Hoofdstuk 1 aanbod van geld
1.1 geld en het economisch proces
1.1.1 functies van geld
- transactiekosten zijn alle kosten die in het economisch verkeer moeten worden gemaakt ten
behoeve van het tot stand brengen van een transactie (de tijd en moeite).
- naarmate een economie ingewikkelder wordt, neemt de arbeidsdeling toe.
- geld verhoogt evenals alle andere productiemiddelen de productiviteit in de economie. Geld levert
een bijdrage aan de welvaart door het verlagen van de transactiekosten. Geld draagt bij aan de
efficiëntie van de productie en verdeling van goederen en diensten.
Functies van geld: als ruilmiddel
- ruilmiddel de mogelijkheid om door het gebruik van geld de ruil van goederen in twee delen te
splitsen. Klant en leverancier kunnen verschillende partijen zijn.
- geld is ongedifferentieerde koopkracht. Als iemand goederen ruilt voor geld kan hij in principe een
keuze maken uit alle goederen die voor het geld te koop zijn. hij kan beslissen wanneer hij die
koopkracht kan uitoefenen en bij wie hij dat zal doen. Daarom noemen we geld ook wel liquide
middelen.
Functies van geld: als rekenmiddel
- geld is een maatstaf waarin mensen de waarde van goederen en diensten uitdrukken. Het gebruik
van geld als rekeneenheid vermindert de informatiekosten van het economisch proces.
- het gebruik van geld als rekeneenheid maakt een economie veel transparanter. Omdat iedereen
prijzen in dezelfde eenheid uitdrukt, zijn ze veel beter vergelijkbaar.
Functies van geld: als oppotmiddel
- een 3e functie van geld is die van oppotmiddel of vermogensobject.
- je kunt met geld bestedingen uit stellen door te sparen of bestedingen naar voren te halen door te
lenen.
- geld dat mensen als vermogensobject aanhouden, noemen we opgepot geld. Geld vervult daardoor
een rol in de samenstelling van de vermogensportefeuilles.
1.1.2 geldstelsel in de Europese Unie
- de economische en monetaire unie (EMU) deze negentien landen hebben een gemeenschappelijk
geldstelsel.
- de oprichting van de eurozone kan men overal met euro’s betalen. De kosten van het omwisselen
van de verschillende valuta’s zijn weggevallen. Ook bestaat er geen onzekerheid meer over de
onderlinge waarde van de wisselkoersen van de valuta’s van de deelnemende landen.
Ondernemingen hoeven geen kosten meer te maken voor het indekken van dit zogenoemde
valutarisico.
- overal worden prijzen uitgedrukt in de euro. Prijzen zijn hierdoor beter vergelijkbaar en markten
worden transparanter. Grensoverschrijdende beleggingen worden een stuk eenvoudiger met de
komst van de gemeenschappelijke munt.
1.1.3 inflatie en de efficiënte van geld
- inflatie is de voortdurige stijging van de prijzen van goederen en diensten. Inflatie lijkt in het
voordeel van de verschillende groeperingen in de economie. Maar het voordeel voor de ene
groepering is het nadeel voor het andere.
- inflatie wordt een zelfversterkend proces als de overheid al aangeeft hoe hoog de inflatie zal zijn,
zullen bedrijven hun prijzen zeker verhogen. Het is maar de vraag of alle prijsverhogingen
,overeenkomen met de prognoses van de regering dat leidt tot onzekerheid over de inflatie in de
toekomst. Hiermee hangt een van de belangrijkste negatieve effecten samen.
- de waardering van de activa naar historische kostprijs heeft onder omstandigheden van hoge
inflatie geen enkele betekenis meer. Men moet in zo’n geval overgaan op waardering naar
vervangingswaarde.
- de functie van geld als oppotmiddel kon ook niet meer uitgeoefend worden wegens de snelle
waardevermindering van kasgelden. Extra kosten door inflatie voor bedrijven.
- prijsstabiliteit is een jaarlijkse stijging van de geharmoniseerde consumptieprijsindex voor het euro
gebied met minder dan 2%.
1.2 geldsoorten
1.2.1 munten en de rol van de overheid
- intrinsieke waarde marktwaarde van het materiaal waarvan het geld is gemaakt.
- nominale waarde waarde die op het geld vermeld staat.
- spontaan ontstaan van geld edelmetaal als ruilmiddel, intrinsieke waarde wordt bepaald door
vraag en aanbod.
- overheid slaat munten munten krijgen nominale waarde, intrinsieke en nominale waarde
kunnen uiteenlopen.
1.2.2 bankbiljetten en de rol van de centrale bank
- het proces van het ontstaan van bankbiljetten is in 3 stappen te verklaren:
1. een kassier neemt goud in bewaring in ruil voor promessen.
2. de bankier leent promessen uit aan debiteuren.
3. de centrale bank geeft de promessen uit als bankbiljetten.
- door promessen uit te lenen aan debiteuren, ontstond nieuw geld. Kassiers deden op deze wijze
aan geldschepping en oefenden een essentiële functie van het bankbedrijf uit. Zij werden bankiers.
De bankiers gaven schuldbewijzen (promessen) af aan de debiteuren, de debiteuren aanvaardden op
hun beurt een schuld aan de bank. Er is in dit geval sprake van geldschepping door wederzijdse
schuldaanvaarding.
- het vertrouwen in de waarde van geld berustte niet meer alleen op de marktwaarde van het
edelmetaal, maar ook op de betrouwbaarheid van de balans van de bank.
- dubieuze debiteuren: schuldenaren die waarschijnlijk niet aan hun betalingsverplichting zullen
doen.
- tegenwoordig doet de centrale bank alleen nog zaken met de andere banken, de zogenoemde
algemene banken. Als deze banken bankbiljetten nodig hebben, kunnen zij deze bij de centrale bank
kopen of onder voorwaarden lenen.
- chartaal geld, ook wel contant geld (munten en bankbiljetten)
1.2.3 giraal geld en rol van banken
- giraal geld is geld dat op een betaal rekening staat. Het girale geld bestaat uit tegoeden die het
publiek bij banken aanhouden en die onmiddellijk in contanten kunnen worden omgewisseld of
kunnen worden gebruikt voor girale betalingen.
De bankbalans wordt in vier stappen toegelicht
1. een vermogende particulier houdt bankbiljetten aan
2. een vermogende particulier leent bankbiljetten uit
3. een bank leent geld uit in de vorm van tegoeden in rekening-courant
4. een bank verricht betalingen voor cliënten zonder tussenkomst van bankbiljetten of munten.
- substitutie omzetting van de ene geldsoort in de andere
, - door bankbiljetten te vragen in ruil voor giraal geld verslechtert de liquiditeitspositie en wordt de
bank kwetsbaar voor een ‘bank run’. Als klanten massaal hun tegoeden willen omzetten in
bankbiljetten, kan de bank niet langer aan haar verplichtingen voldoen en gaan ze failliet.
- een bankencrisis is erg schadelijk voor de economische groei, omdat de kredietverlening in een
economie stil komt te liggen. Men spreekt daarom ook wel van een kredietcrisis.
- de hoeveelheid geld in de economie neemt toe door geldscheppende activiteiten van banken.
Banken zijn in staat een groeiende economie met een toenemende behoefte aan geld te voorzien
van liquide middelen (al het contante geld in kas en op de bankrekening dat gebruikt kan worden om
betaling te doen).
1.3 liquiditeitenmassa
1.3.1 primaire liquiditeitenmassa
- De ecb meet de hoeveelheid geld in de eurozone door de balansen van de monetaire financiële
instellingen (MFI’s) te analyseren. De MFI’s zijn de financiële instellingen die de geld uitgevende
sector van het eurogebied vormen.
- omdat je met munten, bankbiljetten en giraal geld direct kunt betalen, spreken we van primaire
liquiditeiten.
De primaire liquiditeiten bestaan uit:
De munten die de overheid in omloop brengt
De bankbiljetten die de centrale bank in omloop brengt
Het girale geld dat de banken in omloop brengen
- de primaire liquiditeitenmassa is het geld in handen van het publiek.
- voor de primaire liquiditeitenmassa worden ook de begrippen totale of maatschappelijke
geldhoeveelheid of het symbool M 1 gebruikt.
- een betaalinstrument bv een betaalpas is geen geld. De betaling is pas geregistreerd als het bedrag
giraal is overgeschreven van de rekening van de één naar de rekening van de ander.
1.3.2 secundaire liquiditeitenmassa en M3
- secundaire liquiditeitenmassa ontstaat doordat bedrijven en gezinnen soms liquide middelen over
hebben.
- de primaire en secundaire liquiditeitenmassa samen de binnenlandse liquiditeitenmassa (M3)
vormen.
- de centrale bank M3 uit de balansen van geldscheppende instellingen kan berekenen.
- bedrijven ontvangen bv liquide middelen uit verkopen, terwijl ze pas over enkele weken salarissen
uitbetalen; zij hebben liquiditeitsoverschotten. Andere partijen kunne tijdelijk liquiditeitstekort
hebben als ze het geld eerder moeten uitgeven dan dat ze het ontvangen.
- banken bieden hun cliënten allerlei manieren aan waarop ze hun overtollige liquiditeiten kunnen
uitlenen, afhankelijk van de looptijd. Als de looptijd korter is dan 2 jaar, behoren de beleggingen tot
de zogenoemde secundaire liquiditeitenmassa. Deze bestaat uit vorderingen van het publiek op
korte termijn, massaal en zonder koersverlies kunne omzetten in geld.
- de omzetting van primaire liquiditeiten in secundaire liquiditeiten en omgekeerd noemt men
transformatie.
- als klanten hun geld voor een bepaalde vaste tijd aan de bank uitlenen, spreekt men van
termijndeposito’s. Spaargeld met een looptijd korter dan 2 jaar noemt men dan ook kort spaargeld.
Kort spaargeld wordt tot de secundaire liquiditeitenmassa gerekend.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller melissaschlepers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.39. You're not tied to anything after your purchase.
