Observeren in psychologie en
pedagogiek
Hoofdstuk 1 Dataverzameling door observatie
1. Een voorbeeld bij wijze van inleiding
Observate = het verwerven van informaate over gedrag, gedachten of emaotess
We kiezen voor observate omadat we iets te weten willen komaen wat we niet op een andere wijze te
weten kunnen komaens Zoals een baby bijvoorbeeld niet kan praten, dan maoet je observerens
Reacteve agressie = wordt ingegeven door boosheid en frustrate, het is emaotoneels
Proacteve agressie = een koele en een berekende vorma van agressie, niet emaotoneels
Wanneer je observeert kun je dit door maeerdere maensen laten doens Dit kan door outsiders,
getrainde observatoren, zij maaken geen deel uit van wat geobserveerd wordts Je kunt getuigen
gebruiken, dit zijn observatoren die factoren kunnen observeren die voor outsiders niet maakkelijk te
zien zijns Daarnaast kun je ook de insiders gebruiken voor zelfobservate, dit zijn de proefpersonen
zelfs
In het dagelijks leven observeren we zonder plan terwijl als we observeren voor de wetenschap
wordt alles vooraf gepland en bepaalde dingen gepland en somas vragenlijsten gemaaakts Dit is omadat
er een betrouwbaar en valide antwoord uit maoet komaens
We observeren pas wanneer andere (goedkopere en snellere) maethode falens We observeren vaak
bepaald gedrag of bepaalde emaotes waarover we maeer willen weten in verband maet een
onderzoeksvraags
De regel is: we observeren in de binnenruimate voor experimaenten, dus in een laboratoriuma of buiten
voor onderzoek naar verbanden, dus in het velds
Je maoet rekening houden wanneer je kan observerens Bijvoorbeeld als je wilt kijken naar een slapend
kind, kan dat het beste ’s nachtss
2. Een classificatie van wijzen van observeren
Door onderzoekers wordt er systemaatsch/gestructureerd een observate gehoudens Dit doen zij maet
een instrumaents
- Outsiders: Maken geen deel uit van hetgeen wat geobserveerd wordts
- Getuigen: Zij worden geselecteerd op basis van hun toegang tot en ervaring maet de groep die
de onderzoeker wenst te onderzoekens
- Insiders: De proefpersonen zelf, zij bieden de maogelijkheid voor observate van het innerlijks
Er zijn vier maogelijkheden oma je onderzoek te kunnen doen:
1s Onsystemaatsch ( voorstadiuma van het onderzoek )
2s Systemaatsch maet behulp van outsiders, ethologisch maodels
1
, 3s Systemaatsch maet behulp van getuigen, indirecte maethode van observates
4s Systemaatsch maet behulp van insiders, zelfobservates
Systemaatsche observate wordt gebruikt in de wetenschap, je kan ook op een andere maanier
observeren, door partciperende observates Dan maaak je zelf deel uit van de groep die je wenst te
bestuderens Deze maethode is kwalitatef en wordt gebruikt naast interviews en gesprekkens Het doel
is dan de betekenissen van maenselijk handelen te achterhalens
3. Waarom willen we observeren
Observate is een maethode van dataverzamaeling die naast en samaen maet andere maethoden
gehanteerd wordts Omadat de observatemaethode duur is en lang duurt wordt deze niet altjd
gekozens Duur omadat je maensen nodig hebt die observeren en dit kan over een lange periode gaan,
we gebruiken het dan ook als we echt wat maoeten weten over het gedrags
Somas wordt observate gebruikt naast het invullen van vragenlijsten, bij vragenlijsten zijn de
antwoorden niet gedetailleerd genoeg, maet observate krijg je die details boven waters
Somas vult een persoon zelf of samaen maet een wetenschapper een vragenlijst in omadat ze niet
geobserveerd willen worden, zoals gedrag bij intemae maomaenten, of observate in hele grote
groepens
We gebruiken observate oma gedrag in kaart te brengen, oma emaotes boven tafel te krijgen, wanneer
het niet anders kan (denk aan een baby) of voor zaken die anders zouden ontglippens
4. Wat gaan we observeren
Als onderzoeker maoet je in staat zijn oma uit te leggen waaroma de vraag interessant is, welk probleema
je ermaee kan oplossen, welke kennis je kan opvullen en waaroma de studie zo maoet worden
uitgevoerds Het maoet duidelijk zijn want observate is kostbaar omadat het tjdrovend is en maeerdere
maensen bij betrokken zijns
5. Waar gaan we observeren
- Laboratoriuma ( sociale wetenschappers) Hier kan het onderzoek gecontroleerd worden
uitgevoerd en zijn de benodigde instrumaenten dichtbijs
- Spelkamaer of andere klinische setng (klinisch psychologen/psychotherapeuten)
- Natuurlijke omageving (vrijwel iedereen die onderzoek wilt doen
Je gaat observeren waar het doelgedrag zich voordoets
Event = Een relatef kortdurende bewegings
Ecologische validiteit = De maate waarin resultaten van het onderzoek gegeneraliseerd kunnen
worden naar andere omastandigheden (buiten het laboratoriuma)
Wanneer je onderzoek doet in een laboratoriuma kan je gebruik maaken van maanipulate oma bepaalde
dingen die je wil onderzoeken beter naar voren te laten komaens Het kan zijn dat de proefpersonen
niet dezelfde spanning ervaren waardoor het in het dagelijks leven er anders aan toe gaats
Ecologische validiteit is dan in het gedings
Somas kan het door maiddel van maanipulate een onderzoek bevorderen in verband maet de tjds
Bijvoorbeeld de strange situaton (maoeder verlaat de kamaer, er is wel een vreemade bij) oma het
hechtngsgedrag van kinderen te bekijkens Het zou te lang duren als je op een dergelijke situate
maoet wachten in het dagelijks levens
2
,Veldstudies zijn niet maakkelijk omadat er maet veel factoren rekening maoet worden gehouden zoals
ziekte, regen, personen die niet beschikbaar zijn etcs Daarentegen leveren ze resultaten op, die op
een andere maanier niet verzamaeld kunnen wordens
Vaak worden experimaenten in het laboratoriuma in comabinate gebruikt maet experimaenten in het
velds
Experimaents by nature, hierbij veranderen de omastandigheden uit zichzelfs Bijvoorbeeld veranderd
het pestgedrag als een kind van de basisschool naar de maiddelbare school gaats
Somas wordt bepaald gedrag nagespeeld en wordt gebruikt oma aan andere maensen te laten zien oma
hun oordeel te vragen of hen reacte te maetens Dit wordt vaak gedaan door zelfobservate: Wat vind
je hiervan, wat zou jij doen alss
6. Wanneer gaan we observeren
- Hoelang maoeten de observates duren
- Hoe vaak maoet je de observate verrichten
- Welk tjdsduur en welk seizoen
Je kan bijvoorbeeld in april niet maeten hoeveel sneeuwballen er op het schoolplein worden gegooids
Het is belangrijk oma dit in overweging te nemaen oma de uitslag van je onderzoek zo representatef
maogelijk te maakens
Hoe mainder personen, hoe langer je vaak observeerts Als de aantallen personen groter worden
neemat de tjd waarin je maoet observeren waarschijnlijk afs
7. Stappen bij (observatieeonderzoek
1s Formauleer een onderzoeksvraag/hulpvraag, dit is de leidraads
2s Werk aan het ontwikkelen van je instrumaent, verzamaeling van je systeemas
3s Observeer het doelgedrag, praktsch begin oma bijvoorbeeld een hypothese te maakens
4s Herformauleer je hypothese, op basis van de observate en literatuurs
5s Maak een selecte van de variabelen die gemaeten dienen te worden en maaak duidelijk wat je
precies wilt observerens
6s Voer je onderzoek uit en verzamael voldoende gegevenss
7s Analyseer de gegevenss
8s Maak een verslag van je onderzoeks
8. Ethiek
Voor wetenschappers zijn er duidelijke ethische regels over wanneer en wat ze maogen observerens
Dit oma het zogenoemade ‘big brother is watching you’ te voorkomaens
1s Vraag de te observeren personen oma toestemamaings
2s Waarborg de identteit en privacy van de proefpersonens
3s Informaeer de proefpersoon over de vraagstelling (tenzij je de proefpersoon naïef wilt houden
zodat zij hun gedrag niet aan kunnen passen)s
4s Geef de proefpersoon de maogelijkheid oma te stoppens
3
, 5s Geef de proefpersoon informaate achterafs Dit is bijvoorbeeld als je maensen tjdens het
onderzoek naïef wilde hebbens
6s Rapporteer aan de proefpersoon, geef de uitslag in een kleine begrijpelijke samaenvatngs
7s Waarborg het fysieke, sociale en psychologische welzijn van de proefpersoons
Indirecte observate = je verricht je onderzoek via anderen die niet vooraf getraind zijn in het gebruik
van een observatesysteemas
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller julia_koster. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.43. You're not tied to anything after your purchase.