Volledige samenvatting van boeken 'Gedrag in evolutie en ontwikkeling' en 'Gedrag in gezondheid en welzijn' door prof. dr. André Vyt, binnen het vak psychologie (revaki ugent). Zelf gemaakt, gebruikt, én geslaagd! Succes!
Phineas Gage
IJzeren staaf doorheen frontaalkwab
Frontaalsyndroom = geheel van gedragsstoornissen samenhangend met een letsel
aan de frontaalkwab
Geen gevolgen in cognitieve functies
Ander karakter/ingesteldheid: impulsiever, prikkelbaarder en ruwer
Henry Molaison
Deel temporaalkwab verwijderd/beschadigd
Hippocampus: geheugenprocessen
Amygdala: regulatie behoeften en emoties
Recente ervaringen niet meer onthouden, niet voelen wanneer hij honger/dorst
heeft, wel nieuwe vaardigheden leren
Nieuwe inzichten in hersenstructuren
Motorische cortex: procedureel geheugen (motorische vaardigheden)
Hippocampus
- Semantisch geheugen (betekenissen, symbolen, taal)
- Episodisch geheugen (herinneringen)
Bertha Pappenheim
Verlammingsverschijnselen, hoofdpijn, duizeligheid, hallucinaties…
Behandeld door Dr. Josef Breuer
Praten over ervaringen => verbetering symptomen
Sigmund Freud geïnteresseerd in behandeling
Publiceerde met Breuer Studien über Hysterie: basis neuropsychiatrie
Psychoanalyse en psychoseksualiteit
Hysterie en conversie (zie verder)
Jill Price
Hyperthymesie = overmatig autobiografisch geheugen (alles onthouden)
Alternatieve verklaring: dwangneurose of OCD
Dwanghandelingen
Obsessies
Jim Peek
Savant (mentale ontwikkelingsstoornis) met geïsoleerde begaafdheid (kon snel info
uit boeken opnemen en blijven herinneren)
Idiot savant: ‘geleerde idioot’
Cfr. Rain Man
Autismespectrumstoornis
Systematisch/obsessioneel toeleggen op datgene waarin men goed is
Eidetisch/fotografisch geheugen
1
,Hysterie = lichamelijke symptomen zonder biologische ontstaansgrond
(werd eerst gezien als seksuele frustratie bij vrouwen => uitvinding vibrator)
Conversie = psychische problemen uiten zich in lichamelijke symptomen
FND = functional neurological disorder:
verlammingsverschijnselen, verkramping, verlies van zintuiglijke waarneming
FMD = functional movement disorder:
symptomen hebben te maken met verlies van motoriek
Hysterische dystonie = langdurige verkramping
Hysterische psychose = toestand die lijkt op psychose zonder de essentiële
kenmerken van een kernpsychose te hebben
Psychogeen: klachten lijken op neurologische symptomen, maar er worden geen
afwijkingen in het zenuwstelsel of spieren gevonden
Paradoxale symptomen: patiënt vertoont compleet tegengesteld gedrag van de symptomen
die bij de aandoening horen (door zodanige focus)
Gedrag bestuderen
Methoden om gedrag te bestuderen
Idiografische methode: enkel interessante gevallen bestuderen (case study)
Nomothetische/veralgemeende methode: grote groepen bestuderen
Mens steeds in natuurlijke context bestuderen
Intelligentie- en persoonlijkheidstests geven vertekend beeld
Wie bepaalt wat normaal is?
Basisstructuren van de hersenen
a. Frontaalkwab Motorische cortex
b. Occipitaalkwab Motorische zone
c. Temporaalkwab Sensorische zone
d. Pariëtaalkwab Prefrontale cortex
e. Cerebellum Ventromediale prefrontale cortex
f. Amygdala Orbitofrontale cortex
g. Hippocampus
GEDRAG ONDER DE LOEP
2
,Gedragsdomeinen
Gedragsdomeinen = verdeling menselijk gedrag volgens soort functioneren
Perceptie: waarneming (>>>)
Gerichte aandacht = afhankelijk van interne en externe elementen
Apperceptie = proces waarbij de aandacht zodanig bewust wordt gestuurd of
waarbij de aandacht automatisch wordt gericht dat de
waarneming/verwerking van prikkels wordt vergemakkelijkt
Motoriek: beweging
Cognitie en intelligentie: denken
Affectief-emotioneel: gevoelsleven
Geheugen: leren en herinneren
Motivationeel: drijfveren
Persoonlijkheid en sociaal: interactie met anderen
Opdeling in gedragsdomeinen = artificieel
Gedragsdomeinen hangen sterk met elkaar samen
Gedragsdomeinen kunnen invloed hebben op elkaar
Menselijk gedrag is sowieso niet makkelijk in categorieën in te delen
Specifiek domein = domein als samenvloeiing van andere domeinen (overgangszone)
Specifieke domeinen bij psychopathie
Domein van de sociale cognitie = sociaal + perceptueel + cognitief
- Detecteren/interpreteren van sociale/emotionele signalen en hierop
gepast reageren => groot empathisch vermogen
- Wordt onderdrukt/‘gedesactiveerd’ bij
psychopaten/seriemoordenaars
Tekort in een deelaspect = gecompenseerd door behendigheid in ander
deelaspect: sluwer, goed kunnen inspelen op gedachten, manipulatie
Specifieke domeinen bij liefde en verliefdheid
Gevoelens, zintuiglijke gewaarwordingen of cognities
- Verliefdheid: perceptie van visuele, auditieve en olfactorische
elementen
- Liefde: persoonlijkheidskenmerken en gevoelselementen
Gedrag onderzoeken
Gedragsaspecten best samen bekijken in context
Betekenis, saillantie1 en impact inschatten
Aandacht voor objectieve gedragsparameters
Bv. veel complimentjes geven
Kan positief zijn indien werkelijk aangevoeld en met oogcontact
Kan negatief zijn indien men ook veel slechte opmerkingen maakt
Kleine gedragingen bij communicatie kunnen grote impact hebben
Korte blik naar kind = belangrijk voor communicatie-ontwikkeling
Eenvoudige aanraking bij stervende patiënt = rustgevend
Observeerbaar gedrag
Input, throughput en output
Prikkels opvangen met waarnemingszintuigen
1
Overduidelijkheid of dominantie
3
, Prikkels verwerken
Reageren op prikkels
=> te eenvoudig: men reageert niet enkel mechanistisch op prikkels van buitenaf
Overt behaviour: observeerbaar gedrag (input en output)
Covert behaviour: niet-observeerbaar gedrag
Arbitraire grens
Waarneming kan onbewust gebeuren
Sommige bewegingsaspecten zijn onzichtbaar voor niet-getraind oog
Actief hersenproces Technologische ontwikkelingen zien meer (hartslag, pupilverwijding…)
Oriëntatiereactie = fight-or-flight-stressreactie = reactie waarbij de aandacht reflexmatig
wordt opgewekt of gericht op bepaalde prikkels uit de omgeving
Bescherming tegen gevaar/bedreigingen
Ook bij exponentieel toegenomen hoeveelheid informatie die we ontvangen
Habituatie = desensitisatie: betekenisloze prikkels => aandacht neemt makkelijk af
Lichaamsbeleving en cognitieve sturing
Via cognitieve sturing van hersenactiviteit kan men invloed uitoefenen op lichaamsbeleving
Spiegelneuronensysteem: gelijkaardige sensaties door te kijken naar bepaalde handeling bij
andere persoon
ASMR: gelukzalig gevoel door bv. naar hoofdmassage te kijken
Streelsensoren in huid herkennen streelbeweging
Grooming (vlooien van elkaars vacht) vanuit ethologisch-evolutionair standpunt:
in haar frunniken brengt positieve sensatie teweeg
Crossmodale synesthesie = waarnemen van prikkels leidt tot het oproepen van gelijktijdige
waarneming in andere zintuiglijke modus bv. geluiden roepen kleurpercepties op
EEN GEKLEURDE BRIL
Observatie en diagnosestelling
Empirische cyclus
Observatie en beschrijving
Interpretatie en verklaring
Gedrag beter voorspellen door onderscheid te maken tussen oorzaken
Van buitenaf of biologisch?
Veraf of recent?
Verschillende niveaus bij gedrag rapporteren
1. Gedragsbeschrijving (bv. Hij stottert sinds zijn medicatie is gestopt.)
2. Interpretatie (bv. Hij voelt zich gewoon onzeker in groepen.)
3. Professionele beoordeling (bv. Hij heeft pijn want hij kermt in zijn slaap.)
4. Waardering (bv. Ik vind zijn sociaal gedrag aanstootgevend.)
Iedereen interpreteert: iedere wetenschapper en auteur is kind van zijn tijd en omgeving
Klassieke gedragsmodellen
Gestaltpsychologie: Gestalttherapie
Voortgegroeid uit waarnemingspsychologie
Realiteit wordt niet altijd geïnterpreteerd zoals deze is
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emch. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.15. You're not tied to anything after your purchase.
