Leerdoelen:
- Wat is de invloed van het KDV?
- Hoe is de kwaliteit veranderd?
- Hoe meet je die kwaliteit?
Leerdoel 1: Wat is de invloed van het KDV?
Van der Horst et al. (2016). Kinderopvang.
Inleiding + gebruik van kinderopvang in NL
In de laatste decennia is het aantal kinderen in kinderdagverblijven, gastouderopvang en naschoolse opvang
enorm toegenomen. Toch zijn er vaak twijfels over de efecten van kinderopvang op kinderen. In dit hoofdstuk
worden de verschillen in de kwaliteit van kinderopvang beschreven, de rol van pedagogische medewerkers
beschouwt en de gevolgen voor de ontwikkeling besproken.
Pas vanaf 1990 zete de overheid in op stmulering van kinderopvang zoals we die nu kennen. Voor die tjd was
het normaal dat als de moeder buitenshuis moest werken, de familie op de kinderen paste of dat ze werden
ondergebracht in kinderbewaarplaatsen. Pas vanaf 1960-70 begonnen moeders meer buiten de deur te werken
en ontstonden de eerste crèches. Sinds de Stmuleringsregel Kinderopvang heef de kinderopvang een enorme
groei doorgemaakt. Ook na de Wet Kinderopvang nam de hoeveelheid kinderopvang nog sterker toe.
Het aantal uren dat NL’se kinderen naar de kinderopvang gaan is een van de laagste van Europa
arbeidspartcipate van moeders en vaders en lengte ouderschapsverlof. Veel NL’se moeders werken deeltjd
en opvang is dus niet voltjd. Dit komt door het moederschapsideaal: maar liefst 1/3 e van de moeders en de
helf van de vaders in NL is van mening dat de moeder het best voor de kinderen kan zorgen.
Goed of slecht?
Er zijn 3 type dimensies van kinderopvang te onderscheiden:
- Het type opvang (opvang thuis of kinderdagverblijf)
- De kwaliteit ervan (hoe gaan de pedagogisch medewerkers met de kinderen om)
- De kwantteit ervan (hoeveel uren brengt het kind door in de opvang)
Type kinderopvang
Kinderopvang kan onderverdeeld worden in verschillende vormen:
- Kindercentra (kinderdagverblijven voor kinderen van 0-4 jaar en peuterspeelzalen (2-4 jaar))
- Opvang in een thuisomgeving (gastouderopvang)
- Informele opvang door familie/vrienden
Kinderdagverblijven bestaan vaak uit meerdere groepen kinderen groep mag uit max. 16 kinderen bestaan,
voor 0-1 jaar is de max. 12 kinderen. Per leefijdscategorie zijn er strenge regels over het aantal kinderen per
medewerker (de leidster-kindrato). Een horizontale groep bestaat uit kinderen van ongeveer dezelfde leefijd.
Wanneer kinderen van 0-4 samen in een groep ziten is dit een vertcale groep.
Gastouderopvang kenmerkt zich door opvang in de thuisomgeving, vaak in het huis van de gastouder zelf
max. 5 kinderen aanwezig. Minst gebruikte vorm in Nederland. De verschillen in het gebruik van het type
opvang hangt af van de fnanciering. Hieraan is te zien dat het overheidsbeleid van invloed kan zijn op de
keuzes van ouders (invloed van het macroniveau).
Efecten op de ontwikkeling van kinderen
- Vergeleken met kinderen in thuisopvang hebben jonge kinderen die naar KDV gaan betere cogniteve
vaardigheden scoren hoger op taalvaardigheid en geheugentests.
- Opvang in kindercentra heef positeve efecten op cogniteve ontwikkeling van jonge kinderen. Voor oude
kinderen was dit verschil nog duidelijker meer uren opvang voorspelde hogere lees- en rekenscores. Dit kan
, verklaard worden door het feit dat er in kindercentra vaak meer aandacht is voor instructe, communicate en
leermogelijkheden dmv een vastgesteld programma.
- Voor sociale ontwikkeling is er een minder duidelijk patroon zichtbaar: in Amerikaanse studies worden voor
jongere kinderen in kindercentra iets lagere sociale vaardigheden gerapporteerd dan voor hun leefijdsgenoten
die thuisbleven. Voor de oudere kinderen zijn de uitkomsten tegenstrijdig. In Engelse studies werd juist
gevonden dat kinderen betere sociale vaardigheden hadden.
- Kinderen in gastouderopvang hebben hoger welbevinden dan kinderen op KDV.
Stress speelt daarnaast ook een rol: kinderen worden gescheiden van
hun ouders, blootgesteld aan een omgeving met opvoeders en grote
groepen leefijdsgenoten kan stressvol zijn voor kinderen.
Daarnaast speelt de kwaliteit van de interactes een rol: lagere
kwaliteit is gerelateerd aan hogere cortsolniveaus. Kinderen in een
KDV zouden anders met stress omgaan dan kinderen bij een
gastouder of thuis. Kinderen die meer tjd doorbrachten in de opvang
lieten hogere niveaus van stresshormonen zien. Sprake van
leefijdsefect: baby’s en peuters tonen grootste toename, vergeleken met oudere kinderen en kinderen die
geen gebruik maken van de opvang.
Kwaliteit van kinderopvang
De twee belangrijkste indicates van kwaliteit zijn de structurele kenmerken (zoals groepsgroote) en
proceskenmerken (zoals de interacte tussen kinderen en leidsters)
Kwaliteit van kinderopvang: structurele kenmerken: ten eerste moet voldaan worden aan de
randvoorwaarden van kwaliteit: de groepsgroote, de leidster-kindrato en de opleiding van de medewerker
moeten in orde zijn niet meer dan 16 kinderen in groep, niet te veel kinderen per medewerker en alleen
voldoende geschoolde medewerkers. Tot de structurele kenmerken behoren verder nog het pedagogisch
beleid, de ruimte, inrichtng en materialen, het programma, maar ook de arbeidsvoorzieningen en stabiliteit
van zowel de medewerkers als de groep. Worden ook wel distale kenmerken genoemd.
Kwaliteit van kinderopvang: proceskenmerken: dit zijn factoren die van invloed zijn op de pedagogische
processen en interactes in de dagelijkse praktjk van de opvang. Dit betrefen de interactes met kinderen,
maar ook de interactes tussen kinderen en leefijdsgenoten. Dit worden ook wel proximale processen
genoemd (processen op microniveau). Met name de interactevaardigheden van de pedagogisch medewerkers
bepalen in hoge mate de kwaliteit van de interactes met kinderen, tussen kinderen onderling en van de
kinderen met de spelmaterialen. Er zijn een aantal kernvaardigheden waaraan medewerkers moeten voldoen:
- Emotonele steun en warmte: ook wel sensiteve responsiviteit of ondersteunende aanwezigheid
genoemd. De medewerker dient de signalen van het kind te zien, op de juiste manier te interpreteren
en hier adequaat op te reageren.
- Respect voor autonomie: kinderen zelf de kans geven om dingen uit te proberen vergroot het
gevoel van autonomie van kinderen. Kinderen mogen zelf dingen doen en oplossen.
- Structureren en grenzen stellen: aangeven wat er van het kind verwacht wordt en zorgen dat ze zich
aan de gestelde regels houden (controle). Een combi van respect voor autonomie en op een
respectvolle manier grenzen stellen wordt sensiteve disciplinering genoemd.
- Praten en uitleggen: gaat vooral over de verbale interacte. Medewerker dient zowel de frequente,
vorm als inhoud van de interactes af te stemmen op de leefijd en het begrip van de kinderen
bevorderlijk voor taalontwikkeling en algemene cogniteve en sociale ontwikkeling.
- Ontwikkelingsstmulering: stmuleren van taalontwikkeling, de motorische, cogniteve en createve
ontwikkeling van kinderen. Spellen of actviteiten aanbieden afgestemd op behoefen kind.
- Begeleiden interactes tussen kinderen: aandacht besteden aan groepsprocessen. Onderlinge
interactes tussen kinderen in een groep begeleiden en het goede voorbeeld hierin geven.
Efecten op de ontwikkeling van kinderen
Proceskwaliteit: de proceskwaliteit kan op verschillende manieren gemeten worden en er zijn meerdere
meetnstrumenten beschikbaar. Met observate-instrumenten is gemeten dat een hogere kwaliteit
kinderopvang gerelateerd is aan betere uitkomsten op het gebied van taalontwikkeling, schoolse vaardigheden
en sociale vaardigheden, minder gedragsproblemen en minder negateve interactes met leefijdsgenoten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller psychologiestudent1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.