Summary
Samenvatting Inleiding in de Sociologie
- Course
- Institution
Aantekeningen van de hoorcolleges en samenvatting van het boek.
[Show more]
Seller
Follow
chelseyvdv
Content preview
Inleiding in de sociologieAantekeningen van de hoorcolleges
Hoorcollege 2 - Sociologische perspectieven (macroniveau)
Het functionalisme
Vanuit het functionalisme wordt de samenleving gezien als functioneel geheel. De samenleving als
complex sociaal systeem waarvan alle onderdelen samenhangen en samenwerken om stabiliteit en
solidariteit in de samenleving te produceren. Vanuit het functionalisme wordt de samenleving als het
ware als lichaam bekeken: alle onderdelen werken met elkaar samen zodat het geheel harmonieus
functioneert. Het perspectief kijkt naar individuen in de samenleving alsof zij een rol hebben die wel of
niet bijdraagt aan het voortbestaan van die samenleving. Alles in de samenleving heeft een functie.
Volgens Merton zijn er 3 soorten functies van sociale verschijnselen voor de samenleving:
• Manifeste functies: herkende en bedoelde gevolgen van een sociaal verschijnsel voor het
sociale systeem.
• Latente functies: niet-herkende, onbedoelde (positieve) gevolgen van een sociaal verschijnsel
voor het sociale systeem.
• Disfuncties: onbedoelde nadelige gevolgen van een sociaal verschijnsel voor het sociale
systeem.
Voorbeeld: de functie van arbeid
• Manifeste functies: productie van goederen en diensten. Het verwerven van inkomen.
• Latente functies: structurering van tijd, sociale contacten, zingeving, status en identiteit.
• Disfunctie: stress.
De functionalistische benadering van religie volgens sleutelsocioloog Durkheim:
De totem is een religieus symbool. Op het moment dat men de totem vereerd, komen mensen bij
elkaar en spreken ze bepaalde waarden uit. Dat zorgt ervoor dat die groep mensen goed kan blijven
functioneren. Want op het moment dat de totem wordt vereerd, ontstaat er cohesie tussen hen. En
blijft de groep of samenleving voortbestaan. De totem is niet alleen symbool voor de religie, maar de
totem wordt ook het vereren van de cohesie.
Voorbeeld:
Feyenoorders gaan naar het stadion en vereren de club. De totem staat symbool voor de club.
Tegelijkertijd voelen ze een band met elkaar en de stad waarin de club gezeteld is. Feyenoorders
vereren de club Feyenoord, maar ook de stad Rotterdam als gemeenschap. Het gaat ook heel sterk
over de stad en de gemeenschap waar ze onderdeel van zijn. Ze vereren dus ook de band en cohesie
met elkaar.
Durkheim ziet dus een gevolg (cohesie) als een onderwerp van verering (cohesie is de totem). Het
vereren van een totem leidt namelijk tot allerlei cohesie tussen mensen. Maar volgens Durkheim is
de cohesie het onderwerp van de verering. Dat komt omdat cohesie een functie is van de
samenleving.
,Functionalistisch socioloog Durkheim stelt dat cohesie niet het gevolg is van de verering die
plaatsvindt bij religie, maar het onderwerp van die verering omdat het een functie is van de
samenleving (gevolgen worden opgevat als oorzaken). Mensen die de totem niet vereren, vallen
bijvoorbeeld ook buiten de gemeenschap. En ook dat laatste heeft een functie.
De conflictbenadering
De conflictbenadering ziet de samenleving als strijdtoneel. De maatschappelijke verhoudingen zorgen
voor een constante strijd tussen groepen binnen de samenleving. Sociale conflicten zijn onvermijdelijk
en zorgen voor sociale verandering en vernieuwing.
Vanuit de conflictbenadering wordt de nadruk gelegd op ongelijkheid. Er wordt gezegd dat sociale
structuren het functioneren van het sociale systeem niet bevorderen, maar sommige groepen meer
bevorderen dan anderen. Macht is cruciaal volgens de conflictbenadering: de machtige groep
probeert zijn macht continu te handhaven ten koste van de onderliggende groep. Dit terwijl de
onderliggende groep zijn positie probeert te verbeteren. De bovenliggende groep laat dit alleen niet
toe.
Er is niet alleen zichtbare, felle strijd. Ook als strijd niet zichtbaar is, is er nog steeds sprake van macht,
conflict en overheersing. Sociale groepen voeren continu een belangenstrijd, ongeacht of dit leidt tot
een uitbarsting of niet.
Vragen die vanuit de conflictbenadering worden gesteld zijn: hoe komen vormen van
maatschappelijke onderschikking tot stand, hoe worden ze in stand gehouden, hoe veranderen ze en
wat zijn de gevolgen ervan?
Sleutelsocioloog: Marx
• Volgens Marx staan in iedere samenleving machtigen tegenover onmachtigen.
• Er is continu sprake van conflict en strijd om middelen (hulpbronnen).
• Economische tegenstellingen en klassenstrijd zijn de motor van de geschiedenis.
• Er is sprake van sociale orde door macht en overheersing, in plaats van consensus en
overeenstemming.
De conflictbenadering van religie volgens Marx:
Religie is onderdeel van de immateriële bovenbouw. Religie is eigenlijk een ideologie die mensen
wordt opgelegd, zodat voor hen hun positie in de samenleving als gelegitimeerd voelt. Bijvoorbeeld
omdat ze geloven dat hun positie voorbestemd is door een god. Dit houdt de economische
superstructuur in stand. Religie verbergt dus eigenlijk de klassenverhoudingen, die daadwerkelijk
spelen. Het zorgt ervoor dat mensen denken dat ze geen controle hebben en dus niet in opstand
komen om hun positie te verbeteren > macht van bovengeschikte groep wordt in stand gehouden.
,Hoorcollege 3 Sociologische perspectieven (microniveau)
Het symbolisch interactionisme
Het symbolisch interactionisme ziet een samenleving van betekenisgevende individuen. De sociale
werkelijkheid wordt gemaakt door het handelen van mensen op basis van hun interpretaties, die in
interacties tot stand komen. Mensen reageren niet direct op elkaars handelen, maar geven eerst
betekenis aan het handelen van de ander, waarna ze erop reageren. Betekenisgeving staat centraal
binnen deze benadering! Het gaat voor een groot deel om de subjectieve speculaties van mensen in
plaats van om harde feiten. Het gaat erom wat mensen denken dat er gebeurt, en wat dit voor hen
betekent. Het gedrag van mensen is hier dus ook het gevolg van. Het gaat ook niet om de echte
bedoeling van iemands gedrag, maar wat de ander denkt dat diegene bedoelt. Je eigen handeling zal
enkel worden geïnformeerd door wat je denkt dat de bedoeling van een ander was.
De sociale werkelijkheid is een groot web van handelingen van mensen. Omdat ze denken dat iets op
een bepaalde manier in elkaar zit, gaan ze zich op een bepaalde manier gedragen. Dit komt alleen in
interacties met anderen tot stand.
Het symbolisch interactionisme is een perspectief dat kijkt op microniveau. Voor betekenisgeving is
context echter wel belangrijk, daarom moet mesoniveau ook worden meegegeven,
Sleutelsocioloog Max Weber over het begrip 'verstehen' (begrijpen)
Max Weber is de grondlegger van de bredere interpretatieve sociologie. Volgens Weber moeten we
begrijpen hoe individuen betekenis geven aan de werkelijkheid en waarom ze handelen zoals ze
handelen, door ons in te leven in hun perspectief. Volgens Weber (en veel sociologen) betekenen de
begrippen verklaren en begrijpen niet hetzelfde.
Het symbolisch interactionisme in de 20e eeuw geïntegreerd in invloedrijk sociologisch perspectief
door Cooley, Mead en Blumer (dit zijn sleutelfiguren).
Waarom zijn betekenisverleningen van individuen zo belangrijk?
Thomas-theorema
If men define situations as real, they are real in their consequences. Als men situaties als de
werkelijkheid beschouwt, is het ook de werkelijkheid in in hun beleving en gevolgen. Betekenissen
liggen echter niet vast: het symbolisch interactionisme is dan ook dynamisch. Betekenissen ontstaan
namelijk in interacties en die vinden continu plaats.
, Self fulfilling prophecy
Als een aanvankelijk foute definitie van een situatie die leidt tot handelingen, die tot gevolg hebben
dat de aanvankelijk foute definitie uiteindelijk wel werkelijkheid wordt. Bijvoorbeeld, invloedrijk
persoon voorspelt dat beurzen gaan stijgen > mensen gaan aandelen kopen, waardoor dit ook
daadwerkelijk gebeurt. Zonder de voorspelling was dit helemaal geen werkelijkheid geweest.
Self denying prophecy
Doordat men zegt of gelooft dat iets werkelijkheid is, gaat men ernaar handelen. Hierdoor wordt het
uiteindelijk geen werkelijkheid. Bijvoorbeeld, een invloedrijk persoon voorspelt een ramp > men
neemt maatregelen > ramp gebeurt niet.
3 veronderstellingen van het symbolisch interactionisme:
• Betekenis is cruciaal.
• Betekenissen ontstaan in sociale interactieprocessen, het is een sociaal product.
• Betekenissen zijn onderhevig aan interpretatie.
De centrale vraag binnen dit perspectief: Hoe zijn sociale verschijnselen te begrijpen vanuit processen
van betekenisverlening in de alledaagse interacties tussen mensen?
Het symbolisch interactionisme heeft geen directe theoretische verklaring voor religie. Wel is
betekenisgeving natuurlijk belangrijk, dus houden symbolisch interactionisten zich bezig met wat de
betekenis van religie is voor de betrokkenen. Begrippen die hierbij centraal staan zijn: zingeving,
geborgenheid en plausibiliteit.
Kritiek op het symbolisch interactionisme:
• Door te kijken naar specifieke situaties kan theorievorming moeilijk zijn.
• Het heeft een blinde vlek voor ongelijkheid en machtsverschillen.
• Het heeft een blinde vlek voor grote economische, culturele en sociale conflicten.
De rationele keuzebenadering
Vanuit deze benadering wordt de samenleving gezien als geheel van calculerende individuen. Mensen
handelen uit eigen belang en maken continu een kosten-baten afweging. Homo-economicus betekent
calculerende individu. Men is continu bezig met nutsmaximalisatie: men doet wat hen het meest
oplevert.
De benadering focust zich op het micro-niveau, maar individuen ontmoeten elkaar wel op meso-
niveau, dus wordt hier ergens toch rekening mee gehouden.
Prikkels (incentives) brengen mensen voor- of nadeel, dit nemen ze mee in hun kosten-baten
afweging:
• Economisch: boetes, beloningen etc.
• Sociaal: status
• Moreel: ideeën van goed of kwaad
De samenleving wordt bij elkaar gehouden door individuen die handelen uit eigenbelang. Een
voorbeeld hiervan is de arbeidsdeling. Dit is een voorbeeld waarin het handelen uit eigenbelang ook
het collectief ten goede kan komen. Bakker is goed in brood bakken, kleermaker goed in kleding
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chelseyvdv. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.02. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now