Deel VI – Talen en Taalgemeenschap
Het richten van blik op vier thematisch verschillende deelgebieden van de taalwetenschap.
Talen verschillen van elkaar en worden verschillend gebruikt, maar kunnen ook veranderen.
In veel taalgemeenschappen in de wereld is het normaal om twee (of meer) talen te spreken.
H17: Verschillen en overeenkomsten tussen talen
Verschillen tussen talen:
Er is geen onderdeel van het taalsysteem waarin talen niet van elkaar verschillen, van
klanken tot het taalgebruik in gesprekken en in langere stukken tekst.
De verschillen zijn vaak aanzienlijk.
Naast verschillen zijn er ook bepaalde constanten: de universalia.
o Klinkers en medeklinkers
o De betekenis uitdrukken door predikaten (werkwoorden) te verbinden met
argumenten (Marie, jij, de buurman, elkaar)/
Talen hebben overeenkomsten doordat ze voldoen aan de universalia en aan genetische
verwantschap: een gemeenschappelijke voorouder tussen talen.
Germaans in het noorden.
Latijn in het zuiden
Grieks in het grensgebied van Europa en Azië.
De overeenkomst uit zich in woorden die op elkaar lijken en op taalstructuren zoals de volgorde in
een zin.
Typologische overeenkomsten: overeenkomsten die ontstaan als talen dezelfde keuzes maken in
structureel opzicht die logisch met elkaar samenhangen: complexe werkwoordsvormen, uitgebreid
naamvalssysteem en plaatsing van het werkwoord aan het einde van de zin.
Areale overeenkomsten: overeenkomsten tussen talen die het gevolg zijn van talen die naar elkaar
toegroeien: langdurige en intensieve tweetaligheid.
Sprachbund: een gebied waar talen een aantal gemeenschappelijke kenmerken hebben gekregen.
Overeenkomsten tussen talen kunnen ook op toeval berusten.
Genetische verwantschap
Vroeger was er geen aparte taal die als Nederlands werd bestempeld. Het is gegroeid uit een eerdere
taal waar ook het Duits, Engels en Deens uit zijn voortgekomen.
De overeenkomsten tussen de talen gaan over de klankcorrespondenties tussen woorden.
Uitgestorven talen, dode talen, zijn verdwenen en resten ervan zijn vaak moeilijk te vinden. De
taalgeschiedenis van bepaalde gebieden is hierdoor lastig beschrijfbaar.
, De geschiedenis van een taal, dood of levend, wordt ook weerspiegeld in de verspreiding van plaats-
en persoonsnamen. De studie van plaatsnamen heet toponymie.
Comparatieve reconstructie = proces om een gemeenschappelijke vorm te reconstrueren waarbij de
woorden voor drie bijvoorbeeld veel op elkaar lijken. De verwantschap springt echter niet altijd uit
het oog.
Indoeuropese taalfamilie: bevat een groot aantal talen uit Europa en India met veel
overeenkomsten.
Binnen de grote familie zijn er kleinere subfamilies te onderscheiden:
Nederlands, Engels, Duits, Fries en Gotisch Germaanse familie
Frans en Spaans Romaanse familie, stammen af van Latijn
Als er genoeg proto-vormen gemaakt zijn (algemeenheden die voor alle talen van de taalfamilie
gelden), kan er een proto-taal gemaakt worden zoals het Proto-Germaans of het Proto-Indo-
Europees. Het is lastig vast te stellen hoe de talen echt klonken vroeger.
proto-taal is een optelsom van alle hypothetische, gereconstrueerde proto-vormen
binnen een taalfamilie. De feitelijke vorm is en blijft onbekend en de klankwetten worden op basis
van hypotheses opgesteld.
Door onderzoek naar de genetische verwantschap van allerlei talen is er een aantal grote taalfamilies
ontdekt. De bekendste vanuit Europees perspectief is de Indo-Europeese taalfamilie met zo’n 150
talen binnen subfamilies. Andere taalfamilie is Fins-Oegrisch met talen zoals het Hongaars, Fins en
kleinere talen uit Rusland e.o.. De Afro-Aziatische talen zijn het Arabisch, Hebreeuws en Berbertalen.
We vragen ons af of er vroeger een Proto-Wereld was maar daar is niet achter te komen.
Taal en cultuur
Taalverschillen kunnen samenhangen met cultuurverschillen.
Cultuur is het gehele waarden- en normenpatroon van een samenleving.
Materiële cultuur is alles wat er om ons heen bestaat (natuur) en wat door mensen is gemaakt.
Nederlands heeft veel woorden voor alle soorten molens, in Noord-Canada zijn veel woorden voor
alle soorten zeehonden.
taal en cultuur zijn met elkaar verbonden.
In spreekwoorden zijn veel elementen van vroeger verworven zoals ook weer de molens in het NL.
Steeds minder mensen kennen en gebruiken de spreekwoorden. Dit heeft er ook mee te maken dat
de molens steeds minder ingezet worden in het dagelijks leven.
De wijze waarop mensen worden aangesproken in een bepaalde taalgemeenschap vormt vaak ook
een weerspiegeling van de sociale structuur en dus van cultureel bepaalde elementen. Maar: talen
kunnen in allerlei aspecten of onderdelen van elkaar verschillen, zonder dat daarmee aantoonbare
culturele verschillen samenhangen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vogelssanne. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.73. You're not tied to anything after your purchase.