PSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: OM TE BEGINNEN
Over waar psychologie over gaat en hoe psychologen onderzoek verrichten
What’s in a name?
- psychologie: veel voorkomend woord
o iedereen praat erover: TV, radio, kranten, boekenwinkels … =/= psychologische kennis
o in dit handboek: wetenschappelijk verantwoorde kennis
▪ psychologie als wetenschappelijke discipline vaak verkeerd ingeschat (zowel
onderschatting als overschatting)
- definitie psychologie:
o Roediger et al. (1996): psychologie is de wetenschappelijke studie van de mentale
processen en gedrag
o Phil Zimbardo (2009): psychologie is de empirische studie van het gedrag en de
mentale processen
- verscheidenheid van het domein:
o American Psychological Association (APA): 48 divies
o Definitie ‘gedrag’ en ‘mentale processen’ = brede betekenis
o Vgl andere wetenschappelijke disciplines (antropologie, sociologie …) = gebruikten
methoden > onderwerp v onderzoek
Belang van kritisch denken
- Psychologie betwist ongefundeerde uitspraken van pseudowetenschappelijke aard
o Pseudowetenschap: elke poging om fenomenen uit de natuurlijke wereld te
verklaren die niet gebaseerd is op empirische observatie of op de wetenschappelijke
methode
▪ Bv astrologie, grafologie, toekomstvoorspelling
- 40 tot 75% v mensen gelooft in verschijnselen → empirische studies: nutteloos
STUDIE
Wie? Daryl Bem
Wat? 100 studenten, 36 proefbeurten → drukken op knop:
Resultaat? Studenten kozen voor 53,1% v de tijd het juiste antwoord, wat x 36 keer veel meer is dan
het verwachte 50% = Bem: mensen kunnen de toekomst voorspellen
→ misleidende manier voorgesteld + tonen NIET aan dat het mogelijk is om in de toekomst te kijken
,Freud en psychologie
- > 10% v APA-leden onderschrijven ideeën van Freud (psychoanalyse)
- nog minder onderschrijven ideeën van Jung
o methode v onderzoek → niet representatief
- Freudprobleem: associatie van psychologie met psychoanalyse
Vijf Nobelprijswinnaars:
- Hubel & Wiesel
- Herbert Simon
- Roger Sperry
- Kahneman & Tversky
- (Skinner)
Een beknopt historisch overzicht
- 1878: eerste laboratorium voor experimentele psychologie (unief Leipzig)
- wetensch psychologie → wortels: filosofie en fysiologie/neurologie
o tweevoudig karakter:
▪ geesteswetenschappelijk: verklaring
▪ positief-wetenschappelijk: predictie
o filosofische traditie: (2 historische strekkingen)
▪ rationalisme
▪ empirisme en associationisme = wetenschappelijke psychologie (gebaseerd
op systematisch, empirisch onderzoek)
- onderwerp: bewust-zijn → 20e eeuw: onbewuste
- Na WO II: psychologie = gedragswetenschap
- Amerika → behaviorisme: achterhalen v verbanden tussen stimulus en reactie (1960)
- Opkomst computers: informatieverwerkingsmogelijkheden van mensen = nieuwe onderwerp
= cognitieve psychologie
Methodologische eisen voor wetenschappelijk onderzoek
1. systematisch empirisme:
Onderzoeksbenadering vertrekt van sensorische ervaring en observatie als onderzoeksgegevens
→ systematisch waarnemen van de werkelijkheid, geen gezagsargumenten
Gebrek aan systematisch onderzoek: wetenschappelijke dwaling
STUDIE
Wie? Benjamin Rush
Wat? Aderlatingen bij patiënten (gele koorts)
Resultaat? Blijft zijn visie verdedigen door systematische studie uit te voeren en te stellen dat elke
genezing het gevolg was van zijn behandeling (ook al stierven de meesten)
→ Poppers kritiek op de psycho-analyse: basistheorieën waren afgeleid uit therapiesessies met
beperkt aantal patiënten
,2. publiek verifieerbare kennis:
- Eis van repliceerbaarheid
- Zelfde procedure → zelfde resultaten
- Peer review
3. toetsbare theorieën
- Falsifieerbaarheid
o Fouten zijn in principe aantoonbaar
- Karl Popper: psychoanalytici → post-hocverklaringen (verklaringen bedacht na het bekijken
van onderzoeksresultaten)
STUDIE
Wie? Stanovich
Wat? Abrahamsen schrijft biografie van Nixon → Watergateschandaal: verklaren adhv ‘Nixons
oeidpale drang naar falen’ => Hoe zou inhoud van het boek eruit hebben gezien ZONDER
Watergateschandaal? Zou zijn psychoanalytisch geïnspireerde biograaf Nixons leven ook adhv
dezelfde oedipale drang naar falen beschreven hebben???
STUDIE
Wie? Gilles de la Tourette
Wat? Schreef syndroom toe aan proces in hersenen, waardoor patiënten naar psychiaters terecht
kwam ipv neurologen (omdat er veel niet te falsifiëren psychoanalytische verklaringen werden
gepubliceerd)
!!! Toetsbaarheid kan variëren met de tijd
Van kennis tot wetenschappelijke wet
Het vijfstapsproces van de wetenschappelijke methode:
- hypothese ontwikkelen
o hypothese: uitspraak die het resultaat v wetenschappelijke studie voorspelt
o operationele definities: exacte procedures om experimentele condities en metingen
van resultaten vast te leggen
- gecontroleerde test
o onafhankelijke variabele: variabele die door onderzoeker gemanipuleerd wordt
o randomisatie: enkel gebruik maken v toeval voor vastleggen van aanbiedingsvolgorde
van stimuli of toewijzen van proefpersonen aan condities
- objectieve gegevens verzamelen
o gegevens (data): informatie verzameld door onderzoeker voor testen van hypothese
o afhankelijke variabele: gemeten resultaat van studie; de responsen van deelnemers
in een studie
- analyseren van resultaten
o gebaseerd op statistische analyse van resultaten: aanhouden of verwerpen van
hypothese
, - publiceren, becritiseren en repliceren van de resultaten
o magazines, tijdschriften, kranten …
Types van psychologisch onderzoek/Onderzoeksmethodes
2 soorten onderzoeksmethoden:
- descriptief
- experimenteel
1. Naturalistische observatie
- vaak eerste stap in meer gecontroleerd onderzoek
o vb kijken naar geweld op TV (18000 moorden voor volwassenheid) → passen mensen
(of dieren) hun gedrag aan wanneer ze geobserveerd worden?
→ nadeel van de methode
2. Gevalstudie
- uitvoerige studie van 1 persoon of 1 geval
o vb Freuds psychoanalyse
→ gevaar van getuigenverklaring (vb placeboeffect)
o neuropsychologie
3. Interview
- directe bevraging
- training: neutraliteit!
o Vb bij 1500 jongeren duidelijk verband tussen: kijken naar geweld – agressief gedrag
▪ Maar hoe verloopt causaliteit?
4. Survey
- verzamelen van steekproef van opinies over één of meerdere onderwerpen op basis waarvan
de onderzoek een besluit trekt over de hele populatie
- kwaliteit onderzoek valt samen met representativiteit v steekrpoef
5. Psychologische tests
- cognitieve tests
o schoolvordering
o intelligentietests
- persoonlijkheids- en attitudetests
o vragenlijsten
o projectieve technieken
- aantal vereisten voor wetenschappelijk verantwoorde test:
o standaardisatie: hoe moet ik precies meten?
▪ Doe ik het altijd op dezelfde manier?
o Betrouwbaarheid: hoe precies is de meting?
▪ Hoe sterk correleert de test met zichzelf?
o Validiteit: meet de test wat men beoogt te meten?
▪ Hoe sterk correleert test met een criterium?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper meivanluyd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor $9.70. Je zit daarna nergens aan vast.
