Summary
Samenvatting Stoornis en Delict theorie Forensische pyschopathologie
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting Boek Stoornis en Delict. Theorie colleges Forensische Psychopathologie
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
9 reviews
By: ilsevanwijk98 • 4 year ago
By: seladewolff • 4 year ago
By: aniek_bruggink • 4 year ago
By: aylabergh • 4 year ago
By: dionedommerholt • 4 year ago
By: rachellemmen • 5 year ago
By: lduursma • 5 year ago
Seller
Follow
ivkstudentes
Reviews received
Content preview
Samenvatting Stoornis en DelictHoofdstuk 1. De psychische stoornis in het strafrecht
Psychologie = bestudeert het innerlijke leven van een persoon (voelen, kennen, streven) en het
gedrag van mensen.
Pathologie = beschrijving van symptomen en syndromen van psychisch lijden. Bestudeert het
ontstaan en verloop van ziektes.
Psychopathologie = de leer van de psychische ziekte of lijden of van de handelingen en
ervaringen die kunnen wijzen op een psychische ziekte of handicap.
In de strafrechtelijke praktijk zullen er situaties zijn waarin niet alleen de pathologie van de
onderzochte centraal staat, maar waarin ook de psychische toestand relevant blijkt te zaak voor
het beoordelen van de zaak.
Strafuitsluitingsgronden =
- De beperking van de wilsvrijheid als gevolg van een stoornis leidt er toe dat de verdachte
niet of in mindere mate verantwoordelijk wordt gehouden voor zijn delict gedrag.
- De beperking van de wilsvrijheid als gevolg van de omstandigheden die de psyche van de
dader beïnvloeden.
Wilsvrij = in hoeverre heeft de persoon de keuze gehad.
TBS = Ter Beschikking Stelling
(Juridisch vereiste dat de stoornis voorspellend moet zijn voor toekomstig delictgedrag)
Toekomstig delictgedrag voorspellen =
- Feitelijke voorspelbetekenis van de stoornis voor dat gedrag (empirisch onderzoek)
- De betekenis die de wet of de rechter daaraan toekent.
Besluitvorming van de rechter en het inschakelen van de gedragsdeskundige
De beslisboom van de strafrechter =
- Bewezenverklaring van het tenlastegelegde feit (beoordeling van feiten met behulp van
deskundigen die waarheidsvinding of betrouwbaarheid van getuigenverklaring
onderzoeken)
- Nagaan of het bewezen verklaarde ook een strafbaar feit oplevert (Wetboek van
Strafrecht)
- Vraag of verdachte (dader) strafbaar is (of er sprake is van psychische stoornis)
- Toepassing van sancties
Strafuitsluitingsgronden =
- Ontoerekeningsvatbaarheid
- Noodweer
- Overmacht
- Wettelijk voorschrift
- Ambtelijk bevel
Opleggen strafrechtelijke maatregel verplicht 2 gedragsdeskundigen in te schakelen.
Ontoerekeningsvatbaarheid
,De pleger van een delict kan slechts straf verdienen als hij verantwoordelijk kan worden
gehouden voor wat hij doet Geen straf zonder schuld.
Echter kan een psychische stoornis tot gevolg hebben dat iemand de reikwijdte van zijn
handelen niet overziet of misschien niet in staat is naar het wel bestaande inzicht te handelen.
‘Niet strafbaar is hij die een feit begaat dat hem wegens de gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke
stoornis van zijn geestvermogens niet kan worden toegerekend.’
die ontoerekeningsvatbaarheid moet dan, op grond van de wet, leiden tot een ontslag van
rechtsvervolging, waarmee de strafbaarheid van de verdachte wordt uitgesloten.
omwille van de veiligheid van de samenleving biedt de wet in die gevallen wel de
mogelijkheid tot het opleggen van een strafrechtelijke maatregel.
in de praktijk is er meestal sprake van een situatie waarbij de psychische stoornis de
wilsvrijheid van betrokkene wel heeft beperkt, maar niet in die mate dat hij de sturing over zijn
gedrag volledig kwijt was vermindering van de ontoerekeningsvatbaarheid.
Beoordeling ontoerekeningsvatbaarheid = psychische stoornis = gebrekkige ontwikkeling of
ziekelijke stoornis van de geestvermogens.
- De stoornis deed zich voor ten tijde van het tenlastegelegde delict.
- Verklarend verband tussen de stoornis en het delict.
Toerekenbaarheid = betreft een overwegend normatief oordeel van het feit.
Toerekeningsvatbaarheid = betreft een overwegend feitelijk oordeel van de dader (advies en
uitspraken van deskundigen).
Gradaties toerekeningsvatbaarheid: (alleen de rechter kan dit uitspreken)
- Toerekeningsvatbaar er is geen stoornis of aantoonbaar van invloed op het delict
- Enigszins verminderd toerekeningsvatbaar er is een geringe stoornis of maar geringe
invloed van de stoornis op het delict.
- Verminderd toerekeningsvatbaar er is sprake van een ernstige stoornis, en de
stoornis heeft veel invloed op het delict.
- Ernstig verminderd toerekeningsvatbaar
- Ontoerekeningsvatbaar het delict vloeit volledig voort uit de stoornis ontslagen
van alle verdere rechtsvervolging.
Straf en maatregelen:
- Toerekeningsvatbaar straf.
- Ontoerekeningsvatbaar uitsluiting strafrechtelijke aansprakelijkheid, wel maatregel
mogelijk, zoals TBS.
- Alles daar tussenin (verminderd toerekeningsvatbaar, deels toerekeningsvatbaar)
straf + maatregel.
TBS = zwaarste maatregel in Nederlands rechtssysteem.
Het onderzoek naar de toerekeningsvatbaarheid vindt plaats vanuit twee perspectieven: vanuit
de stoornis en vanuit het delict. Er is een causale relatie tussen de stoornis en het delict.
- Het stoornisperspectief Om delictgedrag vanuit de stoornis te kunnen begrijpen,
zullen kenmerken of symptomen van de stoornis moeten worden vertaald naar met die
stoornis samenhangende gedragskenmerken, ook wel disfuncties genoemd.
, - Het delictperspectief De manier waarop de disfuncties doorwerken en ten tijde van
het delict (in combinatie met de omstandigheden) tot uiting komen.
Onder het delict wordt dan verstaan: de gedragskundige relevante reconstructie van de
toedracht van het tenlastegelegde delict, uitgaande van de hoofdlijnen in die tenlastelegging, het
zogeheten delictscenario.
Onderzoek naar delictperspectief =
- Diens relaas van de feitelijke gebeurtenissen
- De redengeving voor het delict
- Zijn voelen, denken en handelen ten tijde van het plegen van het delict
- Een verklaring voor afwijkingen van het huidige verhaal met de verklaringen in het
proces-verbaal
- Uitingen van schaamte, spijt en dergelijke.
Invloed van externe factoren op psyche en wilsvrijheid
Niet alleen een psychische stoornis maar ook andere, buiten de person van de betrokkene
gelegen, factoren kunnen van invloed zijn op de wilsvrijheid.
- De geestelijke druk als gevolg van de gewelddadige situatie in het verleden heeft het
oordeelsvermogen zodanig aangetast dat hij de consequenties van zijn gedragingen niet
meer goed kon overzien en/of niet meer in staat is zijn handelen te sturen.
Strafuitsluitingsgronden:
- Ontoerekeningsvatbaarheid
- Psychische overmacht
- Noodweer
- Noodweer exces hevige gemoedsbeweging
Tot slot is er een mogelijkheid dat de verdachte strafrechtelijk vrijuit gaat in verband met zijn
(psychische) toestand ten tijde van het delict zonder dat er sprake is van de hiervoor genoemde
strafuitsluitingsgronden. het ontbreken van de opzet. Schuld (in de zin van
onzorgvuldig/onoplettend) is niet voldoende. Bijvoorbeeld door gestoorde wil, dissociatieve
toestand en veranderd bewustzijn, zoals slaapwandelen en epileptische toestanden. Het komt er
eigenlijk op neer dat in die gevallen geen sprake is van een strafrechtelijk relevante wil. geen
strafrechtelijke consequentie verbonden en dat hij of zij vrijuit gaat.
Gevaarsprognose
De gevaarsprognose heeft in strafzaken twee kanten:
- Juridische kant wet biedt de mogelijkheid het gedrag in de toekomst te sturen, als de
verwachting bestaat dat deze opnieuw tot delictgedrag komt.
- Gedragskundige kant gedragskundige technieken die het mogelijk maken uitspraken
te doen over de recidivekans (klinische risicotaxatie en statistische data).
De rechter is bij zijn gevaarsprognose, als hij het stellen van voorwaarden overweegt,
betrekkelijk vrij. Wel zal hij zich ervan bewust moeten zijn dat hij alleen strafrechtelijk relevant
gedrag in zijn prognose mag betrekken.
Het wettelijke gevaarscriterium
Opleggen van een straf vergelding de schuld of de aansprakelijkheid van de verdachte
vormt de legitimatie voor het strafrechtelijk ingrijpen.
, Strafrechtelijke maatregelen beveiliging van de samenleving verwachting dat de
betrokkene in de toekomst wederom voor zijn omgeving een gevaar zal opleveren vormt de
legitimatie voor het strafrechtelijk ingrijpen.
Gedragsmaatregelen er moet sprake zijn van een gevaar voor anderen of voor de algemene
veiligheid van personen of goederen. Met gevaar voor anderen wordt bedoeld een rechtstreeks
gevaar voor een of meer individueel bepaalde personen.
4 (gedrags)maatregelen:
- TBS Terbeschikkingstelling
- PPZ Plaatsing Psychiatrisch Ziekenhuis (+ gevaar voor zichzelf)
- PIJ Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen (in belang van ontwikkeling van
betrokkene)
- ISD Inrichting Stelselmatige Daders (+voorkomen van overlast)
De betekenis van de stoornis = bij het opleggen van de maatregelen TBS en PPZ moet er een
causaal verband bestaan tussen de psychiatrische stoornis en het gevaar voor herhaling van het
delict. Bij andere gevallen (pij, isd en de voorwaardelijk kaders) kan de stoornis wel een rol
spelen, maar vormt het causale verband tussen stoornis en recidive geen vereiste voor
toepassing van die kaders.
Gevaarsprognose bij een voorwaardelijk kader
- De rechter heeft de mogelijkheid zowel straffen als maatregelen voorwaardelijk op te
leggen.
- Ook na het schorsen van de uitvoering daarvan kunnen voorwaarden worden gesteld.
- Die voorwaarden richten zich tot de justitiabele en betreffen het gedrag.
- Niet-naleving van de voorwaarden kan de onderliggende straf of maatregel doen
herleven.
Doelen of criteria bij het stellen van voorwaarden:
- Voorwaarden mogen geen beperking opleveren van de vrijheid van godsdienst,
levensovertuiging of staatkundige vrijheid van betrokkene.
- De voorwaarden dienen strafrechtelijk relevant te zijn, de voorwaarde moet altijd in het
verlengde liggen van het belang van de onderliggende straf of maatregel.
- Voorbeelden voorwaarden: schadevergoeding, straat- of contactverbod,
reclasseringstoezicht, opname in een kliniek.
Samenvatting
De betekenis van de stoornis bij de beperking/uitsluiting van de strafrechtelijke
aansprakelijkheid:
- Toerekeningsvatbaarheid stoornis centraal
- Psychische overmacht en noodweerexces externe factoren
Alleen in het geval dat de verdachte een beroep doet op ontoerekeningsvatbaarheid of
vermindering van toerekeningsvatbaarheid voor de rechter vast moet staan dat sprake is van
pathologie en dat die pathologie verklarend is voor het delictgedrag.
Het strafrecht is vergeldend maar heeft tevens een preventieve doelstelling.
De rechter zal naast het opleggen van een straf, ook overwegen een zodanige maatregel te
treffen dat de kans op herhaling van delictgedrag wordt verminderd. Preventief ingrijpen kan
bestaan uit het opleggen van strafrechtelijke maatregelen of het in het stellen van voorwaarden
bij een voorwaardelijke straf of maatregelen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ivkstudentes. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now