Summary
Samenvatting - Aardrijkskunde V4, H2 Endogene en exogene processen
- Course
- Level
Samenvatting H2 endogene en exogene processen, Aardrijkskunde vwo - De wereld van Max. Alle theorieblokken (blauwe paragrafen) zijn verwerkt.
[Show more]
Seller
Follow
113538P
Content preview
Endogene en exogene krachten – V4hfdst. 2
§2.1 De geologische tijdschaal
De geschiedenis van de aarde is vastgelegd in de geologische tijdschaal. Hierin
zijn verschillende tijdvakken gemaakt en elke klimatologische omstandigheden
verklaren het uiterlijk van de wereld.
- In het Carboon, 350 miljoen jaar geleden, was Nederland een tropisch
laaglandmoeras. Hierin werden pakken veen afgezet en met toenemende
temperatuur en de druk van sedimenten is dit omgezet in steenkool (aardgas)
- In het Perm, 299-251 miljoen jaar geleden, zaten alle continenten aan elkaar
vast en de grote landmassa zorgde voor grote
temperatuurverschillen. Nederland was een zoutwoestijn
en hierdoor zijn er grote pakketten zout afgezet. Aan het
einde van het Perm was de grootste uitstervingsgolf van
de geschiedenis – 90% van het dierenleven stierf uit.
Toen alle continenten nog aan elkaar zaten hadden we een grote
landmassa. Dit werd pangea genoemd. Tijdens het Trias, viel
deze landmassa verder uit elkaar. In het Krijt waren
temperaturen op aarde hoger en Nederland lag op de plek van Spanje. Een 10km
grote asteroïde sloeg in aan het einde van het krijgt waar nu Mexico ligt. Door grote
vloedgolven en hevige klimaatverandering stierven veel diersoorten uit.
De geologie gebruikt het actualiteitsbeginsel. Hierbij ga je uit van de fysische
processen die nu plaatsvinden, ook zo plaatsvonden in het verleden.
Zo kan je de snelheid van erosie en sedimentatie meten. Hierna kun je bepalen
hoelang een proces duurt.
§2.2 Platentektoniek
De aardkern heeft de hoogste dichtheid, de aardkorst de laagste dichtheid en de
mantel bevindt zich ertussen in.
Ga je de aarde indelen op plasticiteit, krijg je andere verdeling.
- De buitenste lagen bestaan uit vast gesteente, de lithosfeer.
- De lithosfeer drijft als het ware op de asthenosfeer, dit is het plastische
gedeelte van de aarde. Het is niet vloeibaar maar kan wel bewegen.
- De mesosfeer bestaat uit vast gesteente
- De buitenkern is vloeibaar en soms zelfs gas, waar de binnenkern is
opgebouwd uit vast ijzer.
In de aarde zorgen radioactieve elementen voor een continue warmteproductie. De
plastische asthenosfeer zorgt voor een lagere dichtheid
en transport van gesteente; convectiestromen.
Door deze stroming in het taaie gesteente, komen de
platen van de lithosfeer in beweging. Deze ontstane
bewegingen noem je platentektoniek.
Een divergente plaatgrens ontstaan wanneer twee
platen uit elkaar bewegen. Uit de scheuren die hierdoor
ontstaan komt opstijgende magma omhoog. Er ontstaat
dus een langgerekt gebergte met vulkanische activiteit.
In de oceaan ontstaat een (mid)oceanische rug.
, Een convergente plaatgrens heeft twee mogelijkheden;
- Wanneer twee continentale platen naar elkaar toe bewegen, duwen de platen
elkaar omhoog en ontstaat er een plooiingsgebergte.
- Wanneer de zwaardere oceanische plaat onder de lichtere continentale plaat
duikt, ontstaat er subductie. De duikende plaat smelt in de aarde op grotere
diepte en magma stijgt op. Dit magma komt in een explosieve vulkaan aan
het oppervlakte.
- Bij twee oceanische platen vindt ook subductie plaats. De oudste plaat duikt
onder de jongere plaat. Hierbij ontstaat een langgerekte rij vulkanen langs de
grens. De duikende plaat neemt een stuk van de plaat waar hij onder duikt
mee. Hierbij kan een diepzeetrog ontstaan.
Een transforme plaatgrens is wanneer twee platen langs elkaar bewegen in
tegengestelde richting. Door de beweging wordt er teveel spanning opgebouwd en
de korst breekt in lange verticale breuklijnen. De spanning komt met veel heftige
aardschokken los.
§2.3 Vulkanisme
Vulkanisme is een verzamelnaam voor alle verschijnselen die te maken hebben met
magma dat uit het aardoppervlakte komt.
- Een effusieve eruptie zijn relatief rustig door vloeibaar magma en de lage
gasdruk.
- Explosieve erupties zijn heftiger vanwege de taaie magma en de hoge
gasdruk. Bij deze erupties wordt pyroklastica, verzamelnaam voor materiaal
uit een vulkaan, kilometers de atmosfeer in geblazen.
o Magma uit een continentale korst zorgt voor explosievere uitbarstingen.
De vorm van een vulkaan is gekoppeld aan het type eruptie van de vulkaan.
- Een schildvulkaan is breed met flauwe hellingen door een rustige stroom van
lava.
o Bij divergente plaatgrenzen scheurt de aardkorst en komt magma
omhoog. De lage druk zorgt voor een schildvulkaan.
o Bij een hotspot ontstaat er een schildvulkaan door een geïsoleerde
kolom van opstijgend heet gesteente. Deze pluim blijft op dezelfde
plek, maar de aardplaten erboven verschuiven waardoor en telkens
nieuwe vulkanen ontstaan.
- Wanneer er bij een effusieve eruptie geen centraal uitkomstpunt is voor de
magma, maar er een langgerekte spleet ontstaan, heet het een spleetvulkaan
- Een stratovulkaan ontstaan bij een explosieve eruptie en heeft steile
hellingen.
o Wanneer de druk zo hoog is en er een lege magmakamer overblijft, kan
de bovenkant instorten. Dit heet een caldera en deze is vaak gevuld
met water. Binnen in de caldera kan een nieuwe vulkaan ontstaan,
omdat de magmastroom wel door gaat.
o Bij een subductiezone smelt op enkele kilometers
diepte de oceanische plaat. Het sediment smelt en
vormt opstijgende magma, dit zorgt voor een hoge
druk. Het magma en de druk zorgt voor explosief
vulkanisme.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller 113538P. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.31. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now