Samenvatting
Penologie/Detentierecht
Minor Forensische Criminologie 2018/2019
Vrije Universiteit Amsterdam
Tessa van den Broek
Week 1. De geschiedenis en tenuitvoerlegging van de gevangenisstraf. ........................................... 3
Een historische schets van straffen en de tenuitvoerlegging ervan – Petiet, C.J................................. 3
Veranderende mensbeelden van gedetineerden. Een kort historisch overzicht – Kelk, C. (2015) ...... 5
Het strafrechtelijk sanctiestelsel. Een terugblik op 25 jaar – Balkema, J.P. (2016) ............................ 8
Week 2. Behandelen of straffen?........................................................................................................ 11
Behandelen of straffen? - Post, E. ..................................................................................................... 11
Forensische Zorg anno 2013 en de plek van de TBS daarbinnen - Van Gemmert, A.A., & Tenneij,
N.H. (2014) ........................................................................................................................................ 13
Passende Interventies bij Delictplegers met psychische en psychiatrische problemen (advies 41) -
Raad Voor Maatschappelijke Ontwikkeling ...................................................................................... 14
De Kwetsbare Psychisch gestoorde verdachte in het Strafproces - Gremmen, M. ............................ 15
Advies: Gedetineerden met Psychische Problematiek - Afdeling Advisering Van De Raad Voor
Strafrechtstoepassing En Jeugdbescherming (2018) ........................................................................ 19
Week 3. Elementen van detentie en zorg in detentie ........................................................................ 21
Elementen van Detentie en Zorg in Detentie – Post, E. .................................................................... 21
Promoveren en Degraderen van Gedetineerden – Boone, M. & Van Hattum, W. (2014) ................. 24
Plaatsing van jeugdigen met strafrechtelijke en jeugdigen met civielrechtelijke titel in gesloten
voorzieningen Advies - Raad Voor Strafrechtstoepassing En Jeugdbescherming (2018)................ 25
Week 4. De organisatie van het gevangeniswezen, DJI. Strafdoelen, de levenslange
gevangenisstraf .................................................................................................................................... 27
De Levenslange Gevangenisstraf in Nederland anno 2018 – Claessen, J.A. (2018)......................... 27
Rechtbank in Assen verwerpt levenslang – Luyendijk, W. (2015) .................................................... 31
Uitspraak Dubbele Moord [ECLI:RBGEL:2018:666] – Rechtbank Gelderland (2018)................... 31
Week 5. De Rechtspositie van Gedetineerden ................................................................................... 36
De Rechtspositie van Gedetineerden – Versteeg, H. ......................................................................... 36
De Beklagprocedure* – Commissie Van Toezicht............................................................................. 42
1
, Evenwicht in de Rechtspositie van Gedetineerden – Van De Pol, U. (2014) ................................... 46
Detentiekwesties en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens – Jacobs, P. (2014) ............. 48
Week 6. Detentie in perspectief .......................................................................................................... 50
Nederland Paradoxland – Vander Beken, T. (2017) .......................................................................... 50
Leegstand als Kans – Vegter, P.C. (2016)......................................................................................... 50
Visie op Strafrechtelijke Sanctietoepassing – RSJ (2016)................................................................. 51
Advies inzake Detentiefasering en Voorwaardelijke Invrijheidsstelling – RSJ (2018)..................... 52
Recht doen, Kansen bieden, naar Effectievere gevangenisstraffen – Minister Van Justitie En
Veiligheid .......................................................................................................................................... 54
Eindrapport Verkenning Invulling Vrijheidsbeneming Justitiële Jeugd – Ministerie Van Justitie En
Veiligheid (2018) ............................................................................................................................... 57
2
,Week 1. De geschiedenis en tenuitvoerlegging van
de gevangenisstraf.
EEN HISTORISCHE SCHETS VAN STRAFFEN EN DE TENUITVOERLEGGING
ERVAN – Petiet, C.J.
❖ STRAFFEN DOOR DE EEUWEN HEEN: OVER WRAAK EN VERGELDING
STEDELIJK BESTUUR
Zodra een gebied of plaats stadsrechten kreeg, werd er een eigen gezag, een eigen bestuur, maar ook
eigen rechtspraak gevormd. De schepenen spraken recht onder voorzitterschap van de schout. Er kan
worden gesproken van een Amsterdamse strafrechtspleging. Verdachten werden tijdelijk
ondergebracht in boeien en verhoord door binnenscherprechters. De executies werden uitgevoerd
door een beul en bevond zich in Haarlem.
De zwaarste straf, de doodstraf kon op vele manieren ten uitvoer worden gebracht. Daarnaast
hanteerde men lijfstraffen en vrijheidsstraffen, zoals werken is een Rasphuis, Spinhuis of Werkhuis.
Men kende ook de boete, berisping, het aan de kaak stellen en de beperking van
bewegingsvrijheid.
EEN EIGEN EN VREEMD WETBOEK, GESTICHTEN EN EEN CELLULAIR SYSTEEM
In 1809 wordt een eigen Crimineel wetboek ingevoerd, en later de Code Penal. Daarmee werd een
einde gemaakt aan de rechtspleging met willekeur en ondoorgrondelijkheid. Het maakte in straffen
onderscheid tussen zware en mindere zware delicten. De moderne vrijheidsstraf (gevangenisstraf)
wordt steeds meer de wijze van straffen.
In 1886 treedt het Wetboek van strafrecht in werking. Er staan twee aspecten centraal: (1) hoe in de
maatschappij om wordt gegaan met de armoede in de steden, en (2) hoe gedacht wordt over de
tenuitvoerlegging van de gevangenisstraf.
De gestichten in Veenhuizen
De arme gezinnen, wezen, zwervers, alcoholisten en vondelingen werden in gestichten geplaatst, en
paupers genoemd. De paupers werden flink aan het werk gezet en streng bewaakt. In 1859 kwamen de
gestichten in handen van de overheid, en de paupers gingen er langzamerhand uit en de gestichten
werden Rijkswerkinrichtingen, bestemd voor veroordeelde landlopers en bedelaars. Later werden ook
twee gevangenissen gebouwd.
Een cellulair stelsel
In 1821 voert Koning Willem I bij Koninklijk Besluit een gevangenisstelsel in. Bij dit besluit wordt
bepaald dat gevangen recht krijgen op basisbehoeften, zoals kleding, voedsel en ziekenzorg. De eerste
gevangenis die gebouwd werd volgens het cellulaire stelsel was de strafgevangenis in Amsterdam.
❖ GEVANGENISBOUW – GEVANGENISIDEOLOGIEËN
In diverse landen ontstaan nieuwe ideeën over het nut van straffen en gevangenis ideologieën met
bijbehorende gebouwen.
BENTHAM
Bentham ontwierp een gebouw waarbij de bewoners permanent vanaf een punt in het midden op elk
moment zichtbaar zijn. Hij dacht dat de ingeslotene door het constante idee dat alles wat hij deed toch
zou kunnen worden geobserveerd, terwijl hij dat zelf niet kon signaleren, hij vanzelf zijn eigen
opzichter zou worden.
3
, In Nederland zijn drie gevangenissen volgens die Panoticum gebouwd: de koepelgevangenis van
Haarlem, Breda en Arnhem.
Bentham ging ervan uit dat een individu het te verwachten plezier van een handeling afzet tegen de te
verwachten pijn. Tevens gaat hij ervan uit dat voor een effectieve preventie, de zwaarte van de straf
nooit minder mag zijn dat wat nodig is om het voordeel weg te nemen.
PENNSYLVANIA SYSTEEM
Gaat uit van de homo-clausus-gedachte: als een mens misdaden pleegt, dan komt dit doordat hij zelf
willens en wetens voor het slechte heeft gekozen. Door hem af te sluiten van de slechte buitenwereld
kan hij was slechtheid verlost worden.
Gedetineerden moeten strikt gescheiden blijven en alleen een Bijbel hebben om te lezen. Daarnaast
moeten zij intensief werken en wordt een beroep gedaan op de (eigen) moraliteit en het geweten.
In Londen wordt de Pentonville Prison volgens dit systeem geopend, en in Amsterdam de eerste
strafgevangenis.
AUBURNSTELSEL
Het zwijgstelsel ging ervan uit dat de wederzijde beïnvloeding van gedetineerden voorkomen moest
worden. De nacht werd in afzondering doorgebracht maar overdag werkte men in stilte in grote
werkzalen.
IERS OF PROGRESSIEF STELSEL
Gedetineerden konden punten verdienen. Men kon de straf verkorten door goed gedrag te tonen en
hard te werken. Men begon met eenzame opsluiting maar kon vijf keer naar een hoger niveau
promoveren.
❖ STRAFDOELEN EN STRAFRECHTSTHEORIEËN
Achter de ideeën over de tenuitvoerlegging van straf gaan verschillende theorieën schuil. De laatste
twee eeuwen was de vergeldingsgedachte de grondslag van het straffen. Het doel van de straf is
ondergeschikt aan de vergelding.
• De absolute of vergeldings- of gerechtigheidstheorieën stellen dat de dader straf krijgt
omdat hij degene is die leed veroorzaakt heeft. De mens is wilsvrij en verantwoordelijk. De
vergelding mag niet zwaarder zijn dan het toegebrachte leed.
× 1Straffen op deze wijze kan niet altijd humaan beoordeeld worden; ze houden geen
rekening met hulpbehoevende en zwakke daders.
• De relatieve theorieën stellen dat het doel van de straf niet vergelden, maar herhaling van een
dergelijke daad in de toekomst voorkomen, is. Generale preventie is het voorkomen dat een
ander hetzelfde delict gaat plegen, en speciale preventie is voorkomen dat dezelfde dader
recidiveert.
× Helpt het wel? Wordt het doel door de dreiging met straffen wel bereikt? De
recidivecijfers blijken toch hoger dan verwacht.
• De verenigingstheorie probeert een mix te maken tussen absolute en relatieve
strafrechtstheorieën. In het begin van het strafproces is de aandacht gericht op generale
preventie (vergelding), maar later in het strafproces zal de aandacht meer gericht zijn op
speciale preventie (resocialisatie).
Een ander onderscheid is die tussen het retributivisme en het utilitarisme.
1
Het opsommingsteken ‘x’ verwijst naar kritiek.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller taess. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.29. You're not tied to anything after your purchase.