patiënt met abdominale klachten om de kans te bepalen dat deze
patiënt celiakie heeft. Op basis hiervan kan beslist worden om een dundarmbiopsie te doen.
Bv. bepaling troponine bij een 75-jarige vrouw met pijn in de borstkas en ST-depressie om te kijken of
ze een infarct doormaakt of onstabiele angor. De bepaling van troponine is hier nuttig omdat het
resultaat de onzekerheid dusdaning vermindert dat dit het beleid van de patiënt beïnvloedt.
Het klinisch zinvol gebruiken van een laboratoriumtest vereist:
- Kennis over de pretest probabiliteit (kans dat patiënt de ziekte heeft obv beschikbare
gegevens voordat de laboratoriumtest wordt gedaan)
- Kennis over de performantie van de laboratoriumtest (sensitiviteit, specificiteit, likelihood
ratio, voorspellende waarde)
- Kennis over de impact van de bekomen posttest probabiliteit op het beleid
De pretest probabiliteit is afhankelijk van:
- De frequentie van de ziekte, indicatoren hiervoor zijn:
o Prevalentie: aantal zieken in een populatie op een bepaald ogenblik
o (Incidentie: aantal nieuwe zieken in een populatie over een bepaalde periode)
, - De individuele patiënt
o Symptomen, bv. retrosternale pijn uitstralend naar hals en linkerarm
o Presentatie, bv. Q-wave op ECg
o Voorgeschiedenis, bv. vroeger infarct, angor
o Risicofactoren, bv. leeftijd, roken
→ het rationeel gebruik van laboratoriumtesten is primair de verantwoordelijkheid van de clinicus-
aanvrager!!
Aanvragen van laboratoriumtesten
Wie mag analyses inzake klinische biologie voorschrijven?
Om te mogen worden aangerekend moeten de analyses inzake klinische biologie zijn voorgeschreven
door de zorgverlener die de patiënt in behandeling heeft.
- Een geneesheer iin het raam van de algemene of gespecialiseerde geneeskunde
- Een tandarts in het raam van de tandverzorging
- Een vroedvrouw in het raam van de verloskundige hulp die tot haar bevoegdheid behoort
Bijzondere voorwaarden en beperkingen:
- De zorgverlener mag het voorschrift voor analyses klinische biologie slechts na onderzoek
van de patiënt opmaken
- De zorgverlener mag geen analyses voorschrijven waarvan hij onvoldoende kennis bezit of
die hij niet correct zou kunnen interpreteren
- Voor sommige analyses bestaan diagnoseregels die bepalen in welke omstandigheden de
analyse wordt vergoed (ziektebeeld of andere karakteristieken van de patiënt, een positief
resultaat van een andere analyse, enz.) Die gegevens moeten beschikbaar zijn.
HbA1c => Diagnoseregel 56: aanrekenbaar indien patiënt met diabetes mellitus, mucoviscidose of chronische pancreatitis
Direct LDL cholesterol => Diagnoseregel 54: aanrekenbaar indien patiënt onder behandeling met cholesterolverlagende
medicatie
Hoe schrijf in de analyses voor?
- Door een positieve lijst van de diverse gevraagde analyses:
o Het moet voor de voorschrijver mogelijk zijn elke gevraagde analyse positief en
afzonderlijk aan te duiden
o Het gebruik van omschrijvingen die meerdere verstrekkingen omvatten of van
vakken waarmee verscheidenen analyses ineens kunnen worden gevraagd, is niet
toegestaan
, - Door de aanvraag om een klinisch biologisch onderzoek van een bepaald syndroom (bv.
onverklaarde hypoglycemie) of door vermelding van het type van de gewenste onderzoeken
(bv. uitsluiten monoklonale gammopathie)
3. Diagnostische onzekerheid
Signaaldetectie theorie
Het basisprincipe van de signaal detectie theorie luidt als volgt: “Het resultaat bij patiënten met de
ziekte verschilt van het resultaat bij patiënten zonder de ziekte”.
Dit zijn de resultaten van een labotest bij een
controle populatie en bij een zieke populatie → het
testresultaat ligt hoger bij mensen met de ziekte,
maar er is ook overlap.
Idealiter liggen de resultaten ver uit elkaar.
Oorzaken van onzekerheid
Analytische variantie
= Meerdere metingen op éénzelfde staal leveren verschillende resultaten
op.
Deze variatie is afhankelijk van het meetprincipe en de bewaking van de
reproduceerbaarheid van de resultaten door het laboratorium.
- Precisie: mate van reproduceerbaarheid van meetresultaat ingeval van herhaalde metingen
op eenzelfde monster (=maat voor toevallige fout)
- Juistheid: mate waarin het gemiddelde van herhaalde metingen de juiste waarde benadert
(=maat voor systematische fout)
- Nauwkeurigheid: mate waarin het resultaat van een enkelvoudige meting de juiste waarde
benadert (=maat voor systematische + toevallige fout)
Biologische variantie
- Intra-individuele variatie: spreiding van testresultaten bekomen bij enkelvoudige meting op
meerdere individuele monsters van eenzelfde persoon. Bronnen van intra-individuele
variatie zijn: Dag/nacht ritme, Seizoenvariaties, Houding, Immobilisatie, Inspanning,
Voeding,…
o Dit zijn controleerbare factoren!!
o Hebben een belang bij de pre-analytische fase
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Paracetamol123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.73. You're not tied to anything after your purchase.
