Doelen Cognitieve psychologie (Albert Ellis) – College 4.
1. Je kent de vijf belangrijkste basisuitgangspunten van de cognitieve psychologie.
- Cognitief psychologen nemen de inhoud van de black box (‘hersenprocessen’) als
uitgangspunt bij het verklaren van menselijk gedrag. Binnen het (klassiek) behaviorisme
worden de factoren voorafgaand aan en de factoren volgend op gedrag (stimuli en
consequenties) centraal gesteld bij het voorspellen van gedrag. Factoren die het gedrag
uitlokken of in stand houden, worden aan ‘de buitenkant’ (de periferie) van het organisme
onderzocht. De cognitieve psychologie neemt juist als uitgangspunt dat ‘de binnenkant’ (de
hersenprocessen) van een organisme onderzocht moet worden om gedrag adequaat te
kunnen begrijpen. Dit wort centralisme genoemd – wat in tegenstelling staat tot
periferalisme. Hierin komt de cognitieve psychologie overeen met de humanistische
psychologie.
- De cognitief psycholoog wil begrijpen hoe gedrag tot stand komt. Terwijl de behaviorist met
zijn S-R-schema’s vooral (het verschijnen van) gedrag wil voorspellen, vraagt de cognitief
psycholoog zich af waarom iemand iets doet, anders gezegd: wat zijn motivaties zijn.
- Bij het begrijpen van menselijk gedrag staat het begrip informatieverwerking centraal. De
mens wordt niet meer opgevat als een robot die reageert op van buiten komende prikkels,
maar als een machine (computer) die binnenkomende informatie permanent verwerkt en
daar al of niet op reageert.
- Mensen worden in de cognitieve psychologie opgevat als wezens die zelfstandig richting
kunnen geven aan hun leven. Er wordt afstand genomen van de behavioristische opvatting
die mensen ziet als reagerend op de stimuli en consequenties uitlokkend. Volgens de
cognitief psychologen komen delen van menselijk gedrag tot stand zonder dat er aanwijsbare
externe prikkels voor zijn. De mens wordt opgevat als een actief en creatief wezen dat zelf
zijn gedrag aanstuurt.
- Hoewel ook dieren cognitieve processen kennen, wordt uitgegaan van essentieel verschil
tussen dieren en mensen. Mensen hebben de beschikking over taal, dat wil zeggen: ze maken
gebruik van symbolen om de werkelijkheid te ordenen. Dit cognitieve vermogen kennen
dieren niet.
- Binnen de cognitieve psychologie gaat men ervan uit dat kinderen wezenlijk verschillen van
volwassenen. Typisch cognitieve vermogens zoals symbolisch denken, het gebruik van taal,
herinneringen en problemen oplossen zijn bij kinderen afwezig of nog in ontwikkeling. De
cognitieve ontwikkeling die kinderen doorlopen, wordt zowel bepaald door rijping als door
de invloed van de omgeving: het leren.
2. Je bent in staat om op een aantal belangrijke uitgangspunten m.b.t. het mensbeeld
de cognitieve psychologie te vergelijken met de psychoanalyse, humanistische
psychologie en het behaviorisme.
- Alle cognitief psychologen stellen de innerlijke processen centraal bij het verklaren van
gedrag (mensen worden opgevat als informatieverwerkers en –bewerkers). Ook binnen de
psychoanalyse en de humanistische psychologie worden innerlijke processen centraal
gesteld, maar dit betreft respectievelijk alleen driften (motivaties) en gevoelens (emoties).
- Cognitief psychologen nemen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld behavioristen, het standpunt
in dat er kwalitatief gezien grote verschillen zijn tussen enerzijds mensen en dieren en
anderzijds kinderen en volwassenen.
- Ook verschillen tussen een aantal leerprocessen worden benadrukt. Habituatie, klassiek en
operant conditioneren komen voor bij mensen en dieren, andere leerprocessen zoals model-
leren, regelleren en probleem oplossen komen wel voor bij mensen en niet of op simpeler
niveau bij dieren.
- Ook stelt men dat cognitieve vaardigheden in de loop van het leven tot volle wasdom komen,
waardoor kinderen kwalitatief verschillen van volwassenen (logica, taalgebruik etc.)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annemariewijnhoud. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.