Boom Juridische studieboeken - Grondslagen van het recht 1: Hoofdlijnen
Cursuscode:
Een samenvatting van alle stof voor het deel- en eindtentamen van Grondslagen van het Recht voor sociale wetenschappen.
Boeken: Grondslagen van het recht - hoofdlijnen
Grondslagen van het recht - achtergronden
Aanvullende literatuur - artikelen
Artikel Grotverkenners
4 grotverkenners kwamen vast te zitten in een grot, waaronder Roger Whetmore. Bij de reddingsactie
kwamen 10 reddingswerkers om het leven. Op de 20e dag werd er contact gelegd met de
grotverkenners. Er waren toen nog minstens 10 dagen nodig om ze te redden en zolang zouden ze niet
kunnen overleven zonder eten volgens de artsen. 8 uur later was er opnieuw contact. Whetmore vroeg
of ze konden overleven als ze een van hun op zouden eten. Artsen, rechters, priesters wilden hier geen
antwoord opgeven en het contact werd verbroken. Toen de mannen bevrijd werden bleek dat ze op de
23e dag Whetmore gedood en opgegeten hadden.
Volgens de verdachten kwam Whetmore als eerste met het plan om dobbelstenen te gooien en de
verliezer de doden. Na discussie ging iedereen akkoord maar op het laatste moment trok Whetmore
zich terug, hij wilde nog 1 week wachten. De anderen gingen toch loten en iemand anders gooide in
Whetmore zijn plaats. Whetmore was er niet op tegen maar hij verloor en werd gedood. Na bevrijding
werden de 3 mannen aangeklaagd voor moord. De jury achtte de verdachten schuldig, maar stapten,
net als de rechter, naar de Chief executive voor gratie. De beslissing moet door 5 rechters worden
genomen. Bij gelijkspel worden de verdachten veroordeeld.
Rechter Kernpunten Beslissing
1
, Het statuut is ondubbelzinnig en moet door rechters, ondanks
persoonlijke opvattingen, worden toegepast. Bevestigt de
Opperrechter
veroordelingen , maar
eerlijke persoon
Clementie is een zaak van de uitvoerende macht, niet van de raadt clementie aan
rechterlijke macht.
Verdachten waren in een “staat van de natuur”, zodat de
normale wetten van Newgarth’s niet op hen van toepassing
zijn; de wetten van de natuur zouden hen in staat stellen in te
stemmen met het opofferen van iemands leven om zo de
andere vier te redden.
Vernietigt de
Rechter Foster Als de wetten van Newgarth niet van toepassing zijn, dan
veroordelingen .
moet gekeken worden naar het doel van het statuut. Rechters
kunnen impliciet een uitzondering op de wet vinden. Dit was
eerder gedaan bij zelfverdediging.
Het hoofddoel van het strafrecht – afschrikking – zou niet
worden bevorderd door veroordeling van de verdachten.
Heeft kritiek op Fosters’ aanpak.
De natuurlijke wet geponeerd onder de “toestand van leven”
geeft voorrang aan de contractuele vrijheid boven het recht
Trekt zich terug uit de
op leven. Doelgerichte aanpak van de wettelijke interpretatie
Rechter Tatting zaak en maakt geen
is moeilijk als er meerdere doeleinden zijn (hier: vergelding
beslissing.
en rehabilitatie).
Kan dit geval niet beslissen vanwege concurrerende
juridische beweegredenen en emoties.
Bekritiseert de opperrechter.
Bevestigt de
Rechter Keen
Morele overwegingen zijn niet relevant bij de toepassing van veroordelingen .
het statuut.
De rechter moet rekening houden met de publieke opinie en
het “gezonde verstand”.
Vernietigt de
Rechter Handy
veroordelingen .
Is zich ervan bewust dat 90% van het publiek wil dat de
mannen niet gestraft worden.
Rechter Foster
Foster hanteert de law of nature: “menselijk samen(over)leven”.
In normale omstandigheden wordt dit door positief recht bevorderd. De onderzoekers bevonden zich
echter niet onder normale omstandigheden, maar in een state of nature. Dat is een uitzonderlijke
2
,situatie.
De onderzoekers waren derhalve genoodzaakt om een nieuw sociaal contract te sluiten.
In dat nieuwe sociale contract stemde Whetmore in met het idee om een van de onderzoekers op te
eten, dat contract dien je op grond van het natuurrecht dan ook na te komen.
Foster is van mening dat de onderzoekers onschuldig zijn aan de moord van Whetmore. De
veroordeling moet vernietigd worden omdat:
1. De onderzoekers zich in een natuurtoestand bevonden toen zij overgingen tot het doden van
Whetmore en niet in een staat van samenleving. Daardoor is de wet niet van toepassing, maar
de regels die passen bij hun situatie. Die regels hebben zij zelf opgesteld. Whetmore was
daarvan zelfs de initiatiefnemer.
2. Er is een duidelijk doel van de regeling ! preventie.
3. Foster accepteert de wettelijke regeling van art. 12A, maar er is sprake van een
schulduitsluitingsgrond (net zoiets als het recht op zelfverdediging). In dat geval kan de
regeling zijn doel niet realiseren. Dreigen met straf heeft geen zin voor iemand die zijn eigen
leven moet verdedigen. De onderzoekers zijn alleen over gegaan tot het doden van Whetmore
omdat zij hun eigen leven er mee konden redden, daarom was er sprake van een noodtoestand.
Foster ontleent zijn argumenten aan de filosofische theorie normatief natuurrecht. Volgens Locke
beschikt ieder individu over drie fundamentele rechten waaronder het recht op leven. De overheid kon
zich niet bemoeien met recht, daardoor is het sociale contract komen te vervallen. De onderzoekers
hebben het recht op leven zelf gehandhaafd. Het gaat in casu om het recht op zelfbehoud.
Indien het positieve recht (art. 12A) in strijd komt met de beginselen van het natuurrecht dan verliest
het positieve recht zijn verbindende kracht. Doordat het artikel in strijd komt met het recht op leven,
vervalt het artikel.
Foster maakt gebruik van de teleologische interpretatie om artikel 12A uit te leggen: zij staren zich
niet blind op de letter van de wet, maar zijn bereid om er vanaf te wijken en kijken naar het doel van
de wet.
Rechter Tatting
Tatting weigert om recht te spreken.
Tatting is het niet helemaal eens met de manier van denken van Foster. Hij heeft commentaar op de
stelling van Foster dat de verdachten zich in een natuurtoestand bevonden. Tatting vraagt zich
bijvoorbeeld af wanneer die natuurtoestand dan intreedt. Tattting vindt dat de gedachte van Foster
alleen maar voor meer moeilijkheden zorgt. Daarnaast vindt Tatting dat je niet kan tolereren dat een
contract onderling meer waarde heeft dan een wet om niet te doden.
Tatting plaatst ook kanttekeningen bij de teleologische interpretatie → wat doen we als er meerdere
doelen zijn, of als een doel wordt betwist?
Rechter Keen
Rechter Keen is van mening dat de wetgever de wet heeft gemaakt. De rechter mag de wet alleen maar
toepassen ! Trias Politica. De letter van de wet moet worden gevolgd. Bovendien is er volgens Keen
geen analogie aan het arrest Commonwealth vs. Parry, omdat er geen sprake was van een aanval.
Rechter Keen houdt zich niet rigide vast aan het wetspositivisme, omdat hij ook de self- defence als
rechtsfiguur erkent.
Keen bevestigt de veroordelingen, omdat:
Indien er wordt gekeken naar het artikel waarin wordt uitgelegd wanneer er sprake is van
moord, voldoen de onderzoekers aan de voorwaarden, vandaar dat zij schuldig zijn. Er moet
niet worden gekeken naar het eigen morele oordeel. Er moet een strikte scheiding zijn tussen
de morele en juridische oordelen.
Keen geeft aan dat het niet mogelijk is om een doel vast te stellen bij art. 12a. Keen gaat uit
van het rechtspositivisme, omdat er niet afgeweken kan worden van de wet, zelfs niet nu er
3
, onbillijke gevolgen uit voort komen. (Bij rechtspositivisme kijk je naar de wet en
jurisprudentie en bij wetspositivisme alleen naar de wet.)
Keen kijkt naar de grammaticale interpretatie, namelijk naar wat er precies in artikel 12A
staat: “Degene die willens en wetens een ander van het leven berooft, wordt gestraft met de
doodstraf”. De onderzoekers hebben willens en wetens Whetmore van het leven beroofd en de
straf die daar volgens het artikel bij hoort is de doodstraf.
Keen zegt wel dat hij de veroordeling van de verdachten, op grond van artikel 12A zelf niet
‘juist’ vindt, maar hij respecteert de wet en zet zijn eigen voorkeuren opzij.
Rechter Keen heeft ook commentaar op rechter Foster. Hij zegt dat Foster niet van statuten houdt en
dat Foster statuten met meer ‘gaten’ erin veel prettiger vindt. Keen betwijfelt ook of artikel 12A
überhaupt wel een doel heeft. En als we niet weten wat het doel is van artikel 12A hoe kunnen we dan
zeggen dat er een ‘gat’ in dat artikel te vinden is. Keen zegt dat hij en Foster niet kunnen weten wat
het doel is van artikel 12A. Maar wat volgens Keen nog veel belangrijker is dan het debat of er een
doel is, is de vraag wat de reikwijdte zou zijn van de mogelijke uitzonderingen.
Rechter Handy
Handy vindt dat de verdachten onschuldig zijn.
In tegenstelling tot de andere rechters, geef rechter Handig de voorkeur aan een "pragmatische,
common-sense benadering", in plaats van abstracte juridische theorieen te gebruiken om de zaak op
te lossen. Hij heeft kritiek op zijn collega's ''verduisterend gordijn van legalisme" wanneer de zaak de
toepassing van de "praktische wijsheid" van de "menselijke realiteit" vereist. Hij benadrukt de
noodzaak voor de rechter om het publieke vertrouwen te behouden. En Handy vindt het ook
merkwaardig dat de rechters hun gezonde verstand niet gebruiken bij problemen met de wet en/of met
de regering. Daarnaast vindt Handy dat je het recht als instrument moet gebruiken om een bepaald
doel te bereiken.
Op basis van de publieke opinie was 90% van de bevolking tegen een veroordeling, maar volgens
Handy zouden we dit ook al kunnen weten zonder gebruik te maken van de publieke opinie, namelijk
door gewoon je gezonde verstand te gebruiken (common sense). Handy zegt ook dat de andere
rechters zijn suggestie, om de publieke opinie te gebruiken, zullen afkeuren.
Hoofdstuk 1 Hoofdlijnen - Recht
Rechtsregels hebben een aantal functies in het dagelijks leven. In de eerste plaats verschaffen ze ons
informatie: we kunnen te weten komen welke rechten en plichten we zelf en anderen hebben. In de
tweede plaats weten we op grond daarvan hoe we ons behoren te gedragen en wat we mogen
verwachten van anderen. In de derde plaats illustreren de simpele voorvallen hoe ons leven bepaald en
gestuurd wordt door rechtsregels.
Sociale regels: algemeen aanvaarde regels in het maatschappelijk verkeer.
Ook zijn er bijvoorbeeld groepsregels, morele regels en regels van beroepsethiek. Groepsregels
bepalen hoe de leden van de groep zich hebben te gedragen. Regels van moraal bevatten normen en
waarden die betrekking hebben op fundamentele levensvragen.
Rechtsregels en andere sociale regels staan niet altijd naast elkaar. Soms overlappen ze elkaar: een
rechtsregel verbiedt wat ook sociaal onaanvaardbaar wordt gevonden. Soms verwijst een rechtsregel
zelfs naar sociale regels zoals morele regels en verbindt aan die regel juridische gevolgen. Anderzijds
zijn rechtsregels soms in strijd met sociale regels. De wettelijke regels die euthanasie en abortus
toestaan, zijn in strijd met de morele opvattingen van sommige godsdiensten. Rechtsregels zijn
evenmin de enige regels die de ‘overtreder’ aanpakken. Andere sociale regels doen dat ook. Zulke
sociale sancties worden vaak als erger ervaren dan een juridische sanctie zoals een parkeerbon.
Functies van het rechtssysteem
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller famkesmedts. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.87. You're not tied to anything after your purchase.
