Summary
Samenvatting Biologie voor jou 5 vwo hoofdstuk 4 genetica
- Course
- Level
Biologie voor jou 5 VWO hoofdstuk 4 genetica
[Show more]
Seller
Follow
kirstenjoy
Reviews received
Content preview
BIOLOGIE VOOR JOU 5 VWOHOOFDSTUK 4 GENETICA
Paragraaf 2
• Het genotype van een individu is de informatie over erfelijke eigenschappen. Ook
deze informatie ligt op de chromosomen.
Een gen of erffactor is een deel van een chromosoom dat de informatie bevat
voor 1 erfelijke eigenschap. Vaak zijn bij 1 bepaalde eigenschap meerdere
genen betrokken.
• Het fenotype van een individu zijn de zichtbare eigenschappen.
De informatie hiervoor ligt op chromosomen die door de ouders zijn doorgegeven.
Het fenotype wordt bepaald door het genotype en milieufactoren (voeding, lucht,
verwondingen, ziektes, etc).
Bij modifcatie veranderd het uiterlijk, maar de informatie op het chromosoom
niet, het wordt dus niet doorgegeven aan nakomelingen, (tak breekt van de
boom, je verft je haar).
De mate waarin het genotype en de milieufactoren bijdragen aan het fenotype,
is per eigenschap verschillend.
- Sommige worden vrijwel alleen door het genotype bepaald (oogkleur,
bloedgroep).
- Sommige worden vrijwel alleen door de milieufactoren bepaald (littekens,
nagels).
Vaak bepaald het genotype de grenzen en bepalen de milieufactoren in
hoeverre die grenzen worden benaderd.
Een eeneiige tweeling is ontstaan uit 1 zygote, die gaat delen, waardoor cellen met
exact hetzelfde genotype ontstaan, die zich vervolgens opsplitsen.
Het genotype is bij eeneiige tweelingen gelijk, maar of bepaalde genen wel of niet tot
uiting komen in het fenotype (genexpressie) kan onderling bij de individuen van een
eeneiige tweeling verschillen.
Doordat een eeneiige tweeling exact dezelfde genen heeft, kun je de invloed van
milieufactoren en het genotype op het fenotype goed bekijken.
Epigenetica is de studie van wijzigingen in (de expressie van) een gen door
milieufactoren, zonder wijziging in de DNA-sequentie. Deze veranderingen zijn dus
omkeer-/terugdraaibaar.
Een twee-eiige tweeling is ontstaan uit 2 zaadcellen en 2 eicellen, de genen in 2
zaadcellen/eicellen zijn niet precies hetzelfde, daarom hebben de 2 van een tweeling
ook niet hetzelfde genotype.
Een DNA-molecuul bestaat uit 4 verschillende bouwstenen, als je die in een bepaalde
volgorde zet, wordt de erfelijke informatie in een code opgeslagen.
De DNA-volgorde (DNA-sequentie) is in een gen dat info bevat voor een blauwe
oogkleur anders dan een die info bevat voor een groene oogkleur.
1
, Paragraaf 3
De plaats van een gen in een chromosoom is een locus. Homologe chromosomen
hebben dezelfde lengte, vorm en komen in de loci overeen, ze bevatten genen voor
dezelfde erfelijke eigenschappen.
In lichaamscellen komen de genen dus in paren voor.
Elk van de genen die op een bepaalde locus voorkomen, noemen we een allel.
Voor een erfelijke eigenschap kunnen veel verschillende allelen bestaan in een
populatie.
Een diploïd organisme bevat telkens 2 allelen voor een bepaalde eigenschap, dit
worden allelenparen of genenparen genoemd.
Je hebt bijvoorbeeld de eigenschap: de haarlijn van het hoofd, er bestaan allelen voor
een v-vorm en een rechte haarlijn.
- Bij mensen met een rechte haarlijn bestaat het allelenparen voor de haarlijn uit
twee allelen voor een rechte haarlijn, deze mensen zijn homozygoot voor de
eigenschap: rechte haarlijn.
- Bij mensen met een v-vromige haarlijn bestaat het genenparen uit een allel voor
een rechte haarlijn en een allel voor een v-vormige haarlijn, deze zijn heterozygoot
voor de haarlijn.
Een van beide van deze allelen komt tot uiting in het fenotype, de v-
vormige, dat is het dominante allel. Het andere allel is het recessieve
allel., dit allel kom niet tot uiting in het fenotype, als op de
overeenkomstige locus in het homologe chromosoom een dominant allel
aanwezig is.
Soms is het onderscheid tussen dominant en recessief minder duidelijk, bij een bloem
bijv. komen genen voor wit en rood voor, maar geen van beide is recessief, de
heterozygote bloem is dan roze.
De allelen zijn hier onvolledig dominant. Dit is een intermediair, beide allelen
komen in het fenotype voor.
In de genetica geef je genen aan met letters, dominant = hoofdletter, recessief =
kleine letter.
Als 2 allelen van een genenparen beide tot uiting komen in het fenotype, zoals bij de
bloem doe je: rode bloem = ArAr, witte bloem = AwAw, roze bloem = AwAr.
Door geslachtelijke voortplanting vindt recombinatie van cellen plaats, hierdoor
ontstaat variatie.
Door recombinatie van chromosomen ontstaat ook recombinatie van allelen op de
chromosomen.
De chromosomen verschillen van elkaar wat allelen betreft, hierdoor hebben
dochtercellen een verschillend genotype.
Bij soorten met n = 3, kunnen er na meiose geslachtscellen ontstaan met 8
verschillende recombinaties van chromosomen (2^8). Bij de mens n = 23, zijn dat er
2^23 = 8,4 miljoen.
Bij bevruchting ontstaat een diploïde cel (de zygote), de chromosomen van beide
ouders worden bij elkaar gebracht, er ontstaan bij de bevruchting nieuwe allelenparen.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kirstenjoy. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now