In dit document staat een samenvatting van het hele boek Klinische Psychologie, derde druk, H7 t/m H12 + H14. Daarnaast staan ook de artikelsamenvattingen van de artikelen die tentamenstof zijn. Alles wat je moet weten voor het eerste deeltentamen van psychopathologie.
,H7. Cognitieve gedragstherapie
7.1. Theoretisch Kader
Klassieke conditionering: stimulus-respons/stimulus-stimulus leren. Verschillende prikkels die in
eerste instantie niets met elkaar te maken hebben komen op een bepaald moment met elkaar in
verband.
Operante conditionering; men leert door de gevolgen van het gedrag.
Extinctie; aangeleerde associaties worden uitgedoofd door herhaaldelijk de geconditioneerde
stimulus aan te bieden zonder dat geconditioneerde respons daarop volgt.
Cognitieve benadering/revolutie; gaat ervan uit dat gedachten een cruciale rol spelen in het
samenspel van cognitieve, gedragsmatige, fysiologische en omgevingsfactoren die geassocieerd zijn
met psychopathologie.
- Aaron Beck & Albert Ellis belangrijkste grondleggers
- 4 niveaus van cognities:
1. Basisschema’s: fundamentele opvattingen die iemand heeft over zichzelf, over de wereld en
over de toekomst. Vaak onbewust
2. Conditionele assumpties veronderstellingen over oorzaak-gevolgrelaties. Manifesteren zich
vaak als als-dan stellingen
3. Strategische ideeën: opvattingen die mensen hebben over hoe ze gevaren het beste het
hoofd kunnen bieden en goede dingen kunnen bereiken. Ook wel leefregels genoemd.
4. Automatische gedachten; gedachten die meer bewust door iemands hoofd aan. Wordt
gestuurd door de basisschema’s.
Volgens Beck; psychopathologie ontstaat en wordt in stand gehouden door problemen in de
informatieverwerking. Bepaalde basisschema’s worden hyperactief en de informatieverwerking gaat
domineren. Hierdoor vertekeningen in de interpretatie.
Doel van cognitieve therapie: hypervalentie van de basisschema’s, of de basisschema’s zelf,
veranderen.
Confirmation bias: Informatieverwerking is bij lang bestaande schema’s al dusdanig geautomatiseerd
dat men vaak alleen nog maar aandacht heeft voor informatie die het schema bevestigt, en ook niet
meer stil staat bij het feit dat er ook informatie bestaat die niet helemaal strookt met het schema.
In cognitieve therapie wordt cliënt ertoe gebracht het eigen denken te onderwerpen aan ene kritisch
onderzoek en waar nodig, te vervangen door alternatieve opvattingen die meer functioneel en
helpend zijn en tegelijk een goed begrip geven van de ervaringen waar iemand mee wordt
geconfronteerd.
- Gaat om hot cognitions: opvattingen die nauw verbonden zijn met negatieve gevoelens en
disfunctionele gedragingen
Cognitieve Gedrags Therapie (CGT): door anders te reageren veranderen gevoelens en gedachten, en
door gedachten te veranderen, veranderen gevoelens en gedrag.
- Benadrukt samenspel van gebeurtenissen, gedachten, gevoelens en gedrag
7.2 Basisprincipes van cognitieve gedragstherapie
CGT is probleem-georiënteerd en legt de nadruk op het heden
Behandeling zoekt naar manieren om de huidige situatie te verbeteren. CGT richt zich veel vaker op
het heden in plaats van op het verleden, en staat slechts relatief kort stil bij de jeugdervaringen van
de cliënt
, CGT is kortdurend en afgebakend
Behandeling volstaat tussen de 12 en 20 sessies
CGT benadrukt de samenwerking tussen cliënt en therapeut
Therapeut sluit zo direct en zo concreet mogelijk aan bij de problemen en behoeften van de cliënt. De
kunst om goede balans te vinden tussenautonomie en de noodzaak van structuur. Ook belangrijk om
goede balans te vinden tussen empathie en distantie. CGT onderscheidt zich door werkrelatie te zien
als situationele voorwaarde voor het op gang brengen van een leerproces.
CGT vraagt een actieve houding
Goede toepassing vergt specifieke kennis, vaardigheden en creativiteit van therapeut. Vraagt actieve
houding van cliënt, want moet lang bestaande patronen doorbreken.
CGT is gestructureerd
Elke sessie heeft ongeacht de toepassingsvorm een vaste structuur.
Typische CGT-sessie:
- Update (hoe voel je je?)
- Terugblik (welke zaken uit vorige sessie waren belangrijk voor je?)
- In samenspraak agenda opstellen
- Huiswerk & agendapunten bespreken
o Gebruikgemaakt van diverse therapeutische technieken
- Nieuw huiswerk afspreken
- Samenvatting en feedback
Accenten die in behandeling worden gelegd hangen af van specifieke stoornis van de cliënt
Gespecialiseerde protocollen voor diverse vormen van psychopathologie
CGT ziet registratie als essentieel onderdeel van de behandeling
Registratie; maken van aantekeningen tijdens de therapiesessies, bijhouden van gedachten en gedrag
op dagboekformulieren en kritisch bekijken van cognities op gedachtenformulieren.
Cliënt wordt aangespoord om coping cards bij te houden; belangrijkste conclusies van therapie op
kleine kaartjes noteren en deze regelmatig bekijken
Waarom is registratie belangrijk?
- Registratie kan belangrijke inzichten verschaffen in patronen van denken en doen
- Zaken worden beter in het geheugen opgeslagen wanneer ze worden opgeschreven
- Registratie draagt bij aan het automatiseren van geleerde technieken
- Client heeft aan het einde van de therapie een naslagwerk waarin alle zaken die aan bod
gekomen zijn gebundeld zijn
CGT leert cliënt hoe deze zijn eigen therapeut kan zijn
Cliënt moet uiteindelijk zijn eigen valkuilen gaan herkennen, evalueren en bijstellen. De therapeut
legt de cliënt theorieën voor over het ontstaan en instandhouding van het probleem, en leert de
cliënt technieken die negatieve gevoelens en ongewenst gedrag kunnen doen afnemen.
CGT legt expliciete nadruk op terugvalpreventie
Terugvalpreventie; het aanleren van technieken om te voorkomen dat klachten terugkeren
- 3e pijler van CGT
CGT ziet psychopathologie als een extreme vorm van normaal gedrag
, Psychologische problemen zijn geen aparte dimensies, maar zitten aan het uiteinde van het
continuüm van het normale.
7.3 Diagnostiek
Tijdens diagnostische fase probeert therapeut een zo compleet mogelijk beeld t e krijgen van het
probleem, de omstandigheden waarin dit voortkomt en de cognities die hiermee samenhangen
- Ontstaansgeschiedenis en instandhouding een beschermende factoren worden ook in kaart
gebracht.
kan gebruik gemaakt worden van verschillende informatiebronnen
Vragenlijsten en tests
Positive and Negative Affect Scale; geschikt om aanwezigheid en intensiteit van emoties te meten
- 10 pos. & 10 neg. Emoties voorgeschoteld. Cliënt geeft aan in hoeverre emoties van
toepasbaarheid is (likert-schaal)
Pleasant Events Schedule; meet hoe vaak iemand nog plezierige activiteiten onderneemt, hoe
competent iemand zich daarbij voelt, en hoeveel plezier diegene daaraan beleeft.
Dysfunctional Attitudes Scale; disfunctioneel automatische gedachten en opvattingen inventariseren.
Meer in een veertigtal items de aanwezigheid en intensiteit van diversie disfunctionele opvattingen
die vatbaarheid voor depressie en andere psychopathologie zouden vergroten.
Irrational Beliefs Test; meet de 10 irrationele ideeën volgens Ellis (1962). Rationele ideeën kunnen
gemeten worden met Rational Behavior Iventory
Young Schema Questionnaire; basisschema’s in kaart brengen. YSQ-3 meet 18 vroeg ontstane
disfunctionele schema’s met thema’s als verlating, misbruik en zelfopoffering.
STROOP-paradigma; problemen met produceren van specifieke autobiografische herinneringen met
een geheugentaak, en zwart-wit denken in interpersoonlijke situaties met een taak waarin de
proefpersoon personages in filmfragmenten moet beoordelen.
Observatie en registratie
Cliënt een gestructureerd dagboek laten bijhouden om erachter te komen in welke omstandigheden
het probleem optreedt en welke gedachten daarmee samenhangen.
- Belangrijke verbanden aan licht brengen tussen factoren die probleem uitlokken en
bekrachtigen
Gedrag registreren door telapparaten; zinvol bij gedrag dat hoog frequent is (tics, obsessies)
Probleemanalyse
Probleemanalyse; verkregen informatie gebruiken om zorgvuldige analyse van de verschillende
probleemgebieden te maken.
- Kan helpen om insteek van therapie te bepalen
Macroanalyse (holistische theorie): probleemgedragen worden met vergelijkbare functie geclusterd
en worden hypotheses opgesteld over de causale relaties tussen clusters
- Hierdoor kan centrale problematiek worden opgespoord en kan er bepald worden welke
probleemgebieden het eerste aangepakt moet worden
- Belangrijk om zorgvuldig met cliënt te bespreken en overeenstemming te krijgen over
prioritering en de volgorde in behandeldoelen.
o Geeft cliënt inzicht in de problemen en draagt bij aan het begrip voor de wijze
waarop de problemen aangepakt zullen worden in therapie.
Microanalyse (functieanalyse); gedrag binnen een specifiek probleemgebied wordt verder
geanalyseerd.
- Eerst ontstaangeschiedenis van probleem aan de eorde
- Stilstaan bij factoren die ervoor zorgen dat de klacht in stand blijft
o ‘Welke stimuli lokken het gedrag uit en onder welke omstandigheden?’
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller barbarasuurenbroek. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.03. You're not tied to anything after your purchase.
