Kenmerkend aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen
van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Adam Smith: als alle mensen op een verstandige manier hun eigen belang nastreven is dat voor
iedereen het beste. De overheid moest zich niet bemoeien met handel en nijverheid, want dan werkt
het mechanisme van vraag en aanbod niet meer.
Na de wetenschappelijke revolutie in de 17 e eeuw (door experimenten en logisch nadenken worden
veel ontdekkingen gedaan -> dit leidde tot groot optimisme) door de verlichting werd er niet alleen
onderzoek gedaan naar de natuur, maar ook naar godsdienst, politiek, sociale verhoudingen en
economie.
Rationalisme leidde tot vooruitgang -> rationalisme: toepassing van redelijkheid, gebruik van gezond
verstand.
Voltaire had veel kritiek op godsdienstig fanatisme en intolerantie (opvallendste kenmerk verlichting).
Hij keerde zich tegen het idee dat God zich voortdurend met de wereld bemoeit, door bijv. wonderen
te verlichten. Dat idee was volgens hem in strijd met de rede en wetten van de natuur.
John Locke stelde dat de koningen en regeringen hun macht niet hebben ontvangen van God, maar
van burgers. De burgers hebben een deel van hun rechten aan de overheid gegeven, zodat de
overheid kan zorgen voor veiligheid en kan helpen bij het oplossen van conflicten. De overheid stond
volgens Locke niet boven de wet.
Montesquieu dacht dat er snel sprake was van machtsmisbruik als alle macht in handen was van één
persoon. De wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht moesten gescheiden worden door
de driemachtenleer.
Jean/Jacques Rousseau werkte met het begrip volkssoevereiniteit. Hij stelde dat in een democratie
het volk zijn soevereiniteit overdroeg aan een volksvergadering. De besluiten van de volksvergadering
waren de uitdrukking van de algemene wil.
Volkssoevereiniteit: het hoogste gezag berust bij het volk, dat de staatsmacht toevertrouwd aan een
(gekozen) regering.
Soevereiniteit: opperste macht
7.2 het ancien régime
Kenmerkend aspect: voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijke bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven.
Ancien régime: de oude orde in samenlevingen, voorafgaand aan de democratische revoluties.
Frankrijk bleef ondanks een groeiende economie in de 18 e eeuw een standenmaatschappij. Boeren
en burgers draaiden op voor de hoge kosten van het koninklijke hofhouding en de oorlogen die
Frankrijk voerde. Het behoorde tot de voorrechten van de adel en geestelijkheid dat ze van
belastingen waren vrijgesteld.
Koning Fredrik II van Pruisen leefde volgens de regels van Voltaire in 1750. ‘Ik moet mijn onderdanen
verlichten, hun manieren en moraal ontwikkelen, en ze zo gelukkig mogelijk maken.’ en ‘Alles voor het
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ekuip. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.99. You're not tied to anything after your purchase.