Hoofdstuk 1
1.1 Een voorbeeld bij wijze van inleiding
Observatie is het verwerven van informatie over gedrag, gedachten en emoties.
Er bestaan ook verschillen tussen het observeren van alledaagse en het observeren in de
wetenschap. In het dagelijks leven zien we wat we zien zonder een vooropgezet plan van hoe
te observeren en waarop te letten. Er wordt meer naar het totaal gekeken, terwijl we in de
wetenschap bijvoorbeeld:
1. Alleen van tevoren nauwkeurig gedefinieerde stukken gedrag onder de loep nemen
2. Het geobserveerde beoordelen aan de hand van vooraf geconstrueerde schalen.
3. Vragenlijsten ontwerpen om door getuigen te laten invullen
4. Schalen of vragenlijsten aanbieden voor zelfobservatie
5. Op andere wijzen bewust registreren wat zich afspeelt met het oog op een doel, zoals
bij participerende observatie
6. Observatie uitschrijven en herformuleren tot een zeer objectief geheel zonder
interpretaties, zoals de gedragstherapeut doet.
Wanneer/Waarom observeren wij?
- We observeren pas wanneer andere (goedkopere en snellere) methoden falen
- Bepaald gedrag of bepaalde emoties waarover we meer willen weten in verband met
een onderzoekvraag.
1.2 Een classificatie van wijzen van observeren
Ze worden geobserveerd door:
- Outsiders: Zij participeren niet aan hetgeen wat observeert wordt (getrainde
observatoren)
- Getuigen: Zij hebben toegang tot de groep die onderzocht wordt.
- Insiders: De proefpersonen zelf, de enigen die de mogelijkheid bieden tot observatie
van hun innerlijk
Systematisch VS Onsystematisch
- Onsystematisch (onderzoeker in het voorstadium van onderzoek)
- Systematisch met behulp van outsiders. Deze observatoren bedienen zich van een
observatiesysteem waarin zij getraind zijn. We noemen dit een ethologisch model. Je
observeert van buitenaf.
- Systematisch met behulp van getuigen. Zij berichten aan de hand van vragenlijsten,
checklists of rating scales. Getuigen zijn niet getraind maar worden geselecteerd op
basis van het feit dat zij veel ervaring hebben met de leden van de groep of
gemeenschap die zij op verzoek van de onderzoekers beoordelen. We noemen dit
indirecte methoden van observatie.
- Systematisch met behulp van insider. Insiders worden gekozen om wetenschappers
via zelfobservatie inzicht te geven in hun gevoelens en zo aanknopingspunten aan te
, verschaffen voor interventies. In zo´n geval spreken we van indirecte klinische
methoden. Er kan echter ook sprake zijn van directe klinische methoden, namelijk
wanneer de gedragstherapeut of getrainde observatoren direct het gedrag van de client
observeren
Participerende observatie: een methode van observeren door middel van deel te maken van de
groep mensen die je gaat observeren.
1.3 Waarom willen we observeren
We gebruiken observatie – ten eerste – om gedrag in kaart te brengen, maar ook – ten tweede
– om emoties boven tafel te krijgen of – ten derde – om mensen die niet toegankelijk zijn
voor andere methoden van onderzoek (baby´s bijvoorbeeld) te bestuderen of – ten vierde –
om getuigen aan het woord te laten over zaken die ons anders zouden ontglippen.
1.4 Wat gaan we observeren
De keuze wat er geobserveerd gaat worden is van velerlei factoren afhankelijk, maar
uiteraard het meest van de onderzoeksvraag.
1.5 Waar gaan we observern?
In principe zijn er legio mogelijkheden, namelijk in het laboratorium (sociale
wetenschappen), in de spelkamer of natuurlijke omgeving (vrijwel iedereen die onderzoek
wenst te doen). Denk aan plaatsen als de school, de crèche, de straat, de snelweg, het perron
van station, de werkvloer of een bar.
Het gebruik van laboratoriumprocedures met experimentele manipulaties door de
onderzoeker is ingegeven door overwegingen van interne validiteit. Voordeel van
manipulatie is dat men bepaald theoretisch veronderstelde onafhankelijke variabelen
(oorzaken) kan manipuleren en op basis van die manipulaties betere (interne valide)
uitspaken kan doen over afhankelijke variabelen (gevolgen).
Onder ecologische validiteit verstaan we de mate waarin resultaten van onderzoek (vaak
experimenten, uitgevoerd in het laboratorium) gegeneraliseerd kunnen worden naar andere
omstandigheden (buiten het laboratorium).
Experiments by nature: onderzoeken waarin de omstandigheden om de een of andere reden
als vanzelf (in elk geval niet door de onderzoekers gemanipuleerd) veranderen voor de
proefpersonen.
1.6 Wanneer gaan we observen?
De vraag wanneer observeren is vooral van belang omdat onderzoekers ernaar streven gedrag
te verzamelen (sampling) dat representatief is voor wat mensen zoal doen gedurende de dag
of week. Wetenschappers trekken weliswaar een steekproef uit het totaal aan gedragingen,
maar ze moeten ook weten of dat wat ze verzameld hebben, lijkt op dat wat ze niet verzameld
hebben. Is dat niet zo, dan hoeft dat geen bezwaar te zijn, maar heeft het wel gevolgen voor
de mate waarin ze kunnen generaliseren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studiexoxo. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.26. You're not tied to anything after your purchase.