Onderzoeksvoorstel Ouderschap, Stress en Ontwikkeling
9 views 0 purchase
Course
Ouderschap, Stress & Ontwikkeling (P_MOUDSO)
Institution
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Het individuele deel van de opdracht voor Opdracht Ouderschap, Stress en Ontwikkeling. Individueel onderzoeksvoorstel (75%) van het cijfer. Ik behaalde hier een 8 voor.
Angst bij ouders, sensitief opvoedgedrag en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen
Parental anxiety, sensitive parenting behavior and children’s social emotional development
Onderwerp, Doel van het Onderzoek en Maatschappelijke Relevantie
Het gaat niet goed met de geestelijke gezondheidszorg [GGZ] in Nederland, de werkdruk is
hoog en de wachtlijsten lang (Kenter et al., 2013; Kommer, 2002). Ook het verloop van personeel is
hoog. Door deze tekorten ontvangen veel mensen geen of te laat de zorg die zij nodig hebben, dit is
een maatschappelijk probleem. In Nederland bieden veel GGZ-organisaties behandelingen aan
ouders van KOPP-kinderen, dit zijn kinderen van ouders met psychische problematiek. In Nederland
zijn er 671.000 KOPP-kinderen, in 96% van de gevallen deed zich bij ouders in de laatste twaalf
maanden tenminste één psychisch probleem voor, dit gaat om een kwart van de thuiswonende
kinderen in Nederland (Trimbos, 2023; Zimmerman, 2023). KOPP-kinderen hebben moeite met het
aangaan en behouden van interpersoonlijke relaties; zoals vriendschappen (Oosterman et al., 2018;
Trimbos, 2023; Zhou et al., 2021). Daarnaast hebben zij moeite met het aanleren van gezonde
coping-strategieën, terwijl deze wel nodig zijn om te kunnen omgaan met alledaagse
(overweldigende) emoties (Woolderink et al., 2010). Concluderend kan gesproken worden van
minder gunstige sociaal-emotionele ontwikkelingsuitkomsten [SEO] voor KOPP-kinderen en hierdoor
kunnen zij minder goed meekomen in de samenleving (Grove et al., 2007; Fudge, 2003; Langrock et
al., 2002). Door deze ongunstige SEO lopen KOPP-kinderen significant meer kans om zelf ook
psychische problematiek te ontwikkelen op latere leeftijd (Hofstra et al., 2002; Reef et al., 2009).
Uit onderzoeken van onder andere Eshel et al. (2006) Landry et al. (2001, 2006), Smith et al.
(2016) en Van der Voort et al. (2014) blijkt dat sensitief ouderschap een positieve invloed heeft op de
SEO van het kind. Van der Voort et al. (2014) onderzochten de effecten van sensitief ouderschap op
verschillende uitkomsten, waaronder adaptief functioneren en de SEO. Dit hebben zij met een
general review gedaan waarbij verschillende empirische studies en meta-analyses samengenomen
zijn om de belangrijkste bevindingen weer te geven en een basis te vormen voor implementatie in de
vorm van interventie. Hieruit concluderen zij dat er robuust empirisch bewijs is voor het belang van
sensitief ouderschap voor de SEO van kinderen en dat zij over het algemeen een beter welbevinden
hebben (Van der Voort et al., 2014). Daarnaast bewijst het onderzoek van Bakermans-Kranenburg et
al. (2003) dat interventies die zich richten op sensitiviteit een sterker positief effect op de SEO
hebben dan interventies die zich richten op andere aspecten van opvoeding.
KOPP-ouders hebben door hun psychische problematiek minder goede opvoedvaardigheden,
ze zijn minder sensitief en dit is van invloed op de SEO van hun kinderen (Grant et al., 2003; Isobel et
al., 2016). Reedtz et al. (2019) deden empirisch onderzoek naar sensitief ouderschap bij 422 KOPP-
gezinnen. Ouders waren in behandeling voor variërende psychische stoornissen en werden verdeeld
in groepen op basis van de ernst van hun problematiek. Deze varieerde van mild (n = 156) tot ernstig
(n = 186). Hieruit bleek dat KOPP-ouders over het algemeen minder goed in staat waren tot sensitief
ouderschap dan ouders niet KOPP-ouders en dat dit voortkomt uit de symptomen van hun stoornis.
Om de SEO-problemen bij KOPP-kinderen te voorkomen krijgen de KOPP-ouders naast de
behandeling voor hun eigen problematiek vaak ook systemische hulp aangeboden in de vorm van
interventies die zich richten op sensitiviteit (Bakermans ‐Kranenburg et al., 2003). GGZ-organisaties
kopen meestal één interventie waar personeel in geschoold wordt die ingezet kan worden om via de
sensitiviteit de SEO van kinderen te verhogen, dit zijn vaak interventies zoals Basic Trust/VIPP-SD,
deze zijn kostbaar en tijdrovend (Parnassia, 2023; Chambless, 200). Op het eerste gezicht lijkt dit een
goed initiatief, het (preventief) inzetten van een interventie voor KOPP-kinderen die in hun
ontwikkeling bedreigd worden, maar er is sprake van een overgeneralisatie van KOPP-ouders
(Trimbos, 2023). Met KOPP-ouders worden alle ouders met uiteenlopende psychische problematiek
bedoelt. Doordat organisaties vaak één interventie inzetten voor ieder KOPP-gezin wordt
, 2
gesuggereerd dat de interventie werkbaar is voor elke ouder met elke stoornis, maar dit is niet
onderzocht (Langrock et al., 2002; Grove et al., 2017). Daarnaast is het nog onduidelijk of KOPP-
kinderen verschillende ontwikkelingsrisico’s lopen op basis van het type stoornis van de ouder
(Trimbos, 2023). Het is dus nog niet duidelijk wat de effectiviteit van bestaande interventies is op
verschillende KOPP-gezinnen.
Om KOPP-gezinnen beter te bedienen, kosten te besparen door interventies gerichter in te
zetten en hiermee de druk op de GGZ te verlagen, is het van belang onderzoek te doen naar de
verschillende stoornissen van KOPP-ouders en hoe die de invloed van sensitief ouderschap op SEO
kunnen verklaren. Daarnaast is er nog te weinig informatie over risico- en beschermende factoren
om gezinnen die hulp nodig hebben beter te kunnen identificeren en betere handvaten te kunnen
bieden om de SEO van KOPP-kinderen beter te laten verlopen (Trimbos, 2023 ). Dit onderzoek zal een
start maken door onderscheid tussen de verschillende psychische stoornissen aan te brengen, en te
onderzoeken wat het effect is van een specifieke stoornis op de relatie tussen sensitief ouderschap
en SEO. Er is gekozen voor kinderen van ouders met een angststoornis omdat dit de grootste groep
beslaat (Trimbos, 2023). De onderzoeksvraag luidt: ‘Wat is het verband tussen sensitief ouderschap
en de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind, en wat is daarop de invloed van het al dan niet
hebben van een angststoornis?’ Met als deelvragen: ‘Wat is het verband tussen sensitief ouderschap
en de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind?’ en ‘Wat is de invloed van het hebben van een
angststoornis bij de ouder op dat verband?’.
In het conceptuele model wat te zien is in Figuur 1, staan de drie variabelen die centraal
staan. De eerste en afhankelijke variabele is sensitief ouderschap, dit wordt beschouwd als een
belangrijke factor in de SEO van kinderen. Een vooraanstaande theorie op dit gebied is de
gehechtheidstheorie, geïntroduceerd door Bowlby en verder ontwikkeld door Ainsworth (Ainsworth,
1978; Bowlby 1979). Het basisprincipe van de gehechtheidstheorie is dat kinderen een aangeboren
neiging hebben om een sterke emotionele band met hun verzorgers te vormen. Sensitief ouderschap
is cruciaal om deze gehechtheid met een verzorger aan te kunnen gaan en kent vier kernaspecten:
signalen van het kind richting de ouder opmerken, juist interpreteren, en hier adequaat en tijdig op
reageren (Ainsworth, 1978). Als een ouder deze aspecten laat zien in interactie met het kind kan er
gesproken worden van sensitief ouderschap.
De tweede en onafhankelijke variabele SEO van het kind. De SEO van kinderen gaat over hun
emoties, de beleving hiervan, hoe ze deze uiten, hun zelfvertrouwen, sociale vaardigheden en
relaties (Trimbos, 2016). Deze vaardigheden omvatten onder andere het herkennen van emoties bij
jezelf en bij de ander, het omgaan met (overweldigende) emoties, het zorgen voor anderen, het
nemen van beslissingen en het aangaan van gezonde relaties met anderen en het effectief oplossen
van situaties (Van Overveld, 2017). De derde variabele en moderator is een ouder met/zonder een
angststoornis, voor het definiëren van de angststoornis wordt gebruik gemaakt van de DSM-5. Een
angststoornis omvat verschillende stoornissen die gepaard gaan met pathologische angst, deze angst
leidt tot aanhoudend subjectief lijden en/of een belemmering van het sociaal functioneren
veroorzaakt (American Psychiatric Association, 2022). Hoewel pathologische angst bij veel andere
psychische aandoeningen kan voorkomen, wordt gesproken van een angststoornis wanneer angst
het voornaamste symptoom is. De prevalentie van angststoornissen in Nederland was 2021: 492.600
mensen met een angststoornis bekend bij de huisarts: 158.800 mannen en 333.800 vrouwen, het
aantal neemt jaarlijks toe sinds 2011 (VZinfo, Volksgezondheid En Zorg, n.d.). Mensen met een
angststoornis ervaren doorgaans een verminderde gezondheid, ondervinden meer moeilijkheden bij
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller KimSchildkamp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.58. You're not tied to anything after your purchase.
