Summary
samenvatting deel publiek procesrecht (16/20)(2024)
- Course
- Institution
uitgebreide samenvatting procesrecht, notities van de les!
[Show more]
1 review
By: saraheyse • 2 months ago
Seller
Follow
student1232131
Reviews received
Content preview
Publiek procesrechtLegaliteitsbeginsel
Uitgangspunt: rechtsstaat → administratief legaliteitsbeginsel (= een ARB):
- Handelen van overheid vereist een juridische grondslag (cf. bevoegdheden zijn “toegewezen”) (itt.
particulier: die mag alles doen, behalve wat verboden is)
- Overheidsoptreden moet regelmatig zijn (= in overeenstemming met de wetgeving en algemene
rechtsbeginsels en gewoonterecht) = rechtmatigheidsbeginsel
Dit om willekeur tegen te gaan: cruciaal binnen rechtstaat
Legaliteitsbeginsel vereist handhaving
→ Noodzaak aan rechtsdwang
→ Rechtsdwang is soms niet mogelijk (behalve via dwangsom: pecuniair)
Conclusie: afdwingen van recht moet worden beschouwd als het aanwenden van technieken tot voorkomen
(preventief) of herstellen (curatief) van rechtsschendingen
= sanctionering
= rechtshandhaving
= rechtsbescherming
Rechtsbescherming tegen de overheid
Rechtsbescherming tegen de overheid
= anders dan bij burgers onderling; waarom eigenlijk?
Omdat…: overheid is feitelijk veel machtiger
Cf.: kan bestuurshandeling nemen (= administratieve rechtshandeling)
→ Is eenzijdig bindend
→ Privilège de la décision exécutoire = “voorrecht van de uitvoerbaarheid” / onmiddellijke
uitvoerbaarheid (de bestuurshandelingen zijn uit zichzelf uitvoerbaar: geen vonnis voor uitvoerbare titel
nodig voor bv. beslag)
→ Privilège du préalable (→ obéir d’abord, réclamer ensuite) = “voorrecht van het voorafgaande”:
indien niet akkoord als burger, moet de burger het proces in gang zetten, niet de overheid (bv. een
burger die niet een belasting betaalt zal zelf naar de rechter moeten stappen om de rechter dat laten
vaststellen): dit is dus een omkering van het procesinitiatief (bij burgers is het degene die niet betaald
wordt die naar de rechter zal moeten stappen; niet de niet-betalende)
Bestuursgeschil = geschillen tussen burger en bestuur of tussen besturen onderling over handelingen die in
beginsel uitgaan van een administratieve overheid en door het publiekrecht worden beheerst
1
,Technieken van rechtsbescherming
Preventieve rechtsbescherming vs. rechtsbescherming a posteriori (zie hieronder)
Rechtsbescherming door
- “Wetgevende” overheid (vertegenwoordigende organen) → politieke rechtsbescherming
- Administratieve overheid → administratieve rechtsbescherming
- (administratieve) Jurisdictionele overheid → jurisdictionele rechtsbescherming (= door
administratieve rechters)
Een administratief rechtscollege is geen administratieve overheid! De rechtskracht van een rechter
gaat verder dan die van een overheid; daarnaast kan een overheid aan opportuniteitscontrole doen, en
de rechter niet (of slechts in zeer beperkte mate)
Einddoel: rechtsherstel…
- In natura
- Bij equivalent
Preventieve rechtsbescherming
Dit is de uitbouw van een “administratieve procedure in niet-betwiste zaken” = het geheel van modaliteiten die
het bestuur in acht moet nemen bij het uitwerken van een bestuurshandeling
- Doel: zorgvuldige besluitvorming van de overheid
- Toep.: formele inspraakmogelijkheden voor de burger
Toep.: beginselen van behoorlijk bestuur
Toep.: openbaar onderzoek met mogelijkheid tot bezwaren bij verlenen van omgevingsvergunning (zie
omgevingsrecht)
Evolutie:
Algemeen deel van het bestuursrecht, maar nog geen algemeen wetboek
Belangrijke plaats voor rechtspraak: voornamelijk de beginselen van behoorlijk bestuur
Wel al een aantal wetgevende initiatieven:
- Disparate materiegebonden bepalingen
- Algemene wetgevende initiatieven: formele motiveringsplicht en openbaarheidswetgeving
Rechtsbescherming a posteriori
= rechtsbescherming eens een bestuurshandeling is gesteld (en een bestuursgeschil is ontstaan)
Indeling naargelang instantie die rechtsbescherming biedt:
- Politieke rechtsbescherming
- Administratieve rechtsbescherming
- Jurisdictionele rechtsbescherming
Politieke rechtsbescherming
= bescherming door democratisch verkozen (= politieke) organen op de diverse beleidsniveaus
Politieke controle
→ Kenmerk: individueel rechtsherstel weegt zelden door op algemene politieke overwegingen
Directe controle wordt bv. uitgeoefend door interpellaties, parlementaire onderzoeken of vragen
Indirecte controle zijn bv. goedkeuring van belastingen, begrotingen en rekeningen
2
,Dienstbetoon
→ vandaag zeer sterk beperkt (vooral vroeger belangrijk): was te veel gericht op individuen (en niet op het
algemeen belang); “niet van wakker liggen”
De ombudsman/-vrouw
een van het bestuur onafhankelijke instantie die optreedt als bemiddelaar daar war het contact tussen een
individu en een organisatie mank loopt. Treet op bij het onbehoorlijk (NIET ONRECHTMATIG) optreden van de
overheid
→ “wel van wakker liggen”: behoort tot politieke rechtsbescherming omdat deze aangesteld wordt door het
politiek vertegenwoordigend (dus NIET uitvoerende macht) orgaan (bv. Vlaams parlement), niet door een of
andere minister
Bemiddelingsfunctie: Hij kan bemiddelen (partijen proberen verzoenen, burger beschermen), maar kan
NIET beslechten
Controlefunctie: Heeft tot doel de werking van de overheid te controleren en te verbeteren (behandelt
klachten met betrekking op “de handelingen en werking”)
Let op: dit gaat ruimer dan louter bestuursgeschillen → alle mogelijke klachten m.b.t. optreden van de
overheid kunnen bij een ombudspersoon worden gebracht
Hij/zij is niet bedoeld als eerstelijnshulp (kenbaarheidsprincipe → eerst ervoor zorgen dat de overheid
zelf weet dat je een klacht hebt = klachtenmanagement is dus de vorm van eerstelijnshulp; dit zijn de
facto de administratieve berepen): hij biedt slechts tweedellijnsbijstand (“beroepsinstantie wanneer
eerste contact fout loopt)
Let op: ook voor een ombudspersoon bestaat een termijn!
Kenmerken::
- Autonomie
- Onafhankelijk en onpartijdig
- Lage toegangsdrempel
- Deskundigheid (dus niet om het even wie kan ombudspersoon worden)
- Treedt bemiddelend op (verzoenen)
- Controleren en adviseren
Administratieve rechtsbescherming
Preventief (pro memorie)
→ Beginselen van behoorlijk bestuur
→ Motiveringsplicht
→ Diverse inspraak- en adviesvormen
A posteriori
→ Klachtrecht voor Vlaanderen (zie wetgeving)
= geïntroduceerd door en decreet, vandaag in Bestuursdecreet→ parallel met ombudswerking: dus zeer ruim;
niet per sé bestuurshandelingen maar alle mogelijke klachten (bv. ook over wachttijden in een woonzorgcentrum)
Ontstaan vanuit idee dat elke overheidsdienst de plicht heeft om te streven naar optimale en werkelijke
dienstverlening
Iedereen (ook RP) kan kosteloos een klacht indienen bij een overheidsinstantie; voorwerp = een
handeling die de overheidsinstantie heeft verricht of de werking van die overheidsinstantie (kan dus ook
gewoon feitelijke handeling zijn zoals een ambtenaar die een burger afsnauwt). Kan mondeling als
schriftelijk
3
, → Administratieve beroepen
Dit zijn beroepen ingesteld bij een orgaan van het actief bestuur en strekt ertoe een beslissing van dat
orgaan zelf, van een hiërarchisch ondergeschikt orgaan, van een onder toezicht staand orgaan of van
een andere administratieve overheid, te doen intrekken, te vernietigen, te wijzigen of, indien geen
dergelijke beslissing werd genomen, alsnog een beslissing te bewerkstelligen
Ze worden in de titeltjes hieronder uiteengezet
Beroep: niet-georganiseerd
Administratief beroep
Begrip: beroepen ingesteld bij bestuurlijke overheid (dus NIET bij een rechtsprekend orgaann!), die erop gericht
zijn om een bestuurshandeling ongedaan te maken of te wijzigen op een of andere manier. Voorwerp = een
administratieve overheidshandeling
Bestuurshandeling met gebonden bevoegdheid: inhoud van een beslissing is gedicteerd door
wetgever; geen beoordelingsmarge voor overheid
Bestuurshandeling met discretionaire bevoegdheid: ook wel wetgeving van belang, vooral voor een
kader, maar er wordt niet gedicteerd hoe de details er moeten uitzien: er is wel beoordelingsmarge en
controlebevoegdheid voor de overheid
→ SDM: als uitvoerende overheid is hier beleidsbevoegdheid (= UM) (idem bij
beroepsinstanties voor een administratief beroep): gevolg → beroepsindiener moet niet per se
aantonen dat de beslissing onrechtmatig is, er kunnen ook opportuniteitsargumenten naar
voor gebracht worden
Een interne beroepscommissie heeft bv. ook bestuursbevoegdheden, met dezelfde
bevoegdheden voor het quoteren van examens, zoals een professor
Groot voordeel dus van administratieve beroepen: je kan zowel terecht bij onrechtmatigheden,
maar ook voor opportuniteitsargumenten
Anders indien je naar een rechter stapt: RM → een rechter kan geen opportuniteitsoordeel
vellen; enkel oordelen over rechtmatigheid (die kan bv. niet uw cijfer van een examen wijzigen,
enkel oordelen of het al dan niet redelijk is)
Kenmerken:
- Voorwerp v/h beroep: administratieve rechtshandeling
- Beroep bij orgaan van actief bestuur
- Devolutieve werking (=/= zoals in burgerlijk procesrecht!) (= bij indienen van beroep: volledig dossier
gaat over naar instantie die beroep zal behandelen, die in principe altijd dezelfde bevoegdheid heeft als
de overheid die initieel besliste en niet beperkt is door de argumenten die werden opgeworpen:), zij het
beperkt tot het voorwerp
→ het kan dus bv. dat je beroep instelt voor een slecht cijfer, de commissie kan opnieuw oordelen en
kan dus ook minder punten geven dan je eerst had: de beroepsinstantie is niet beperkt tot de
argumenten die je zelf opwerpt
Devolutieve werking verhindert niet dat de verzoeker de omvang van zijn beroep niet zou kunnen
beperken wat het voorwerp betreft:
Beperkt tot voorwerp: enkel het voorwerp van het beroep gaat dus volledig over (bv.
omgevingsvergunning voor koeien en varkens, je mag geen varkens uitbaten, dus je stelt beroep in voor
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller student1232131. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.92. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78998 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now