Inleiding tot het Nederlandse internationaal privaatrecht
Volledige, uitgebreide samenvatting van blok 2 van IPR Familierecht. In de samenvatting wordt het boek, de kennisclips, het werkcollege en de jurisprudentie uiteengezet. Daarnaast worden de nagekeken casusvragen van blok 2 beantwoord.
De bronnen op het gebied van IPR kunnen worden samengebracht in tabellen (deze worden
gehanteerd tijdens de gehele cursus). De bronnentabel gaat over stap 2 t/m 4 uit het IPR-
stappenplan.
Brussel I Bis Verordening:
Materieel toepassingsgebied: art. 1; burgerlijke en handelszaken.
Temporeel toepassingsgebied: art. 81 jo. 66; procedure ingesteld na 10 januari 2015
Formeel toepassingsgebied: art. 4-6 (algemene uitgangspunten), art. 62/63; gedaagde woonplaats in
lidstaat, uitzonderingen:
1. ongeacht woonplaats (art. 24/25);
2. universeel indien vordering consument (art. 18 lid 1);
3. universeel indien vordering werknemer (art. 21 lid 1).
Er zijn in de Brussel I Bis Verordening verschillende grondslagen waarop de bevoegdheid van de
rechtbank kan worden gebaseerd:
- Hoofdregel: art. 4 (stap 4);
- Alternatieve fora: art. 7-9 (stap 4);
- Bijzondere regels: art. 10-23 (stap 3);
- Exclusieve fora: art. 24 (stap 1);
- Forumkeuze: art. 25 (stap 2);
- Stilzwijgende forumkeuze: art. 26 (stap 5);
- Litispendetie (2 procedures worden begonnen in 2 verschillende lidstaten): art. 29-34;
- Voorlopig/bewarende maatregel: art. 35.
Zie ook kennisclip 1.
Deel 2: Forumkeuzes
Stap 1: exclusieve fora art. 24 Brussel I Bis Verordening.
Altijd goed kijken naar de reikwijdte van de exclusieve fora.
De leden hebben elk een restrictieve uitleg. De exclusieve fora moeten duidelijk afgebakend zijn,
omdat zij vergaande, verstrekkende gevolgen hebben voor de internationale regeling van
bevoegdheid tussen lidstaten. Zij wijken af van de algemene hoofdregel dat een gedaagde altijd moet
worden opgeroepen voor de lidstaat van diens woonplaats. Dit betekent dat als men onder de
werking van art. 24 valt, dat de gedaagde opgeroepen kan worden door een rechter in een andere
lidstaat. Omdat het gevolg dus zo verstrekkend is, worden de bepalingen restrictief uitgelegd.
Art. 24 lid 1: onroerend goederen. Dit artikellid geeft ten eerste aan dat een formeel
toepassingsgebied van de bepaling afwijkt van de hoofdregel. Ten aanzien van onroerende zaken is
het niet de woonplaats van de gedaagde wat van belang is, maar de plaats van ligging van de
onroerende zaak.
Uitzondering is wanneer verzoeker en verweerder beide woonplaats hebben in dezelfde lidstaat, en
het geschil gaat om huur/verhuur van minder dan 6 maanden.
Art. 24 heeft enkel betrekking op zakelijke rechten (bijv. eigendom). Persoonlijke rechten (bijv.
verplicht worden om medewerking te verlenen) vallen hier niet onder.
, Indien er geen sprake is van een exclusieve forum in de zin van art. 24, dan naar forumkeuze art. 25.
Art. 25 kent een afwijkend formeel toepassingsgebied. De woonplaats van partijen is niet
doorslaggevend. Ook al wonen beide partijen buiten EU, kan EU-rechter nog steeds art. 25 gebruiken
om diens bevoegdheid te toetsen indien die rechter is gekozen. Dit komt bijv. voor bij partijen die
buiten EU wonen, maar wel door EU goederen vervoeren.
Wanneer is een forumkeuze geldig? Daarvoor moet gekeken worden naar de formele geldigheid: art.
25 geeft 3 verschillende manieren hoe de geldigheid kan worden getoetst (zie a t/m c).
Als er geen formeel geldige forumkeuze tot stand is gekomen, zal worden gezegd dat ondanks het
feit dat er een beroep wordt gedaan op een forumkeuze dat er geen formeel geldige forumkeuze tot
stand is gekomen. Dan zal de rechtbank verdergaan met ofwel de verdere toepassing van de Brussel I
Bis-VO ofwel andere bronnen indien gedaagde geen woonplaats heeft in lidstaat.
Als de rechter constateert dat er sprake is van een formeel geldige forumkeuze dan wordt in principe
aan die forumkeuze een exclusieve werking toegekend. Dit betekent dat als partijen in hun
overeenkomst hebben afgesproken dat een rechter bevoegd zal zijn, en verder geen andere
bepalingen hebben opgenomen, dan zal de keuze voor deze rechter als exclusief gaan werken (tot
uitsluiting van alle andere rechters).
Het kan ook zijn dat partijen een bepaalde rechter hebben gekozen ter aanvulling van alle andere
bevoegde rechters. In dit geval wordt de forumkeuze als niet exclusief gezien.
Een andere mogelijkheid is de forumkeuze uit art. 26. Het verschil tussen de forumkeuze van art. 25
en de forumkeuze van art. 26 is dat art. 26 een stilzwijgende forumkeuze betreft. Ten aanzien van art.
26 wordt algemeen geaccepteerd dat de werking van art. 26 een universele werking heeft (dat wil
zeggen: ongeacht de woonplaats van partijen). Bijv. als de zaak in NL aangebracht wordt en er geen
andere bevoegdheid is op basis van één van de andere grondslagen van de Verordening, en de
gedaagde verschijnt in het proces en betwist de bevoegdheid niet, dan zal de rechtbank ook bevoegd
zijn. Als men stilzwijgend instemt met de bevoegdheid van de rechter, weet men dat de rechter in
feite niet bevoegd is, maar toch een oordeel van die rechter wenst te verkrijgen.
Forumkeuze art. 26 is dus een belangrijk vangnet voor de situatie waarin beide partijen wel een
beslissing willen hebben van de aangevochten rechter, maar de rechter in feite niet bevoegd is.
In het geval van een verstekzaak verklaart de rechter zich onbevoegd indien hij geen bevoegdheid
kan ontlenen op basis van Brussel I Bis-VO.
Ten aanzien van het gebrek aan bevoegdheidsverweer geldt dat dit verweer in het eerst mogelijke
moment moet zijn gedaan (bijv. bevoegdheidsverweer in verweerschrift). Een later verweer geldt
niet, de rechter blijft dan bevoegd o.g.v. stilzwijgende forumkeuze art. 26.
Het Haags Forumkeuzeverdrag bevat ook regels op het gebied van forumkeuzes. Dit verdrag is een
nieuw instrument en heeft nog niet veel toepassing gevonden binnen de EU (ondanks dat het verdrag
sinds 1 oktober 2015 is geratificeerd binnen heel de EU).
Art. 1 lid 1 van het verdrag geeft aan dat het verdrag enkel van toepassing is op exclusieve
forumkeuzes in burgerlijke en handelszaken. Een niet exclusieve forumkeuze, waarbij een rechtbank
naast andere rechtbanken bevoegd is, valt dus niet onder de werking van het verdrag.
Aangesloten landen Haags Forumkeuzeverdrag:
Geratificeerd: EU, Denemarken, Montenegro, Singapore, VK;
Getekend: China, Israël, Noord-Macedonië, Oekraïne, VS.
Dit betekent dat het verdrag enkel van toepassing is t.a.v. een forumkeuze voor een rechter van een
land dat is aangesloten bij het verdrag. Maar op het moment dat partijen in de EU woonplaats
hebben en een keuze hebben gemaakt voor een EU rechter, geeft art. 26 van het verdrag aan dat
Brussel I Bis-VO voorrang claimt boven het Haags Forumkeuzeverdrag (art. 26 sub a HFV 2005).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tessavanschaik. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.44. You're not tied to anything after your purchase.
