Summary
Samenvatting Ken jezelf. Inleiding in de filosofie - Filosofie
- Course
- Institution
- Book
Alles van eerste semester
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
emiliedewilde04
Content preview
Hristina 2021-2022Filosofie
Hoofdstuk 1: De oorsprong van de filosofie
Inleiding
Oorsprong filosofie + inhoud en indeling filosofie
o Filosofie komt van “filein” = houden van “sophia” = Griekse godin van de wijsheid (verassing =>
de meeste filosofie is verhaal v mannen)
o Vraag oorsprong filosofie kan op 2 manieren beantwoord worden
1. zo oud als de mens zelf: iedereen die diepzinnige vragen stelt is filosofisch bezig
Plato: begint filo bij verwondering (=bron v zoektocht onszelf en wereld)
2. Manier van denken in een bepaalde periode en binnen een bepaalde cultuur ontstaan
Deze cursus: vooral westerse filosofie
o ontstaan in streek rond Egeïsche zee in 6de eeuw V.C.
o Ontstaan door overgang mythos -> logos
mythos = wereldbeeld gebaseerd op mythen/goden, fantastische verhalen, (in alle culturen en
tijden, domein: antropologen)
logos = fundering in rationele verklaring (door belang voor observatie & argumentatie => natuur
uit natuur verklaard) en NIET door te verwijzen naar Goden en andere wezens en wisselende
gemoedstoestanden
Nieuwe manier van denken en verklaren dan traditionele eerder mythische verklaringsmodellen)
o natuur wordt uit de natuur verklaard
o groter belang van (zintuiglijke) observatie
Hoe is deze sprong in ‘denken’ te verklaren?
o De mensen gaven een eigen vorm aan hun goden (Ethiopiërs maken hun goden zwart met stompe neuzen; de
Thraciërs zeggen dat die van hun blauwe ogen en rood haar hadden), in werkelijkheid hebben de mensen nooit
iets over de goden geweten en zullen dat ook nooit weten
o Verstedelijking
o Dichter Xenophanes
Mythos westerse cultuur:
o Ilias= paard v Troje door (Homeros : blinde schrijver)
o Odysseus= terugkeer naar huis, weg die je aflegt om
jezelf terug te vinden tegen alle verlokkingen vh leven
van (Homerus: blinde schrijver)
o Zondeval (O.T.) : uitdrijving uit Aards paradijs, gevolg v
kennis en oordelen (oordelen: eten v boom kennis v goed
en kwaad: uit continuüm gevallen en lijden ons lot)
Andere mythische wereldbeelden: Australische aboriginals, Afrikaanse herdersvolkeren, Indische Godenwereld
1
,Hristina 2021-2022
Logos in het Oosten:
o India: Upanishaden, Boeddha en Mahavira ( 2
figuren basis v jainisme en boedhisme)
o China: Confucius en Taoïsme door Lao Tse
Omschrijving en indeling van de filosofie
1. TUSSEN RELIGIE EN WETENSCHAP
Veel omschrijvingen van wat filosofie is….
o filosoof Luciano de Crescenzo schreef duidelijke omschrijving
kernwoorden:
o Mens hoogste graad van beschaving door twee fundamentele disciplines: wetenschap en religie
o Filosofie tussen religie en wetenschap, afsplitsing 1543
o Komt overeen met overgang mythos -> logos
1) Wetenschap= bestudeert de wereld vd fenomenen, d.w.z. wat objectiveerbaar, zichtbaar en meetbaar is, op
zoek naar wetten en theorieën die fenomenen verklaren, terugdringing filosofie
• Domein: de materiële werkelijkheid
• Natuurfilosofie werd fysica (en later ook andere natuurwetenschappen en sociologie/psychologie)
2) Religie= innerlijke dwang naar menselijke geest, zoekt naar iets absoluuts, “voorbij” zintuigen en verstand
Domein: zingeving, waarden, bewustzijn
Twee belangrijke werken die visie mens en wereld veranderde:
1) Over beweging vd hemelsferen (copernicus)
2) Over de samenstelling vh menselijk lichaam (vesalius)
Francis Bacon
= aanzet ontwikkeling wet. Methodes
= begrippen inductie en experiment: basis v wetenschappelijke methodes, later uitmonden tot natuurwetten
Newton, begin vd fysica
2. DRIE GROTE VRAGEN EN DOMEINEN
Imannuel Kant (grote filosoof van de verlichting, 3 essentiële vragen):
1. Wat kan ik weten? (ons denken)
2. Wat moet ik doen? (ons handelen)
3. Wat mag ik hopen? (onze verwachtingen)
➔ Kant brengt deze 3 tot 1 vraag: Wat is de mens?
Ferry (hedendaagse Franse filosoof) benoemt dit nog kernachtiger:
1. Kennis: werkelijkheid
▪ objectieve feiten en richt zich op weten hoe objecten verschijnen en op elkaar inwerken
2. Ethiek: rechtvaardigheid
3. Wijsheid : heil/ geluk
▪ manier waarop we in het leven staan en omgaan met wisselvalligheden van het leven, vele culturen
situeren in “hart”
2
,Hristina 2021-2022
3. HET HUIS VAN DE FILOSOFIE
Filosofie = feiten en waarden
➔ huis van filosofie = gebouw met 2 verdiepen met telkens 3 kamers
Ontologische vragen: vragen naar het ‘zijnde’
Feiten = ‘dat wat is’ => ontologie (de leer van het zijn) = wereld, bovenwereld en mens
1. kosmologie (wereld): vraagt naar oorsprong kosmos, natuur, krachten binnen die natuur
2. Metafysica (bovenwereld): ‘boven de fysica’, stelt de vraag naar achterliggende principes (als dit
achterliggende principe = god, spreekt men van theologie)
3. (Wijsgerige) Antropologie (de mens): houdt zich bezig met wie ben ik en wat drijft mij, ging als wetenschap
over in sociologie, psychologie, culturele antropologie en agogiek
Vragen naar de ‘drie waarden’
Waarden= oervormen van Plato: het goede, het ware en het schone
1. Waarheid
o epistemologie of kennisleer = vragen over waarheid en kennis: ‘Wat is kennis?’ ‘Wat is waarheid?’
‘Wat is het verschil tussen waarheid en mening?’
o Logica houdt zich bezig met ‘Wat is geldig redeneren?’
o Wetenschapsfilosofie houdt zich bezig met grondslagen van de kennis van afzonderlijke wetenschappen.
Methoden, grondstellingen, begrippen en doelen verhelderd en kritisch onderzocht
o Taalfilosofe behandelt ontstaan, ontwikkeling, betekenis en functie van taal en verband tussen taal en
dingen en taal en denken
2. Goedheid en rechtvaardigheid
o Ethiek onderzoekt het goede, vraagt wat goedheid en rechtvaardigheid is, of en hoe het goede kan
gefundeerd worden, of normen en waarden een universele grond hebben, dan wel relatief zijn aan de
mens en cultuur
o Sociale en politieke filosofie houdt zich bezig met de (rechtvaardige) samenleving ‘Hoe dient een
rechtvaardige maatschappij te worden georganiseerd?’
o Rechtsfilosofie is apart vakgebied met vraag naar aard en oorsprong van recht en verhouding tot ethiek,
deontologie/ plichtenleer, criminologie
3. Schoonheid
o Esthetica houdt zich bezig met vraag naar wat schoonheid en kunst is
o Afgeleide deelgebieden: kunst- en cultuurfilosofie
De pre-socratische filosofie = filosofie voor Socrates
= weinig bewaard, eerste stappen naar nieuw soort denken
o vragen kosmisch geïnspireerd: oorsprong kosmos en principes van verandering
o 6de – 5de eeuw v. chr
1. THALES VAN MILETE
Beschouwd als ‘eerste filosoof’ want:
1. Eerste die complexe werkelijkheid terugbracht tot één beginsel of archè
(reductionisme)
3
, Hristina 2021-2022
➔ Oorsprong van alles is water (alles ontstaat uit water en keert ernaar terug)
2. Wiskundige stelling naar hem genoemd (evenwijdige rechten snijden evenredige stukken af: A/B = D/C) =>
hoogte piramides meten
3. ‘Ken jezelf’ als fundamentele taak => zelfkennis vb: wie ben ik?
2. ANAXIMANDER VAN MILETE
Leerling van Thales
o Ging verder in op eerste beginsel
➔ het apeiron (het onbepaalde of onbegrensde) is het eerste beginsel waaruit alles voorkomt
o Eerste overgeleverde kosmogonie = verklaring voor ontstaan en evolutie van wereld, gebaseerd op de dynamiek
tussen de 4 elementen (water, aarde, lucht en vuur)
o Eén fragment bewaard: “Waaruit de bestaande dingen hun geboorte hebben, daarin vinden ze ook hun ondergang,
zoals het hoort; ze geven elkaar immers recht (díkè) en boete voor het onrecht (adikía), overeenkomstig de
verordening van de tijd"
= beschrijving verandering in wereld in termen van rechtvaardigheid en onrechtvaardigheid = menselijke
termen
3. PYTHAGORAS
Begrip philosophos ontworpen: persoon die blijft nadenken tot hij het weet
o Stelling van Pythagoras: a2 + b2 = c2
o Vertrouwdheid met reken- en meetkunde deed hem inzien dat achter deze complexe wereld een ander soort
‘perfecte’ wereld besloten ligt, uit te drukken in getallen
o Via getallen en onderlinge verhoudingen kan men de wereld vatten en in kaart brengen
o Voor Pythagoras: kosmos = geordend geheel
o Geloofde in reïncarnatie van de ziel, leefde in commune
4. PARMENIDES EN HERAKLEITOS
Twee tijdgenoten die tegenover elkaar geplaatst worden maar getuigen van zelfde diepe inzicht dat er maar één
realiteit is
Parmenides:
o Centraal: vraag naar het zijn (ontologie)
o “Alles (Het Zijn) is 1 en onveranderlijk” al het tijdelijke verschijnt en verdwijnt in het eeuwige Zijn
Vb: metafoor computerscherm
Herakleitos:
o Vertrekt vanuit de voortdurende wording of verandering i.p.v. onveranderlijke
o Logos = de voortdurende verandering, symbool: vuur
o Bijnaam ‘de Duistere’ door diepe uitspraken
• “Alles vloeit”
• “Je kunt nooit tweemaal in dezelfde rivier stappen”
• “Oorlog is de vader van alles”
o Gelijkenissen met Chinese Taoïsme = voortdurende wisselwerking yin en yang
5. DEMOCRITOS
Eerste filosofische materialist
o Alles bestaat uit ondeelbare partikels: atomos
o werkelijkheid terugbrengen tot ondeelbare deeltjes
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emiliedewilde04. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.01. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now