Deze samenvatting bevat hoofdstuk 1 t/m hoofdstuk 14 van Plato voor het Grieks CE 2024 volledig samengevat. Ook bevat deze versie van mijn samenvatting een samenvatting van de Syllabus voor het CE 2024. Aan het eind van de samenvatting staan ook nog eens extra alle teksten in hun originele vertalin...
Disclaimer: deze samenvatting bevat samenvattingen van de teksten in mijn woorden.
Verder bevat deze samenvatting zo goed als alle achtergronden tot aan Hoofdstuk 15
(taaleigen en stijlmiddelen Plato). Deze versie bevat ook nog een samenvatting van de
Syllabus en alle teksten in vertaling,
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1: SOKRATES EN PLATO.............................................................................................................. 5
1. Historische context:..........................................................................................................................................5
2. Sokrates’ leven:................................................................................................................................................5
3. Bronnen voor onze kennis over Sokrates: Aristofanes en Xenofon:.................................................................5
4. Plato en Sokrates:.............................................................................................................................................6
HOOFDSTUK 2: DE FILOSOFIE VAN DE PRESOCRATEN.....................................................................................7
1. Wat is filosofie?................................................................................................................................................7
2. De filosofie van de Ionische natuurfilosofen:...................................................................................................7
3. Heraklitos:........................................................................................................................................................7
4. Veranderlijkheid en kennis:..............................................................................................................................7
5. Parmenides:......................................................................................................................................................8
6. Een impasse:.....................................................................................................................................................8
7. Pythagoras:......................................................................................................................................................8
HOOFDSTUK 3: PROTAGORAS EN DE SOFISTEN: DE MENS IN EEN SAMENLEVING:...........................................9
1. De sofisten:.......................................................................................................................................................9
2. Protagoras is in Athene:...................................................................................................................................9
3. Protagoras vertelt een mythe over het ontstaan van de mens:......................................................................9
a. Epimetheus verdeelt de vermogens:...........................................................................................................9
b. De actie van Prometheus:............................................................................................................................9
c. De eerste levensjaren van de mens:..........................................................................................................10
d. Zeus grijpt in:.............................................................................................................................................10
e. De betekenis van de mythe:......................................................................................................................10
f. αρετη valt te leren:.....................................................................................................................................10
4. De filosofie van Protagoras:...........................................................................................................................10
5. Protagoras rechtvaardigt de democratie:......................................................................................................10
HOOFDSTUK 4: DE MENS MOET RECHTVAARDIG LEVEN: STRAF EN BELONING NA DE DOOD.........................12
1. De sofist Gorgias:...........................................................................................................................................12
2. De inhoud van de dialoog:..............................................................................................................................12
3. De ziel na de dood:.........................................................................................................................................12
Inleiding:........................................................................................................................................................12
, a. De wet ten tijde van Kronos:.....................................................................................................................13
b. Zeus heeft kritiek op de wet:.....................................................................................................................13
c. Zeus brengt belangrijke veranderingen aan in de wet:.............................................................................13
d. De drie rechters:........................................................................................................................................13
e. Uiterlijke kenmerken blijven nog even zichtbaar na de dood:..................................................................13
f. Dit geldt zowel voor het lichaam als ook voor de ziel:...............................................................................13
g. Machthebbers verschijnen voor Radamanthys:........................................................................................14
h. De functie van de bestraffing:...................................................................................................................14
i. Vaak zijn machthebbers slecht:..................................................................................................................14
j. Er zijn ook goede machthebbers:...............................................................................................................14
k. Het oordeel van de rechters:.....................................................................................................................14
l. Sokrates geeft Kallikles lik op stuk:.............................................................................................................15
m. De dialoog wordt afgesloten:...................................................................................................................15
4. Epiloog:...........................................................................................................................................................15
a. De Gorgias en de Atheense maatschappij:................................................................................................15
b. Een mythe:.................................................................................................................................................15
HOOFDSTUK 5: DE FILOSOFIE VAN SOKRATES............................................................................................... 17
1. De methode van Sokrates:.............................................................................................................................17
2. De ethica van Sokrates:..................................................................................................................................17
HOOFDSTUK 6: DRIE SOORTEN MENSEN...................................................................................................... 18
1. Het symposium:..............................................................................................................................................18
2. De structuur van het Symposium:..................................................................................................................18
3. De rede van Aristofanes:................................................................................................................................18
Inleiding:........................................................................................................................................................18
a. Eros is de meest mensvriendelijke god:....................................................................................................19
b. De bolletjes-mensen:.................................................................................................................................19
c. De drie geslachten en hun herkomst:........................................................................................................19
d. Een oplossing voor de overmoed van de mensen:....................................................................................19
e. Apollo vormt de mens en geneest zijn wond:...........................................................................................19
f. Zeus bedenkt een oplossing:......................................................................................................................20
HOOFDSTUK 7: SYMPOSIUM: DE MENSELIJKE LIEFDE EN DE SEKSUELE IDENTITEIT........................................21
a. De verklaring van de verschillende vormen van liefde:.............................................................................21
b. Het mannelijk geslacht:.............................................................................................................................21
c. Het verlangen naar de wederhelft:............................................................................................................21
d. Uit twee één persoon worden:..................................................................................................................21
e. Eros is onze gids en aanvoerder:...............................................................................................................21
f. Eros maakt ons gelukkig:............................................................................................................................21
HOOFDSTUK 8: SYMPOSIUM: EROS EN DE ERASTES HEBBEN EEN ONRUSTIGE NATUUR................................23
a. Eros wordt verwekt op de geboortedag van Afrodite:..............................................................................23
b. De ouders van Eros:...................................................................................................................................23
c. Eros heeft een onrustige natuur:...............................................................................................................23
d. Eros streeft naar wijsheid en staat voor de erastes:.................................................................................23
HOOFDSTUK 9: SYMPOSIUM: DE VRIENDSCHAP TUSSEN SOKRATES EN ALKIBIADES.....................................24
1. Alkibiades:......................................................................................................................................................24
2. Een lofrede op Sokrates:.................................................................................................................................24
a. Sokrates lijkt op silenenbeeldjes en op de sater Marsyas:........................................................................24
b. Het verschil tussen Sokrates en Marsyas:.................................................................................................24
2
, c. De kracht van Sokrates’ woord:.................................................................................................................24
d. Alkibiades weet niet hoe hij met Sokrates moet omgaan:.......................................................................24
e. Alkibiades wil Sokrates ontmaskeren:.......................................................................................................24
f. Het innerlijk van Sokrates:..........................................................................................................................25
g. Alkibiades wil zich aan Sokrates geven:.....................................................................................................25
h. Alkibiades probeert Sokrates te verleiden:...............................................................................................25
i. Andere eigenschappen van Sokrates:.........................................................................................................25
j. Het symposion loopt ten einde (samenvatting):........................................................................................25
HOOFDSTUK 10: DE FILOSOFIE VAN PLATO................................................................................................... 27
HOOFDSTUK 11: DE RECHTVAARDIGE EN ONRECHTVAARDIGE MENS...........................................................28
1. De thematiek van de Politeia:........................................................................................................................28
2. De rechtvaardige en onrechtvaardige mens:.................................................................................................28
a. De discussie over rechtvaardigheid wordt voortgezet:.............................................................................28
b. Rechtvaardigheid is een compromis:........................................................................................................28
c. Gyges vindt een ring:.................................................................................................................................28
d. Gyges ontdekt de kracht van de ring:........................................................................................................28
e. De ring openbaart het karakter van de rechtvaardige man:.....................................................................29
f. Onrechtvaardigheid is voordeliger dan rechtvaardigheid:........................................................................29
g. Typering van de onrechtvaardige en rechtvaardige man:.........................................................................29
h. Wie is gelukkige: de rechtvaardige of onrechtvaardige man?..................................................................29
HOOFDSTUK 12: POLITEIA: OPVOEDING EN HET HOMERISCHE GODSBEELD...................................................31
1. De grondslagen van een staat:......................................................................................................................31
2. Kritiek op het Homerische godsbeeld:............................................................................................................31
a. De vorming van de wachters:....................................................................................................................31
b. De rol van mythen bij de opvoeding:........................................................................................................31
c. De godheid is goed:....................................................................................................................................31
d. De godheid is onveranderlijk (samenvatting):...........................................................................................32
3. Mythen bij Plato:............................................................................................................................................32
HOOFDSTUK 13: POLITEIA: DE TWEE WERELDEN: DE GROTVERGELIJKING.....................................................33
1. De contouren van een rechtvaardige maatschappij:.....................................................................................33
2. De filosoof:.....................................................................................................................................................33
3. De Vorm het goede en de zon:.......................................................................................................................33
4. De grotvergelijking:........................................................................................................................................33
a. Mensen zijn van jongs af geketend in de grot:..........................................................................................33
b. De gevangenen lijken op ons:....................................................................................................................34
c. Wat zien en horen de gevangenen?..........................................................................................................34
d. Een gevangene wordt losgemaakt binnen de grot:...................................................................................34
e. Een gevangene wordt buiten de grot getrokken:......................................................................................34
f. De bevrijde gevangene ziet de dingen buiten de grot:..............................................................................34
g. De bevrijde gevangene vergelijkt de wereld buiten de grot met die binnen de grot:..............................35
h. Terug in de grot:........................................................................................................................................35
i. Uitleg van de strekking van de vergelijking:...............................................................................................35
j. De houding van degene die terugkeert:.....................................................................................................35
5. De twee werelden en de filosoof:...................................................................................................................35
6. De wereld van de vormen/ideeën:.................................................................................................................36
HOOFDSTUK 14: PHAEDROS: DE MENS HEEFT EEN ONSTERFELIJKE ZIEL........................................................37
1. De thematiek van de Phaedros:.....................................................................................................................37
3
, 2. De onsterfelijke ziel:.......................................................................................................................................37
a. De onsterfelijkheid van de ziel:..................................................................................................................37
b. De vorm van de ziel:..................................................................................................................................37
c. Sterfelijke en onsterfelijke wezens:...........................................................................................................38
d. De stoet van de goden:..............................................................................................................................38
e. Het contact met de wereld van het zijn:...................................................................................................38
f. De niet-goddelijke zielen:...........................................................................................................................38
g. De wet van Adrasteia:................................................................................................................................38
SYLLABUS GRIEKS CE 2024............................................................................................................................ 40
A. Teksten:..........................................................................................................................................................40
1. Pensum:.....................................................................................................................................................40
2. Genre:........................................................................................................................................................40
3. Taal en stijl:................................................................................................................................................40
B. Cultuurhistorische context:............................................................................................................................41
1. De auteur en zijn werk:..............................................................................................................................41
2. De historische context:..............................................................................................................................41
TEKSTEN IN VERTALING................................................................................................................................ 42
4
,HOOFDSTUK 1: SOKRATES EN PLATO
1. Historische context:
Leven Plato en Sokrates valt samen met de Peloponnesische oorlog (Sparta en
Athene die vochten om onderlinge wantrouwen).
Zware tijd voor Athene en de pest brak uit.
Mensen pakten hun kans om groot te worden, onder andere Alkibiades.
Er ontstond een oligarchisch, pro-Spartaanse regering; de Dertig.
Na een tijdje keerde de democratie weer terug en werd de Dertig uitgesloten.
2. Sokrates’ leven:
470-399 v.Chr.
Dood door drinken van gifbeker.
Sokrates is net als zijn vader begonnen als steenhouwer.
Zijn gezin leefde in armoede.
Hele leven in Athene.
Werd beschouwd als lelijk.
Veel in de agora in Athene en sportscholen, waar hij gesprekken knoopte met allerlei
mensen.
Hij had 3 zoons en een vrouw, Xantippe.
Volgens de Pythia van Delfi was niemand wijzer dan Sokrates.
Het enige wat hij wist, was dat hij niets wist.
Sokrates werd door ouderen steeds meer als een gevaar gezien, omdat hij volgens
hen de jeugd verpestte.
Gehate figuren zoals Alkibiades en Kritias werden gezien als leerlingen van Sokrates,
waardoor hun immorele gedrag werd gelinkt aan het onderwijs van Sokrates.
Sokrates werd beschuldigd van het zijn van een vrijdenker op godsdienstig gebied en
een slechte invloed te hebben op de jeugd, waardoor hij werd veroordeeld tot het
drinken van de gifbeker.
Het duurde een maand vanaf de veroordeling tot Sokrates de gifbeker moest
drinken. Hij had makkelijk uit de gevangenis kunnen ontsnappen maar weigerde dit
te doen omdat hij vindt dat men geen kwaad met kwaad mag verdelgen.
Sokrates was niet bang voor de dood omdat hij verwachtte in het huis van Hades
terecht te komen en daar allemaal interessante mensen zou ontmoeten om
gesprekken mee te voeren.
Beeldje van 10cm gevonden, die mogelijk Sokrates is, in gevangenis.
Plato laat ons in de Apologie geloven dat dit onderdeel van de aanklacht betrekking
had op het daimonion, de goddelijke stem die regelmatig aan Sokrates verscheen.
3. Bronnen voor onze kennis over Sokrates: Aristofanes en Xenofon:
Bekendste bronnen over Sokrates zijn de komediedichter Aristofanes en de schrijver
Xenofon, die leerling was van Sokrates en de filosoof Plato.
Aristofanes bracht een komedie ‘op het toneel’, genaamd Wolken. In Wolken staat
Sokrates, die toen des tijds zo’n 45 jaar was, centraal. In Wolken worden Atheners
van die tijd bespot. Sokrates wordt dus geschetst als een sofist, een reputatie waar
hij zich juist tegen verzette. Sokrates zijn studenten worden geschetst als armoedig
5
, en vies. Sokrates verschijnt op het toneel terwijl hij in een mand zweeft, bezig met
het bestuderen van de zon en andere astronomische verschijnselen. Het beeld wat
we hiervan krijgen is dat Sokrates een satirische karikatuur van de intellectueel is. Hij
wordt afgebeeld als een atheïstische natuurfilosoof die arm en lelijk is.
Over Xenofon wordt gezegd dat hij toevallig met Sokrates in contact kwam en hem
toen les begon te geven nadat Xenofon geen antwoord had op de vraag: ‘’En waar
worden mensen goed?’’
In Herinneringen (Memorabilia) laat Xenofon Sokrates allerlei gesprekken voeren met
diverse figuren uit de Atheense maatschappij. Vooral bedoeld om Sokrates vrij te
pleiten van de beschuldigingen.
Zijn Apologia (Verdedigingsrede) laat weten dat hij duidelijk heeft willen maken dat
Sokrates niet schuldig was.
Zijn Symposium was bedoeld om Sokrates helemaal weer te geven, niet alleen als
filosoof maar ook in de meer ontspannen sfeer van een symposion. Conclusie:
volgens Sokrates is lichamelijk contact en seksualiteit uitsluitend tussen man en
vrouw acceptabel.
4. Plato en Sokrates:
Plato heette oorspronkelijk Aristokles, maar kreeg de naam Platoon (breed) van zijn
sportleraar omdat hij zo’n krachtig figuur had.
Plato is geboren in een zeer rijke familie (427 v.Chr.) die behoorde tot de bestuurlijke
elite van Athene.
Op twintigjarige leeftijd kwam Plato met Sokrates in aanraking. Plato schreef toen
tragedies en gooide deze in de strijd bij Sokrates.
Plato werd leerling van Sokrates en Sokrates had zo’n grote invloed op hem dat hij
zich helemaal in de filosofie ging wijden.
De Academie, genoemd naar gymnasium (sportschool), was waar Plato zijn school
onderbracht.
Een belangrijk vak als voorbereiding op de filosofie was wiskunde.
Plato is de belangrijkste bron over Sokrates, ook al is het beeld dat we in zijn dialogen
krijgen een eigen visie en inbreng van Plato.
De Apologie en het Symposium van Plato zijn de twee geschreven stukken die
eigenlijk geen dialoog bevatten.
Er zijn twee soorten dialogen van Plato: de dramatische dialogen en de
gerapporteerde dialogen.
De dialogen hebben een sterk aansporend karakter: degene die ze leest of hoort,
wordt aangespoord om te handelen naar de inzichten die in de dialoog worden
ontwikkeld. Het dwingt de lezer zelf meer mee te gaan denken en te filosoferen.
De gesprekken zijn fictief en hebben nooit echt plaatsgevonden zoals Plato ze
weergeeft.
6
,HOOFDSTUK 2: DE FILOSOFIE VAN DE PRESOCRATEN
1. Wat is filosofie?
Filosofie betekend letterlijk vertaald: verlangen naar wijsheid.
Een filosoof hield zich in principe bezig met de werkelijkheid en met dingen die zich
boven de werkelijkheid bevonden.
Tot en met Aristoteles, leerling van Plato, zijn veel Griekse filosofen zowel
wetenschapper als filosoof: ze onderzochten de werkelijkheid om zich heen en
vroegen zich tevens af, waarom de wereld is zoals die is.
Binnen filosofie onderscheidt men drie onderdelen:
1. Kentheorie en logica = kentheorie houdt zich bezig met de vraag naar wat kennis
is, hoe het tot stand komt en wat het verschil is tussen zintuigelijke en
verstandelijke kennis en logica is de leer die betrekking heeft op onze
redeneringen.
2. Ethica en politieke filosofie = ethica onderzoekt het menselijk handelen en
politieke filosofie betreft de polis, de staat of samenleving.
3. Metafysica en fysica.
2. De filosofie van de Ionische natuurfilosofen:
Presocraten = alle filosofen die vóór Sokrates hebben geleefd.
Eerste filosofen komen van Ionië.
Ze zochten naar verklaringen voor natuurverschijnselen, vandaar de naam Ionische
natuurfilosofen.
De filosofen gebruikten het woord kosmos voor het geordende heelal.
Kosmologie = een onderzoek naar alle mogelijke verschijnselen in het heelal.
Waarschijnlijk door mythologische verhalen over het ontstaan van de wereld raakten
filosofen geboeid door dit probleem.
3. Heraklitos:
Heraklitos gaat ervan uit dat de wereld complex is doordat deze wereld voortdurend
aan verandering onderhevig is.
Strijd of oorlog is Heraklitos’ favoriete metafoor om aan te geven dat alles in de
wereld aan verandering onderhevig is. Een strijd tussen dingen die aan elkaar
tegengesteld zijn.
Volgens Heraklitos is de basisstof waar alles uit bestaat vuur. Vuur is volgens hem het
dynamische principe dat voor orde en regelmaat zorgt.
4. Veranderlijkheid en kennis:
Zintuigen zijn een belangrijke bron voor onze kennis van de wereld, maar verschaffen
ons alleen informatie over de uiterlijke vorm van de dingen en over de manier
waarop de dingen veranderen.
Verstandelijke kennis kan altijd hetzelfde blijven en zintuigelijke kennis kan
veranderen door dingen waar te nemen.
7
, 5. Parmenides:
Heeft zijn filosofische denkbeelden vormgegeven in een leergedicht in hexameters,
i.p.v. in proza zoals Ionische natuurfilosofen dat deden.
Openbaart op profetische wijze een grote waarheid aan de mensen.
Alles wat denkbaar is, bestaat en alles dat bestaat, is denkbaar.
Denkfout van de mensen is dat ze zich door hun zintuigen laten leiden. Deze geven
ons alleen kennis over de veranderlijke wereld.
Zintuigen suggereren dat hetgeen wat op het ene moment ‘is’, op het andere
moment ‘niet-is’.
6. Een impasse:
Griekse filosofie raakte in een impasse, door aan te tonen dat de onderzoeker die
zich in zijn denken laat leiden door het veranderlijke, op een verkeerd spoor zit.
Een impasse = ziet op de situatie waarbij verschillende partijen in een conflict zijn en
er niet meer uit komen omdat geen van hen (meer) wil toegeven.
7. Pythagoras:
Pythagoras en de Pythagoreërs waren geobsedeerd door getallen.
Ze hadden een verband ontdekt tussen de lengte van een snaar van een
snaarinstrument en de toon die de snaar voortbrengt.
Hierdoor heeft wiskunde ook een belangrijke invloed op de (natuur)filosofie.
Pythagoras leerde dat de ziel een cyclus doorloopt van reïncarnaties die wordt
begeleid door morele voorwaarden. Het doel van deze cyclus is dat de ziel zich
definitief van het lichaam losmaakt en uiteindelijk rust vindt.
Door Pythagoras werd het idee van de scheiding van ziel en lichaam ingevoerd.
De opvatting dat het lichaam en ziel twee totaal verschillende elementen zijn,
noemen we in de filosofie dualisme.
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bentepalsgraaf. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.90. You're not tied to anything after your purchase.
