Samenvatting verbintenissenrecht,
Elke les aanwezig geweest en aantekeningen genomen. Dit is een samenvatting van in de les vermelde materie, randnummers en voorbeelden. In het algemeen is dit een zeer goede samenvatting met hoge slaagkansen
VERBINTENISSENRECHT
1. Inleiding
Definitie recht:
Het recht is het geheel van alle regels en normen binnen een maatschappij (op een
bepaalde plaats, op een bepaalde tijd) bekrachtigd door de overheid om wanorde te
voorkomen.
Er zijn regels waar men van mag afwijken en waarvoor men dan geen sanctie krijgt: regels
van aanvullend recht
Er zijn regels waar men niet van mag afwijken en indien men dit wel doet krijgt men een
sanctie: regels van dwingend recht
1.1 Wanneer is het recht ontstaan?
Het recht is samen ontstaan met de maatschappij, maar de maatschappij is ook ontstaan
samen met het recht.
Als het recht verandert, verandert ook de maatschappij. Maar als de maatschappij
verandert, verandert ook het recht.
Een maatschappij kan niet functioneren zonder het recht, maar er zou geen recht zijn
zonder een maatschappij.
1.2 Recht, schrift & beeld: de codex van Hammurabi
Hamurabi: koning van Babylon 1792-1750 v.C. hij was de wetgevende, uitvoerende
en rechterlijke macht.
De eerste geschreven wetten: de codex van Hamurabi
Geen systematisch opgezet wetboek, maar een verzameling van spreuken
Eerste exemplaar, gebeiteld in steen, is terug te vinden in het Louvre
Wet: oog om oog, tand om tand
Onze maatschappij is ook verweven met religie, de bovenstaande wet staat namelijk
vermeld in de Bijbel en Koran. Niet enkel de scheiding der machten, maar er is ook de
scheiding tussen kerk en staat in ons land.
Na hem kwamen: Dracon & Solon van Athene
1.3 Montesquieu
Over de geest van de wetten (extra document)
“De wet die het denkbeeld van een schepper in ons grift en ons daardoor naar hem toe
voert, is niet in tijd maar wel qua belang de eerste der natuurlijke wetten. IN zijn natuurlijke
staat beschikt de mens niet zozeer over kennis als wel over het vermogen om kennis te
vergaren. Het is duidelijk dat zijn allereerste ideeën niet in de speculatieve sfeer liggen;
voordat hij op zoek gaat naar zijn oorsprong, denkt hij aan zijn behoud. In zo een situatie is
iemand bovenal doordrongen van zijn zwakheid; hij is dan extreem onzeker. En voor wie op
dit punt behoefte heeft aan feiten: er zijn in de bossen wilden aangetroffen die overal bang
voor waren en die om het minste of geringste op de vlucht sloegen. In die natuurlijke staat
voelt iedereen zich de mindere, dus nog niet eens de gelijke van een ander. Niemand zal
dus proberen een ander aan te vallen, zodat de vroegste natuurwet die van de vrede is. De
opvatting van Hobbes als zouden de mensen allereerst het verlangen voelen om een ander
aan zicht ondergeschikt te maken, strookt niet met de rede. Het idee van overheersing en
dwang is zo veelomvattend en hangt met zo veel andere ideeën samen, dat het niet het
eerste idee van een mens zou kunnen zijn.”
1789: Franse revolutie
1
,1.4 Onderscheid in het recht
Om het systeem, het recht beter te begrijpen moeten we onderscheid kunnen maken tussen
verschillende onderdelen. Afhankelijk van wat je wilt bereiken ga je verschillende selecties
maken. Je moet eerst het volledig recht bekijken en begrijpen voor je een selectie kan
bekijken. (sokken sorteren)
Vb. als je strafrecht wil gaan bekijken, moet je eerst kijken naar het strafrecht op zowel
internationaal als nationaal niveau.
Welk onderscheid kan je maken in het recht?
Internationaal tegenover nationaal
Rechtstakken t.o.v. elkaar, bijvoorbeeld fiscaal recht tegenover arbeidsrecht
1.5 Burgerlijk wetboek
1.5.1 Oorsprong BW
Het wetboek vindt zijn oorsprong bij Code Napoleon.
Napoleon: circa 1800 Franse Revolutie
Op het gebied dat hij veroverde stelde hij juristen aan die wetboeken moesten maken
voor dat gebied. Ze inspireerde zich op teksten waar iedereen zich in kon vinden en dat
zie je nu nog steeds in het burgerlijk wetboek. Vb. artikel 371 BW
Ze hebben de rechtssystemen, de plaatselijke literatuur samengebracht en gezocht naar
datgene dat gemeenschappelijk is en daaruit is dan de Code Napoleon ontstaan.
Ze hebben zich niet geïnspireerd op het wetboek van Hamurabi, maar wel op het
wetboek van Domat van 1703. Hamurabi schreef zijn wetten vanuit de goddelijkheid,
Domat schreef zijn wetten vanuit het wetenschappelijk aspect, daarom baseerde de
auteurs aangesteld door Napoleon zich niet op Hamurabi.
1.5.2 Wetboek van Domat
Wetboek van Domat:
Het recht op zich: des regles de droit en general
De personen: des personnes
De dingen: des choses
De overeenkomsten en de gevolgen: des engagements & de
leurs fuites
De andere overeenkomsten
Dit is dezelfde structuur als het burgerlijk wetboek nu nog
steeds is!
Het belangrijkste ding om te weten voor de mens is het recht,
zowel het recht dat van toepassing is op de mens en op de
maatschappij die gevormd wordt door die individu. Het recht is
dus ook de regels die verbonden zijn aan de mens zonder religieus inzicht scheiding
kerk en staat!
Het BW is dus NIET geschreven door Napoleon zelf!!!
1.6 Het vermogen
Onderscheid tussen roerende en onroerende goederen
Vermogen is niet alleen het hebben, maar ook het moeten en nog krijgen. Het
vermogen is het geheel van alle activa en passiva.
Iedere persoon heeft 1 vermogen & iedereen heeft ook een vermogen, zelfs een zwerver.
Dit zijn dan misschien niet de bezittingen die hij heeft, maar de schulden waardoor hij
een zwerver geworden is.
Voorbeeld van een wet i.v.m. het vermogen: artikel 524 BW
2
,2. Verbintenissen
= een persoonlijk recht: vorderingsrecht t.o.v. de partijen, niet t.o.v. derden!
Verbintenissen: binden, verbanden, verbondenheid
We zullen het hebben over bindende relaties tussen personen met betrekking tot
hun vermogen, hun financiële middelen,… Niet tussen staten, dus niet over verdragen.
∞ Definitie verbintenis: een bindende juridische relatie tussen personen met
betrekking tot hun vermogen, met als bijzonderheid dat de ene schuldenaar is en de
andere schuldeiser. De relatie/verbintenis ontstaat uit een contract, een
overeenkomst. (de verbintenis is een rechtsverhouding in het leven geroepen door
een rechtsfeit of een rechtshandeling)
Schuldenaar / debiteur: gehouden tot de levering van de prestatie
Schuldeiser / crediteur: de levering van de prestatie afdwingen
2.1 Verbintenissen kunnen ontstaan uit
1. Een contract: artikel 1101 BW
2. Art. 1370 BW: Sommige verbintenissen ontstaan zonder dat er enige overeenkomst is,
noch van de zijde van degene die zich verbindt, noch van de zijde van degene tegenover
wie hij verbonden is. De ene ontstaan uit kracht van de wet alleen; de andere vinden hun
oorsprong in de eigen daad van degene die verbonden is. De eerste zijn de
verbintenissen die buiten de wil om ontstaan, zoals verbintenissen tussen naburige
eigenaars, (...). <W 2001-04-29/39, art. 40, 008; Inwerkingtreding : 01-08-2001>
De verbintenissen die hun oorsprong vinden in de eigen daad van degene die verbonden
is, ontstaan ofwel uit oneigenlijke contracten, ofwel uit misdrijven of oneigenlijke
misdrijven; zij maken het onderwerp uit van deze titel.
a) Verbintenissen die ontstaan uit de wet
Vb. Art. 203 BW : ouders zijn aan hun kinderen onderwijs, opvoeding en onderhoud
verschuldigd. De verbintenis is hier ontstaan uit de wet en niet uit een
overeenkomst.
Vb. Art. 1382 BW: Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt
veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te
vergoeden.
b) Verbintenissen uit de gedraging van degene die schuldenaar wordt:
Quasi contracten
Quasi misdrijf (= een misdrijf dat ontstaat door een onrechtmatige fout): De
persoon die schade veroorzaakt heeft moet dit vergoeden, hij is dus schuldenaar.
De persoon waaraan schade berokkend is, die wordt schuldeiser. Dit gebeurd
meestal onbewust, er wordt op voorhand niet afgesproken dat dit misdrijf plaats
zal vinden. Er is dan ook niet altijd een straf verbonden aan zo een fout, maar wel
een verbintenis.
Vb. iemand duwt per ongeluk jouw laptop op de grond, hij zal hiervoor dan niet de
gevangenis in moeten. Het is een fout, maar niet strafbaar.
Art. 1382 BW
Misdrijf: een strafbare gedraging
Waar kan je het verbintenissenrecht terugvinden? BW (handelt over personen)
2.2 Verbintenissen ontstaan tussen PERSONEN
Een persoon = een drager van rechten en plichten
Vb. het recht op fysieke integriteit, het recht om een gezin te vormen,…
3
, 2.2.1 Natuurlijke personen:
= Een persoon die ontstaat uit de natuur, iemand die van nature uit een mens is en dus
drager van rechten en plichten.
Recht hebben: iedereen heeft rechten
Recht uitoefenen: niet iedereen mag zijn rechten uitoefenen
Vb. gevangenen
∞ Ondanks heeft toch IEDEREEN rechten. In het BW staat dat niemand zijn recht
ontnomen kunnen worden, enkel belet worden in hun uitoefening.
o VROEGER: iemand die buiten het recht is gesteld = een OUT LAW
o Vb. Saloon (WANTED dead or alive)
∞ Dit kan nu niet meer, vanaf de Franse revolutie werd dit in de Grondwet
opgenomen: zie artikel 18 GW De burgerlijke dood is afgeschaft; hij kan niet
opnieuw worden ingevoerd.
2.2.2 Rechtspersonen:
= Een persoon ontstaan door/uit het recht, ze bestaan alleen op papier. Zonder recht heb je
ook geen rechtspersonen. (Vb. naamloze vennootschap)
2.2.3 Relaties tussen personen
Personen hebben volgens het BW het recht om relaties aan te gaan:
Voorbeelden:
Natuurlijke afstammingsrelatie: moeder, vader en kind
Juridische afstammingsrelatie: moeder, vader en geadopteerd kind
Meemoeder ( = Familiaal vermogensrecht)
Wettelijke samenleving van een koppel
Het huwelijk: er is een regeling voor de verdeling van het vermogen
( = Huwelijksvermogensrecht: klemtoon ligt op het huwelijk)
In het BW zijn er aparte regelingen voor verbintenissen tussen juridische personen die geen
band hebben met elkaar tegenover verbintenissen tussen personen die wel een band
hebben, zoals familie, huwelijk,…
Wij bekijken het verbintenissenrecht voor verbintenissen tussen juridische personen.
2.2.4 Waar houdt het op met persoon te zijn?
A Natuurlijke personen
Een mens houdt op persoon te zijn als hij dood is. Hij moet dan wel dood verklaart zijn door
een dokter, volgens een medische beoordeling als iemand nog leeft of niet.
Wat gebeurd er met het vermogen van de persoon wanneer die ophoudt persoon te
zijn? Waar het vermogen naartoe gaat is geen kwestie meer tussen personen, want de
ene persoon is er niet meer. Dit hoort dus tot het erfrecht en niet meer tot het
verbintenissenrecht.
B Rechtspersoon
Een rechtspersoon eindigt door ontbinding:
Vrijwillige beëindiging (vb. men beslist om iets anders te gaan doen)
Gerechtelijke ontbinden (vb. door faillissement)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Studentjetotherescue. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.97. You're not tied to anything after your purchase.
