Volledige samenvatting Organisatieverandering en Ontwikkeling (S_OVO)
25 views 3 purchases
Course
Organisatie verandering en ontwikkeling (S_OVO)
Institution
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Book
Embracing Organisational Development and Change
Een zéér uitgebreide samenvatting van het vak OVO met liefst 200+ pagina's. Zoveel mogelijk alles letterlijk uitgetypt. Dit document bevat zowel de hoorcolleges, videoclips, samenvatting van het boek en oude tentamenvragen MET antwoorden. Het zal niet altijd helemaal perfect zijn maar is zeer han...
Master Beleid, Communicatie en Organisatie (BCO)
Vak gegeven door: Dr. van Nistelrooij
,INHOUDSOPGAVE
Week 1: Introductie 3
VU 1. Interveniëren 3
VU 2. Sociaal constructionistisch perspectief 6
VU 3. Kijken naar organisatieverandering 12
Hoorcollege 1. Introductie 25
Hoorcollege 2. Verandernarratieven: Nostalgie en postalgie - verandering en veranderverhalen 31
Week 2: Cultuur verandering en verandermanagement 44
Hoorcollege 3. Cultuurverandering - actiegerichte interventies 44
VU 4. Basis Verandermanagement 50
VU 5. Verdieping verandermanagement 59
Hoorcollege 4. Verandermanagement 66
Week 3: Lewin & OD 86
Hoorcollege 5. Lewin en OD 86
VU 6. OD: lewin’s actieonderzoek 103
VU 7. Lewins Krachtenveldtheorie 113
VU 8. OD: Lewin’s verandertheorie 117
Week 4: Dialogische OD en Lerend intervenieren 121
Hoorcollege 6. Dialogische OD 121
VU 9.Bateson’s leerniveau’s 122
VU 10. Argyris leerstijlen 123
Hoorcollege 7. Lerend intervenieren 124
Week 5: Veranderdynamiek en systeemdynamiek 125
VU 11. Veranderdynamiek 125
VU 12. Systeemdynamiek 126
Hoorcollege 8. Veranderdynamiek 127
Hoorcollege 9. Responsiecollege 136
Oefenvragen en (oude) tentamenvragen 140
Individuele opdracht 141
Samenvattingen per hoofdstuk 143
Hoofdstuk 1. Introduction 143
Hoofdstuk 2. Change management 144
Hoofdstuk 3. organization development (OD) 145
Hoofdstuk 4. Beyond organization development 146
Hoofdstuk 5. Geen tentamenstof - niet aanwezig 147
Hoofdstuk 6. Changing and Learning 147
Hoofdstuk 7. Change dynamics 148
Hoofdstuk 8. Geen tentamenstof - niet aanwezig 149
2
,Organisatieverandering en ontwikkelingen (OVO) 2023-2024 –
Weekoverzicht
● Lecture 1. Introductie
● Preface
● Hoofdstuk 1. Introductie
● VU1. Interveniëren
● VU2. Sociaal-constructionistisch perspectief
● VU3. Kijken naar organisatieverandering
● Hoorcollege 1: Introductie
● Lecture 2. Verandernarratieven: Nostalgie en postalgie
● Ybema: nostalgie en postalgie - de (ont)idealisering van heden, verleden en
toekomst bij organisatieverandering
● Lecture 3. Cultuurverandering
● Van Marrewijk: digging for change - change and resistance in interorganizational
projects in utilities sector
● Lecture 4. Verandermanagement
● Hoofdstuk 2. CHange management
● VU4. Basis
● VU5. Verdieping
● Lecture 5. Lewin en organisation development (OD)
● Hoofdstuk 3. Organisation development
● VU6. Actieonderzoek
● VU7. Krachtenveld theorie
● VU8. Verandertheorie
● Lecture 6. Dialogische organisation development (OD)
● Hoofdstuk 4. beyond organisational development
● Lecture 7. Lerend Interveniëren
● Hoofdstuk 6. Changing and learning
● VU 9. Bateson’s leerniveau’s
● VU 10. Argrys leerstijlen
● Lecture 8. Veranderdynamiek
● Hoofdstuk 7. Change dynamics
● VU 11. Veranderdynamiek
● VU 12. Systeemdynamiek
3
,WEEK 1: INTRODUCTIE
VU 1. INTERVENIËREN
Interveniëren: het tussenbeide komen in andermans zaken.
Essentie:
- Overeenkomsten tussen betekenisgeving, psychologische (stealthy)
- Interveniëren, reframen en het belang van niet direct ingrijpen
- Interlude 1.1. Intervening, Sense making and Sensegiving
- Het creëren van sense of urgency kan hier een voorbeeld van zijn
Interlude 1.1.
De tekst behandelt het concept van interventie in organisatorische verandering en ontwikkeling. Een
interventie wordt gedefinieerd als het toevoegen van iets tussen anderen, waarbij het doel is
verandering teweeg te brengen door ingebouwde processen of structuren. Het is een doelbewuste
actie om de bestaande status quo te verstoren en de organisatorische effectiviteit te vergroten.
Barnard's concept van 'appellate cases' benadrukt het verwijzen van complexe zaken naar
het topmanagement, waar beslissingen de ontwikkelings- of leerprocessen van medewerkers in
nieuwe praktijken leiden. Besluitvorming en betekenisgeving gaan hand in hand, waarbij onder
vage omstandigheden de uitdaging ligt in het herkennen van relevante feiten.
De tekst benadrukt dat interventies contextafhankelijk zijn en de uniciteit van elke situatie
het proces onderscheidend maakt. Het beschrijft het belang van actieve betrokkenheid bij
betekenisgeving, waarbij het communiceren van de beslissing betekenis invloed heeft op de
constructie van betekenis en de herijking van de organisatorische realiteit.
Reframing, het bewust veranderen van de conceptuele en emotionele instelling van een
situatie, wordt vergeleken met het gebruik van 'frames' om problemen opnieuw te
contextualiseren. Tot slot, de tekst citeert Chester Barnard, een historische figuur in
managementtheorie, en benadrukt zijn visie op de cruciale rol van leidinggevenden in
besluitvorming en het begeleiden van medewerkers in het omarmen van verandering.
Intervenieren - Definities vanuit het management literatuur
Interveniëren kan je kijken op verschillende manieren. Twee manieren die dominant zijn:
- Cummings & Worley (Change Management)
Kijken naar interveniëren vanuit het verandermanagement. Hierbij gaat het dan om een
planmatige activiteit. In tegenstelling tot het realiseren van een doel, het effectiever
maken van de organisatie. Een interventie moet daarom doeltreffend = effectief zijn. Als
een interventie veel tijd of geld kost, is het niet efficiënt. als het niet bijdraagt aan het
4
, doel is het niet effectief. Het moet dus altijd gelinkt zijn aan een 'veranderdoel'
“a set of sequenced planned actions or events intended to help an organization increase its
effectiveness”.
- Chris Argyris on organizational learning
Tweede manier van kijken naar interveniëren. Dat niet zozeer op organisaties of effectieve
manier halen van doelen maar meer over verbeteren van de kwaliteit van relaties of
vaardigheden van mensen. Meer sociaal-wetenschappelijk kijken.
“Entering into an ongoing relationship system, coming between or among persons, groups or
objects for the purpose of helping them” (“het betreden van een doorgaande relatie” het
gaat over tussenbeide komen, tussen een of meer personen, organisaties etc. is
relatiegericht).
Hier heb je ook een doel maar anders: het doel van het betreden van andermans relatie is om de
relatie en de kwaliteit daarvan te verbeteren. We willen de kwaliteit van de relatie verbeteren
zodat mensen beter functioneren, als we het bijvoorbeeld hebben over, organizational learning of
organisatieverandering.
De twee definities hebben overeenkomsten, er vallen dingen op:
- In essentie gaat interveniëren om:
- een intentionele handeling waarmee wordt beoogt de status quo van iemand,
meerdere personen en/of organisaties zodanig te versterken dat de direct
betrokkenen er door anders gaan kijken naar hun omgeving en daardoor effectiever
worden in hun handelen”
- Beide gevallen:
- Het gaat om een intentionele handeling bij beiden. Ze hebben beide een doel.
- Bewust, het is bedacht (niet per se gepland). Er is over nagedacht.
- Het gaat over het verstoren van iets bestaands - je komt tussenbeide om de status
quo te verstoren - betreden van iemands aangelegenheid, je bemoeit je met
andermans zaken.
- Interveniëren betreft het ingrijpen in andermans leven. En dan verstoren zodat er
een verandering of verbetering plaatsvindt.
(Psychologisch) interveniëren - enkele kenmerken en een onderscheid
In essentie gaat het bij psychologisch interveniëren om:
- proberen indirect via de periferie (stealthy) het bewustzijn te omzeilen en zodoende
invloed te hebben op onderbewuste processen (indirect interveniëren)
5
, - In eerste instantie weg te blijven bij inhoudelijke (cognitieve) opvattingen en te vragen
naar individuele betekenisgeving van wat als de inhoud wordt beschouwd.
- Het stellen van circulaire vragen (video 5) en bijvoorbeeld via de context te interveniëren
via “dialogische interventies” als “perspective …” “shifting context” in paragraaf 4.4.1. en
de “differentiaal dia..” interlude 3.1
Psychologisch interveniëren gaat dus vooral over het indirect ingrijpen, tussen beiden komen, over
de relationele, emotionele en over betekenisgevingen (niet per se over inhoudelijke bewuste). Voor
psychologische interventie is de circulaire vraagstelling belangrijk uitwisselen van betekenisgeving
die er op dat moment zijn.
Dus, je sluit je aan bij de bestaande betekenisgeving en door de verschillende betekenissen in
dezelfde context uit te wisselen, kom je wellicht tot nieuwe… (hij maakt zin niet af, schakelt naar
bijvoorbeeld reframing)
Stealthy: meer gericht op context van de persoon of personen
Context: het geheel aan betekenisgevingen die belangrijk zijn voor de persoon, het gaat over via de
band spelen, groepsdynamica. Of om hoe mensen reageren op hun gedrag en dat op een andere
manier benoemen. Het gaat dus over het vervangen van de basale betekenisgeving.
Reframing - een voorbeeld van psychologisch interveniëren
Reframing is een begrip dat komt van Goffman. Bijdrage aan ontwikkeling symbolisch
interactionisme - het is een stroming die een bijdrage heeft geleverd aan sociaal constructionisme.
Reframing kent een aantal belangrijke kenmerken:
- Belangrijkste is dat het gaat om de vervanging van de bestaande betekenisgeving
- “Reframing oftewel herkaderen is een intentionele handeling waarmee we proberen
verschil/ verandering aan te brengen in de bestaande betekenisgeving”
- reframing: proberen bestaande betekenisgeving van mensen te veranderen of te herkaderen
van wat mensen beleven
- e.g. het zelfbeeld, de situatie, de intentie waarmee we dingen doen; je kan door te
reframen mensen ook meenemen in een andere narrative
- dit levert een intentionele verstoring op: een verschil ten opzichte van wat we gewoon
zijn/vanzelfsprekend vinden (wat de essentie is van “unfreezing/generatief veranderen”
(Interlude 17 en 18)
- Het is puur psychologisch, het gaat om betekenisgeving.
6
, - En ook het creëren van een sense of urgentie is een voorbeeld van reframing (p. 1.3.2. en
interlude 3).
- urgentiegevoel ontwikkelen bij mensen is ook een vorm van reframing.
- De essentie is dat het gangbare perspectief op een situatie, conceptueel en emotioneel een
andere ‘landing’ (frame) krijgt dat dezelfde ‘situationele karakteristieken’ in een ander-
beter bij de verandering passend daglicht stelt
VU 2. SOCIAAL CONSTRUCTIONISTISCH PERSPECTIEF
Essentie:
- Het biedt een perspectief op verandering die vooral gericht is op communicatie(verloop) en
interactie tussen mensen en de (collectieve) betekenisgeving die dit oplevert.
- Paragraaf 1.2. bladzijde 15
- De premissen zijn als het ware uitgangspunten voor de manier waarop we interveniëren
vanuit dit perspectief.
Sociaal constructionisme - wat is het en wat maakt het relevant voor dit vak?
Sociaal constructionisme is een wetenschappelijke stroming die een breed perspectief biedt op
mensen, menselijke relaties en de manier waarop mensen hun werkelijkheid co-construeren binnen
deze relaties.
- Paragraaf 1.2.
- Breed perspectief op wat mensen doen, met name in de onderlinge interactie en wat dit
voor betekenis met zich meebrengt.
- We gaan ervan uit dat mensen hun eigen werkelijkheid creëren in die interactie en dat
betekenisgeving daarbij aansluit. De betekenisgeving is het product van sociale interactie.
- Sociaal-constructionisme is zowel een stroming als een perspectief (manier van kijken naar
de betekenisgeving).
Vanuit een sociaal-constructionistisch perspectief onderzoeken we dus de ontwikkeling van
(gezamenlijke) betekenisgeving als ingang voor (organisatorische) verandering.
Een sociaal-constructionistisch perspectief, statements:
Statement 1
- Kijken vanuit een sociaal-constructionistisch perspectief leert ons begrip en waardering te
krijgen voor de onveranderbaarheid en vastzittende communicatie en interactiepatronen
in en tussen mensen.
7
, - Het perspectief biedt niet alleen inzicht in hoe je mensen zou kunnen begeleiden met hun
ontwikkelproces, het biedt ook inzicht in wat verandering doet vastlopen. Met name in het
proces van betekenisgeving en interactie. Wat gebeurt daar nu precies? Het sociaal
constructionistisch perspectief is vaak een meer micro-perspectief. Het kijkt wat er tussen
personen en individuen gebeurt. Sluit aan bij het lokaal perspectief van de
complexiteitstheorie. Gaat niet zozeer om de kenmerken van mensen, maar om de
kenmerken van de onderlinge relaties en interacties die plaatsvinden.
Statement 2
- Interveniëren vanuit een sociaal-constructistisch perspectief betekent dat je niet langer
probeert iets buiten jezelf te veranderen, maar dat je de productie van werkelijkheden in
een specifieke context en in specifieke interacties verandert. Dit sluit aan bij het
antropologisch ‘emic’ perspectief en maakt elke betrokkene een veranderaar.
- De rol van context is dus erg belangrijk. Daarmee bedoelen we twee dingen:
- Het gaat hier om de perspectieven die mensen met zich meebrengen. Met name
hoe mensen naar het onderwerp kijken, hoe ze de situatie beleven. En hoe dit zich
vertaalt in het perspectief dat ze inbrengen in de interactie. Die context is heel
belangrijk omdat dit perspectief gelooft dat de context van invloed is op de
beleving van het proces waar mensen in zitten. Hierin hoor je ook een circulaire
benadering.
- Circulaire benadering: de context beïnvloedt de betekenisgeving van mensen, maar
de betekenisgeving beïnvloedt ook de context (kan gelinkt worden aan
narrative/discourse).
Als je het hebt over interveniëren, vanuit de rol van interventionist dan hebben we het dus over
tussenbeide komen en vanuit dit perspectief gaat het over dat je je eigen perspectief meebrengt
(anthropologische emic perspectief). Je intervenieert op een subjectieve manier vanuit je eigen
perspectief. Dat benoem je, je bent daar transparant in. Niet neutraal of objectief in. Je neemt
geen afstand.
Als interventionist sta je dus nooit buiten de context waarop je intervenieert. Jouw perspectief is
juist onderdeel van die context (link naar systeemdenken en systeemafbakening)
Berger & Luckmann: Social Construction of Reality
- De eerste belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van het sociaal-constructionistisch
perspectief is het boek geweest van Berger en Luckmann.
- Verbaasden zich dat veel van de theorieën die behandeld werden een macroperspectief
hadden. Ze hebben in dit boek geprobeerd aan te sluiten bij de fenomenologie van wat
mensen doen met elkaar. Berger en Luckmann introduceren ook een micro-perspectief en
kijken vooral naar hoe mensen samen kennis ontwikkelen, de science of knowledge.
- Vanuit een sociologisch perspectief, waarbij ze vooral kijken naar wat groepen met elkaar
doen.
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller CreateSpreadD. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.62. You're not tied to anything after your purchase.
