Hoofdstuk 1: Van traditioneel naar modern
1.1 Rationalisering
Rationalisering = het proces van het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de
bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken en van het doelgericht inzetten van middelen
om zo efficiënt en effectief mogelijke resultaten te bereiken.
Premoderne tijd (tot 1700):
● godsdienstige tradities
● gewoontes
● generatie op generatie overgedragen
Moderne tijd (1700-nu):
● tot 1789: theocentrisch wereldbeeld (God staat centraal)
● 1850-1900: antropocentrisch wereldbeeld (mens staat centraal)
● Verlichting / Eeuw van de Rede → ratio (verstand) staat centraal
Rationalisering:
● modernisering
● technisch verstandig en wetenschappelijk denken
● sociale processen efficiënt en effectief
● verhouding tussen doelen en middelen
4 terreinen van rationalisering:
1. economie
a. boekhouding en investering leidde tot groei
b. streven naar rentabiliteit, niet winst
c. arbeidsprocessen gedifferentieerd voor snellere productie
d. overgang traditionele economie naar kapitalistische economie
2. wetenschap
a. natuurwetenschappen groter
b. logische afleidingen en experimentele bewijsvoering belangrijk
c. wetenschappelijke instituten bedrijfsmatig geleid (dus bedrijven voor wetenschap)
3. kunst
a. technieken geavanceerder
b. kunst nu een baan
c. perspectivistisch tekenen
d. schilderen afspiegeling van de werkelijkheid
e. muziek vastgelegd in noten
4. politiek en bestuur
a. bureaucratisering → protocollen en regels vastgelegd
b. legaliteitsbeginsel
c. gelijke gevallen gelijke behandeling
d. affectieve bindingen en emoties geen rol
e. gunsten en relaties geen rol
, → Moderne wereld ‘entzaubert’ (onttoverd). Mensen gingen nu uit van techniek en wetenschap in
plaats van het goddelijke. Als je gelooft dat alles berekenbaar en voorspelbaar is, is er geen plaats
meer voor ‘magie’.
→ differentiatie zorgt voor vervreemding en zelfvervreemding (arbeiders vervreemd van het product
dat ze maken, maar ook van zichzelf) → conflict-paradigma
1.2 Paradigma’s en rationalisering
Functionalisme-paradigma:
● Specialisering en arbeidsdeling is belangrijke functiedifferentiatie
● Arbeidsdeling: mechanische solidariteit (gelijke taken) of organische solidariteit
(saamhorigheid door onderlinge afhankelijkheid)
● Nadruk op berekenbaarheid betekent dat de waarde van iedere eenheid (en het
functioneren) meetbaar wordt
Conflict-paradigma:
● Nadruk op ontstaan ongelijke verhoudingen door rationalisering
● Welvaart niet gelijk verdeeld
● Vervreemding en zelfvervreemding (isolement, geen zeggenschap, machteloos)
Rationele actor-paradigma:
● Actoren beheersen het proces, zo eigen doelen bereiken
● Doelrationele karakter van handelen zorgt voor het ordenen en systematiseren van het leven
● Levensplan → gedrag → onderhouden relaties
Geen sociaalconstructivisme-paradigma, want die is niet rationeel.
1.3 Individualisering
Individualisering = het proces waarbij individuen in toenemende mate hun zelfstandigheid op
verschillende gebieden kunnen vergroten:
● minder (afhankelijkheid) dan vroeger (gezin, sociale klasse, kerk, arbeid, huwelijk)
● sociale structuren verdwijnen
● positie ‘veroveren’
● individu als sociale eenheid
Toevoeging: Jongeren moeten zelfstandig zijn en kunnen minder terugvallen op voorschriften (heel
veel mogelijkheden geeft soms onzekerheid)
Positief:
● toename individuele vrijheid
● vrijheid om eigen weg te gaan
● onbeperkt van het leven genieten
● los van herkomst
Negatief:
● vermindering van integratie
● toenemend egoïsme
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noorwijker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.05. You're not tied to anything after your purchase.