Samenvatting Aardrijkskunde: Systeem aarde - H2 landschapsvorming en -afbraak
121 views 1 purchase
Course
Aardrijkskunde
Level
VWO / Gymnasium
Book
De geo Aarde, systeem aarde Leeropdrachtenboek VWO
Kringlopen? Karstverschijnselen? Mechanische verwering? Alle hebben betrekking op de vorming en afbraak van landschappen. Maar dat zit best ingewikkeld in elkaar. Deze samenvatting is zo gemaakt om al deze verwarrende begrippen en gevolgen in een handomdraai te kunnen leren. Met voldoende plaatjes ...
Weer Klimaat
toestand v.d. dampkring gem. toestand v.h. weer
op een bepaald moment over een lange periode
over een klein gebied over een groot gebied
Systeem aarde: de vier sferen
• hydrosfeer: gedeelte v.d. aarde dat uit water bestaat
(97% oceanen, 2% ijskappen, 1% overige zoete water)
• lithosfeer: aardkost en het harde gedeelte v.d. mantel
• biosfeer: al het aardse leven (planten, dieren etc)
• atmosfeer: gasvormig omhulsel v.d. aarde
Samenstelling atmosfeer
1
, Zwaartekracht zorgt ervoor dat gassen niet verdwijnen in de ruimte. Vandaar dat
de grootste concentratie gassen zich dicht bij het aardoppervlak bevindt (80% zit
in de troposfeer). De gehele atmosfeer is opgebouwd uit 4 lagen, die van elkaar
worden gescheiden door pauzes: dit zijn hoogtes waarop de temperatuur
toeneemt/afneemt.
1. troposfeer: onderste laag v.d. atmosfeer waarin weerverschijnselen zich
afspelen. Hierin geldt de temperatuurgradiënt: met elke 100 m die je in de
troposfeer stijgt, daalt de temp met 0,6˚C. Hoe droger des te groter de gradiënt.
Omdat er een hogere concentratie broeikasgassen is en zonnestralen op het
aardoppervlak weerkaatsen, is het in deze sfeer warmer.
• 78% stikstof
• 21% zuurstof
• 1% argon, ozon, koolstofdioxide, methaangas en waterdamp
2. stratosfeer: laag v.d. atmosfeer die zich uitstrekt van 20 à 25 tot 50 km hoogte.
In deze sfeer neemt de temperatuur weer toe, door een hogere concentratie
broeikasgassen. De stratosfeer bevat namelijk veel ozon (O3), wat ultraviolette
straling uit de ruimte blokkeert en opneemt. Dit beschermt ons tegen UV-
straling. Door deze opname wordt het in de stratosfeer warmer.
3. mesosfeer: laag v.d. atmosfeer op 50 tot 90 km hoogte. In de laatste twee sferen
verbranden meteorieten.
4. thermosfeer: het hoogste deel v.d. atmosfeer
5. (exosfeer: de ruimte)
Waterkringloop
Kringlopen spelen een belangrijke rol in het begrijpen van de exogene en
endogene krachten die de aarde vormgeven. Kringlopen vormen relaties tussen
sferen. Er is voortdurend sprake van afbraak, verplaatsing en vernieuwing.
• gesteentekringloop
• waterkringloop
• koolstofkringloop
Water is van groot belang voor leven, maar ook voor de vorming van
landschappen. In de waterkringloop verdampt water uit zeeën, meren en rivieren.
Evaporatie is een duur woord voor verdamping. Ook planten verdampen water:
transpiratie (gewasverdamping). De totale verdamping wordt dus ook wel
evapotranspiratie genoemd. Via de neerslag, vervolgens de infiltratie in de bodem
en tot slot de afstroming van grondwater over het aardoppervlak komt het water
weer terug in zee. Sneeuw en ijs zijn een zeer trage vorm van die afstroming.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pabulum. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.
