Summary
Samenvatting bedrijfsethiek
- Course
- Institution
- Book
Deze samenvatting geeft een goede inkijk op alle tentamenstof. Deze samenvatting is een garantie op een goed cijfer.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followmaxbeen
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 1: EthiekEthiek is een bepaalde manier van naar de werkelijkheid kijken. Je kunt bij een kwestie een
heleboel verschillende benaderingen hebben. Een benadering wordt ook wel optiek
genoemd. Een optiek is de manier waarop je naar de werkelijkheid kijkt. Je hebt
marketingoptiek (in de markt zetten van producten en diensten), juridische optiek (handelen
volgens de wet) en je hebt managementoptiek (realiseren van doelmatige verhoudingen
tussen mensen, middelen en handelingen om doeleinden te realiseren).
Mensen die dezelfde optiek innemen, hoeven het niet altijd met elkaar eens te zijn. Ze
kunnen verschillende visies hebben (standpunten). Elke optiek heeft zijn eigen
aandachtsveld, zo ook de ethische optiek. Bij de ethische optiek stellen we ons de vraag: is
ons handelen ‘menswaardig’ te noemen?
De ethische optiek stelt niet alleen vragen, maar houdt ons ook een norm voor: wij behoren
moreel goed te handelen. Vandaar dat we over een normatieve optiek spreken. De ethische
optiek is ook een praktische optiek: wij behoren het goede in praktijk te brengen. Het goede
behoort gedaan te worden.
Ethiek is ook een wetenschap waarbij men de waarden en normen van mensen beoordeelt
en onderzoekt. Een eenvoudige omschrijving van het begrip waarde is: een opvatting over
wat uiteindelijk belangrijk en nastreefwaardig is. Het zijn collectieve voorstellingen binnen
een maatschappij of groepering over wat goed is, juist en daarom nastrevenswaardig is.
Het begrip ‘waarde’ bevat twee vertakkingen: instrumentale waarde en intrinsieke waarde.
Een instrumentele waarde is een waarde die geen doel in zichzelf is, maar in dienst staat
van een andere, hogere waarde. Bijv. de waarde van genot en vriendschap. Deze waarden
ondersteunen de waarde geluk. De intrinsieke waarde is de bovenliggende waarde (in dit
geval geluk). Dit is de waarde zonder een verder extern doel.
Een norm, daarentegen, is een bepaalde gedragsregel. In de sociale wetenschappen
worden normen omschreven als collectieve, meer of minder bindende, verwachtingen ten
aanzien van het handelen of niet-handelen onder bepaalde omstandigheden.
Voorbeelden:
- De norm dat in het klaslokaal niet gerookt mag worden, is afgeleid van de waarde
gezondheid.
- De beperkingen met betrekking tot het aannemen van relatiegeschenken bij Philips zijn
afgeleid van de waarde eerlijkheid.
- De norm om niet te protesteren tegen scheidsrechterlijke beslissingen heeft te maken met
de waarde respect.
Er zijn drie soorten normen: relationele, professionele en publieke normen. Relationele
normen zijn gedragsverwachtingen over de omgang van mensen in de privésfeer, zoals in
het gezin of met vrienden. Een professionele norm is een gedragsregel die geldt in bepaalde
beroepsgroepen of organisaties (bijvoorbeeld een gedragscode van een arts). De derde
categorie betreft de publieke normen. Deze gaan over het gedrag van burgers tegenover de
samenleving in zijn geheel.
Een begrip dat vaak samenhangt met normen en waarden is cultuur. Hiermee wordt het min
of meer samenhangende geheel van voorstellingen, opvattingen, waarden en normen, die
mensen zich als lid van hun maatschappij d.m.v. leerprocessen hebben verworven, dat in
hoge mate hun gedrag beïnvloedt en waardoor zij zich onderscheiden van leden van een
andere maatschappij (zichtbaar in rituelen, symbolen, verhalen en gedrag).
,Over ethische kwesties wordt verschillend gedacht en leveren vaak tegengesteld
antwoorden op. Dat heeft te maken met verschillende denksystemen die er worden
gehanteerd. In de wetenschap heten dit ethische theorieën. We onderscheiden:
gevolgenethiek, beginselethiek en deugdenethiek. Bij gevolgenethiek gaat het primair om de
gevolgen van de daad en niet om de bedoeling die men heeft met de handeling. Je moet de
oplossing kiezen die in zijn gevolgen een bepaald doel realiseert, bijv. zoveel mogelijk
welzijn, zoveel mogelijk gelukt etc.
De gevolgenethiek onderscheidt een drietal varianten:
- Hedonisme: een ethische theorie die er vanuit gaat dat díe beslissing of handeling ethisch
juist is die in zijn gevolgen het meeste genot oplevert. Epicurus was een
vertegenwoordiger van het hedonisme en wees er op dat een hedonist zijn verstand moet
gebruiken. Voorbeeld: genieten van lekker eten is prima, maar je moet niet zo dom zijn
om je ziek te eten.
- Eudemonisme: borduurt verder op een aantal inzichten van het hedonisme. Het Griekse
‘eudemonia’ betekent gelukzaligheid. Er zijn twee grote verschillen tussen geluk en genot.
De ervaring van geluk duurt langer dan dat van genieten. Daarnaast spelen de zintuigen
bij geluk een minder grote rol dan bij genieten. Voor het Eudemonisme is het geluk het
hoogste goed. De mens is een gelukszoeker.
- Utilisme: ‘utilis’ betekent nuttig. Een omschrijving van nuttig is datgene wat voordeel
brengt voor mensen, dan wel in de behoefte van mensen voorziet. Utilisme is een
ethische theorie die er van uit gaat dat díe handeling of beslissing ethisch juist is die in
zijn gevolgen het meeste nut oplevert.
Er is ook een theorie die erop wijst dat ieder mens recht heeft op gezondheid en een
medische behandeling. Dit noemen we de beginselethiek. Deze gaat ervan uit dat er één of
meerdere ethische beginselen zijn die een rol dienen te spelen bij de beoordeling van een
ethisch probleem. Een voorbeeld van een beginsel is het recht op gezondheid, privacy of
bijv. zelfbeschikking. In het vervolg is er ook een verdieping op de beginselethiek. Imannuel
Kant is de vertegenwoordiger van deze ethische theorie:
- De ethiek van Kant (plichtenethiek): Kant benadrukte dat we de kwaliteit van ons ethisch
handelen niet moeten beoordelen naar het resultaat van de handeling of de handeling
zelf, maar naar de goede wil van degene die de handeling pleegt. Oftewel, niet moord is
slecht, maar de moordenaar (als er sprake is van slechte wil). Als je een kind van vijf een
pistool geeft en hij schiet iemand dood, dan is er geen sprake van kwade wil, want dat
kind weet niet wat het pistool doet. Authentiek ethisch handelen veronderstelt in de ogen
van Kant vrijheid van handelen. Volgens Kant kun je een handeling alleen ethisch
noemen als zij geschiedt uit plichtsbesef. Mensen kunnen handelen uit neiging of
plichtsbesef. Voor Kant is er één beginsel, een principe dat boven alle beginselen
verheven is, namelijk de waardigheid van de menselijke persoon (menswaardigheid). Dit
houdt in dat je een ander mens nooit uitsluitend als middel mag gebruiken, maar steeds
ook als doel in zichzelf. Praktische wenk: zou je willen dat iedereen hetzelfde zou
handelen in een dergelijke situatie zoals jij?
De twee hoofdstroming in de ethiek zijn gevolgen- en beginselethiek. De derde is de
deugdenethiek. Deze theorie gaat vooral om de volgende vragen: welk leven is de moeite
waard? Wat voor soort mens wil ik zijn? Wat maakt iemand tot een goed mens? Wat is het
goede leven? Met het begrip deugd doelen we op de kwaliteiten die een mens tot een goed
mens maken. Deugden worden gekenmerkt door karaktereigenschappen, bijv. een eerlijke
verkoper, een sportieve voetballer of een integere docent. Aanhangers van de theorie
hanteren dat goede mensen vanzelf goed zullen handelen in allerlei situaties in het leven.
Daarbij spelen rolmodellen, verhalen en tradities een belangrijke rol. Aristoteles
onderscheidde vier belangrijke deugden: rechtvaardigheid, wijsheid, moed en matigheid.
Er zijn ook nog andere deugden geformuleerd: trouw, integriteit, vroomheid, eerlijkheid etc.
, Ethiek kunnen we tenslotte ook zien als een proces waarbinnen verschillende stappen zijn te
onderscheiden: ethiek als proces.
Ethische kwesties kunnen mensen soms diep raken en kunnen grote gevolgen hebben.
Ethisch verantwoord gedrag begint met gevoelig zijn voor ethiek. De een beschikt, vanuit zijn
aard en opvoeding, over meer van deze ethische gevoeligheid dan een andere. Hieronder
volgt een viertal adviezen over hoe je je eigen gevoeligheid kunt versterken:
Advies 1: vraag je af wat de gevolgen zijn van je gedrag voor de medemens.
Advies 2: neem gevoelens van schaamte of onschuld serieus.
Advies 3: neem je eigen verantwoordelijkheid.
Advies 4: vraag je af hoe het zou voelen om behandeld te worden zoals jij anderen
behandelt.
Ethisch goed handelen begint met het gevoelig zijn voor gevoelige situaties. Op het moment
dat deze er zijn, kunnen we de situatie analyseren. Een ethische analyse bevat de volgende
stappen: ethisch probleem formuleren, ethische verantwoordelijkheid aanwijzen, feiten
analyseren, stakeholders inventariseren en de waarden inventariseren.
Als vervolg op de ethische analyse kunnen we bekijken hoe we het probleem kunnen
oplossen. We vellen dan een ethisch oordeel. Hierbij zijn drie stappen mogelijk: formuleren
van oplossingen, koppelen van een gedragscode aan het probleem en de laatste stap is een
eigen oordeel geven over de situatie.
Wanneer wij weten wat het goede is, wil dat nog niet zeggen dat dit in de praktijk wordt
gebracht. Bij ethiek gaat het erom dat je het goede in de praktijk brengt. Daarvoor heb je
ethische motivatie nodig: je dient gemotiveerd te zijn het ethisch oordeel om te zetten in
handelen. Vaak blijken er forse drempels bij het in praktijk brengen van deze overtuigingen.
Bijvoorbeeld gemakzucht, eigen belang, idee van niet verantwoordelijk zijn en de invloed van
de omgeving.
Om de drempels om te zetten van een bepaald oordeel in een handeling moet je een aantal
drempels overwinnen. Twee persoonlijke eigenschappen zijn hierbij van belang: een sterke
wil en veel moed. Je moet laten zien dat je niet zomaar van de wijs te brengen bent.
Uiteraard gaat het er bij ethiek om dat je je oordeel omzet in een bepaalde handeling.
Ethisch handelen is het sluitstuk van het ethisch proces.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maxbeen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now