Samenvatting van de lesstof van de kennislijn, module profieloriëntatie van het gekozen profiel zorg. Deze samenvatting is gemaakt in het leerjaar 2021/2022, met als centrale onderwerpen/bouwstenen:
- Het beroep Sociaal Werk en ontwikkelingen (+ vrijwillig/onvrijwillig kader + recht)
- Gebruiker...
Inhoud
Maatschappelijke context Sociaal Werk.....................................................................................2
Ontwikkeling in de zorg & wetgeving.........................................................................................2
Autonomie (in de psychiatrie)................................................................................................2
Verantwoordelijkheid bij medicatiefouten.............................................................................4
Agressie tegen hulpverleners..................................................................................................4
Autonomie bij vertegenwoordiging........................................................................................6
Gedwongen zorg thuis (ouderenzorg/gehandicaptenzorg)...................................................7
Ouderenzorg...............................................................................................................................9
Gebruikers ouderenzorg.........................................................................................................9
Behandelmethoden ouderenzorg.........................................................................................15
GGZ – doelgroep.......................................................................................................................18
Triple-problematiek..............................................................................................................18
Psychofarmaca......................................................................................................................23
GGZ – doelgroep: werkwijzen en methodieken...................................................................23
Mensen met een verstandelijke beperking..............................................................................26
Mensen met een verstandelijke beperking: doelgroep........................................................27
Levensloop van mensen met een verstandelijke beperking................................................31
Mensen met een verstandelijke beperking: methodieken...................................................34
1
, Maatschappelijke context Sociaal Werk
Ontwikkeling in de zorg & wetgeving
Wat is recht?
Regels vanuit de overheid waarin staat wat je wel en wat je niet moet doen,
sommigen opgeschreven in de wet.
Het recht moet ervoor zorgen dat mensen goed met elkaar kunnen samenleven.
Het recht is een weergave van de normen vanuit de samenleving.
Wat is een rechtsstaat?
Rechtsstaat is een uitvoering van het idee van het sociaal contract die de macht in de
samenleving regelt : de overheid heeft bepaalde macht om de burger vrijheid te
geven om controle uit te oefenen over zijn eigen leven.
Recht voor de sociaal werker =
1. Een sociaal werker heeft een maatschappelijke opdracht
2. Een sociaal werker moet in zijn werk rekening houden met rechtsregels
3. Deze regels kunnen helpen om vraagstukken in het werk op te lossen
Autonomie (in de psychiatrie)
Sinds jaren 90 ontwikkelingen zorg (wetgeving):
- Autonomie (juridische term: zelfbeschikking) individu waarborgen)
Centrale vraag: hoe kan een cliënt zelf zijn wil bepalen in een gesloten setting?
Mensenrechten = universele mensenrechten, opgesteld vlak na de 2e wereldoorlog (1948)
om genocide en uitsluiting van bevolkingsgroepen te voorkomen: iedereen is gelijk hierin.
Gebaseerd op sociaal contract (contract tussen overheid- en burger, waardoor overheid
bepaalde macht krijgt om de burger vrijheden te geven). Alle mensen (dus écht iedereen)
hebben recht op mensenrechten, bijvoorbeeld:
Artikel 1. van de Universele rechten voor de mens: “Alle mensen worden vrij en gelijk
in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en
behoren zich tegenover elkaar in een geest van broederschap te verdragen.”
Autonomie – recht op zelfbeschikking = autonomie is het vermogen om:
1. Keuzes te maken
én
2. Verantwoordelijkheid kunnen dragen voor deze keuzes.
2
,Autonomie in de psychiatrie = keuzes maken doe je altijd door te verwijzen/vanuit je eigen
identiteit. Je start altijd bij de invalshoek dat iedereen (dus ook in de psychiatrie) eigen
keuzes mag maken vanuit zijn eigen identiteit.
Voorbeeld: als je in de supermarkt bent en een keuze maakt voor wat je gaat kopen,
zit daar altijd je eigen identiteit in (n.a.v. belangrijke waarden/ervaringen die
onderdeel zijn van je eigen identiteit)
Een cliënt in de psychiatrie mag autonoom zijn en keuzes maken vanuit zijn identiteit:
Voorbeeld: Als een cliënt een keuze maakt die jij nooit zou maken, is dat wel een
keuze van de cliënt die is gerelateerd aan zijn eigen identiteit. Als sociaal werker kun
je iemand tegenkomen die een keuze maakt die jij niet kunt begrijpen, omdat jij een
andere identiteit hebt als die persoon, maar dat betekent niet dat die keuze niet uit
vrijheid is genomen. Als je deze keuze beperkt, beperk je de autonomie/vrijheid van
deze cliënt.
Alleen bij het dragen van verantwoordelijkheid (de gevolgen van deze keuzes, wat ook
onderdeel is van autonomie) mag ingegrepen worden (bijvoorbeeld bij het vormen van
gevaar voor zichzelf/een ander).
Wet verplichte GGZ (sinds januari 2020) = je kunt ingrijpen/verplichte zorg inzetten als
iemand een keuze maakt die zichzelf of een ander in gevaar bent en deze
verantwoordelijkheid dus niet meer kan dragen.
Uitgangspunten:
1. Verplichte zorg is het laatste redmiddel
2. De zorg moet passen bij de cliënt, dus dit mag ook thuis
3. Cliënt heeft recht op inspraak, bijvoorbeeld bij plan van aanpak/inschakelen familie
4. Verplichte nazorg
Type dwang in de wet verplichte GGZ =
1. Zorgmachtiging (door de rechter opgelegd): er wordt vooraf gekeken of iemand
daadwerkelijk een gevaar is voor zichzelf/anderen en of er sprake is van een
geestelijke stoornis.
2. Crisismaatregel (door de burgermeester): er is alleen maar duidelijk dat er gevaar is,
maar nog geen geestelijke stoornis bekend.
Zorgmachtiging =
Door de rechter uitgesproken
Rechter stelt vast welke vormen van verplichte zorg mogen in de behandeling: als het
niet in de zorgmachtiging staat, kun je die verplichte zorg niet toepassen.
Afwijkingen van zorgplan kunnen in de zorgmachtiging staan
Duur is 6 maanden en verlenging van 1 jaar en vervolgens voor zolang als nodig is
Rechten van de cliënt = het uitgangspunt blijft vrijwillige zorg: onvrijwillige zorg (zelfs al heb
je een zorgmachtiging!) mag alleen als de cliënt zich verzet en er geen vrijwillige
mogelijkheden meer zijn. Bij het toepassen van dwang gelden altijd de beginselen van:
1. Subsidiariteit: is er vrijwillige zorg mogelijk?
2. Proportionaliteit: zo min mogelijk; in de juiste verhouding naar het gevaar toe
Autonomie cliënt wordt ook gewaarborgd (rechten) door:
1. Recht om familie en naasten in te schakelen.
3
, 2. Crisiskaart met wensen hoe er met hem omgegaan moet worden/wat belangrijk is op
het moment dat dwang nodig is.
3. Zelfbindingsverklaring: als ik in deze toestand mezelf bevindt, dan wil ik graag
opgenomen worden.
Verantwoordelijkheid bij medicatiefouten
Centrale vraag: wie is er verantwoordelijk voor medicatiefouten in de zorg?
WGBO (vrijwillige zorg) = overeenkomst tussen cliënt en hulpverlener waarin rechten en
plichten van de cliënt en hulpverlener staan. Hierin staat dus ook wat jouw taak is als
hulpverlener: je moet jezelf altijd als een goede hulpverlener gedragen (artikel goed
hulpverlenersschap):
1. Professionele standaard (houden aan de wet, beroepscode, protocollen zoals
aftekenlijsten en het doorgeven van medicatiefouten, wetenschappelijk inzicht en
redelijkheid).
2. Discretionaire bevoegdheid (eigen verantwoordelijkheid dragen: je weet wat je doet
als je de medicatie gaat uitreiken).
Wet BIG – bevoegd en bekwaam = wet Beroepen Individuele Gezondheidszorg; regelt de
kwaliteit in zorg.
Voorbehouden handelingen (bijvoorbeeld injecties geven): hoog-risico handelingen.
Ondeskundig gegeven (= niet deskundig zijn, dus niet
BIG-geregistreerd/bekwaam/onder toezicht handelen van een BIG-geregistreerde) is
hier een onaanvaardbaar risico. Als sociaal werker moet je én bekwaam zijn (dus
bijvoorbeeld d.m.v. een medicatiecursus waar dit aan bod komt niet wettelijk
verplicht, wel handig) én onder toezicht handelen van een BIG-geregistreerde collega
om een voorbehouden handeling uit te mogen voeren.
Niet-voorbehouden handelingen (pillen geven): mag als sociaal werker, mits
bekwaam (= voldoende kennis, voldoende vaardigheden en de juiste houding).
Onbekwaam maakt onbevoegd.
CAO GGZ hoofdstuk 7, artikel 6 = iedere werknemer heeft recht en plicht tot scholing zodat
hij voldoende deskundig is (bijvoorbeeld medicatietraining).
Agressie tegen hulpverleners
Centrale vraag: wie is er verantwoordelijk voor de veiligheid in de zorg? = de sociaal werker
& de werkgever vanuit verschillende wetten.
Arbeidsovereenkomst = bevestigt de gezagsverhouding tussen de werknemer en werkgever:
de werkgever bepaalt welke werkzaamheden jij als werknemer verricht en de werkgever is
dus ook verantwoordelijk dat deze goed uitgevoerd worden. Deze verantwoordelijkheid
vindt je binnen de CAO-ggz ook duidelijk terug.
& hierin staan afspraken tussen werkgever en werknemer over:
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SocialWorkDaisy. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.55. You're not tied to anything after your purchase.
