In de samenvatting wordt het volgende behandeld:
Artikel 1: Richard de Brabander, van gedachten wisselen
Artikel 2: H6 De actualiteit van Levinas: toepassingen van zijn filosofie
Artikel 3: H5 Bauman, De morele lacune
Boek: Vloeibare tijden, H1, 2, 3, 5
Artikel 1: Richard de Brabander, van gedachten wisselen
6.5 Het menselijk gelaat
In het werk van Heidegger staat de vraag naar het zijn centraal. In het werk van Emmanuel Levinas
staat de relatie tot de Ander centraal. Dit is met kritiek op het werk van Heidegger.
Heidegger -> de Ander is degene waarvan we onszelf doorgaans niet van onderscheiden. Voor
Levinas is de Ander nu juist wel degene waarvan we ons kunnen onderscheiden.
‘Alle mensen zijn verantwoordelijk, en ik meer dan iedereen.’
Begin van de westerse filosofie werd aangewakkerd door de Tweede Wereldoorlog.
Meer van het Zelfde
De westerse filosofie streeft naar het bezit van de waarheid en een denken dat niet meer wordt
beperkt door iets wat onherleidbaar, ongrijpbaar en daarmee onbegrijpelijk is.
Een mens heeft het verlangen alles te kennen en te weten. De westerse filosofie herleidt hierdoor
alles wat anders is tot het Zelfde.
De mens plaats zichzelf in het middelpunt van belangstelling -> identiteit. Je plaats jezelf in het
centrum van de wereld die ondergeschikt is aan zijn wil en zijn doelen -> mens in autonoom, zelf wet
voorschrijvend en zelfbewust.
De westerse filosofie wordt ook wel egologie genoemd.
De Ander, met een hoofdletter
De filosofie van Levinas is een kritiek op de westerse filosofie. Hij vindt dat de Ander wordt
uitgesloten. De westerse filosofie ziet namelijk iedereen als gelijk of totaliteit.
Volgens Levinas is het belangrijk om het verschil tussen de Ander en jou te erkennen en dit vooral te
laten blijven bestaan in plaats van het op te heffen.
Het gelaat van de Ander
God (volgens Levinas) -> het goddelijke dat niet te begrijpen is en dat het menselijk oneindig
overstijgt. Een Ander wordt gezien als een god, waarin God ons aanspreekt in het gelaat van de
Ander en ons ter verantwoording roept.
Het goddelijke manifesteert zich in het gelaat van de Ander. Het heeft geen herkenbaar gezicht. Het
gelaat is een uitdrukking van de Ander.
De ontmoeting met de Ander verstoort je zelfgenoegzame bestaan.
De ethische relatie
Voor Levinas is ethiek de grond van alles.
Ethiek (Levinas) -> de Ander maakt inbreuk op mijn bestaan en maakt het besef los dat er iets niet
klopt, ook al zeggen de regels en wetten en heersende gewoonten, waarden en normen dat we juist
handelen.
Een verantwoordelijkheid die je aan iemand overdraagt is geen verantwoordelijkheid meer. Ik sta
voor alle mensen in en niemand kan voor mij instaan, en in die zin ben ik uitverkoren.
Wij zijn verantwoordelijk voor het lot van onze medemens. Deze verantwoordelijkheid is op geen
enkele manier te vergelijken met de verantwoordelijkheid die verbonden is met een functie of een
maatschappelijke rol. Onze verantwoordelijkheid bestaat erin de ander recht te doen.
1
, Recht te doen -> andermans lot op zich nemen, de Ander erkennen of tot zijn recht laten komen.
Ook vindt Levinas dat rechtvaardigheid gaat over de gelijke verdeling van goederen en rechten.
Basisprincipe van de ethiek van Levinas -> ‘Ik ben voor iedereen verantwoordelijk, en ik meer dan alle
anderen’.
De problematiek van de beul
Levinas wijst ons ook op ‘de derde’. Voor wie jij je verantwoordelijkheid voelt is niet één persoon ‘de
eerste de beste’. Ook die derde persoon is de naaste. Daarom maakte het uit voor wie je gaat.
Iedereen is uniek en onvergelijkbaar.
Als mens zijn we verantwoordelijk voor het lot van ieder ander.
We worden niet door algemene regels verplicht om voor anderen te zorgen. Zorgen is het lot van
ieder ander, ongeacht wie, op ons nemen.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lindajager. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
