1.1: Wat is psychologie en wat is het niet?
Slechts een minderheid van de psychologen houdt zich bezig met de diagnose en
behandeling van geestelijke problemen. Tevens zijn slechts weinig psychologen
psychoanalyticus. Psychoanalyse is een zeer gespecialiseerde en weinig toegepaste vorm
van therapie.
Psychologie = de wetenschap van gedrag en geestelijke processen.
‘Psyche’ = geest en ‘-ologie’ = gebied van studie
Het terrein van de psychologie beslaat dus:
- Interne geestelijke processen (indirect waarneembaar)
- Externe, waarneembare gedragingen
De wetenschap van psychologie is gebaseerd op objectieve, verifieerbare gebeurtenissen.
1.1.1 Psychologie; het is meer dan je denkt
Psychologen werken in verschillende omgevingen en verrichten daarin sterk uiteenlopende
taken.
Drie soorten psychologen:
● Experimenteel psychologen (onderzoekspsychologen): vormen de kleinste groep,
maar voeren het meeste onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert. De
meeste onderzoekspsychologen zijn werkzaam aan universiteiten waar ze ook
lesgeven.
● Docenten psychologie: geven les aan studenten van professionele
bacheloropleidingen en aan universiteiten. Op universiteiten doen ze ook
wetenschappelijk onderzoek. Soms behandelen ze daarbij ook mensen als ze
bijvoorbeeld werken op een afdeling medische psychologie.
● Toegepast psychologen: gebruiken de kennis die door experimenteel psychologen
is vergaard om problemen van mensen op te lossen door middel van trainingen, het
ontwerpen van speciale gereedschappen of psychologische behandelingen.
○ ong. ⅔ van de psychologen met een universitaire opleiding
Specialisaties in de toegepaste psychologie
● Arbeids- en organisatiepsychologen (A&O-psychologen): gespecialiseerd in
aanpassingen aan de werkplek die de productiviteit en de arbeidsmoraal van
werknemers moeten maximaliseren.
● Sportpsychologen: helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren, door
trainingssessies te plannen en door hen te leren hun emoties onder druk te
beheersen.
● Schoolpsychologen: zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Zij houden
zich bezig met onderwerpen op het gebied van leren, het gezin of persoonlijke
omstandigheden die schoolprestaties kunnen beïnvloeden. Zij richten zich ook op
, sociale omstandigheden van leerlingen. Ze diagnosticeren leer- en
gedragsproblemen en adviseren leraren, ouders en leerlingen.
● Klinisch psychologen en counselors: helpen mensen zich aan te passen op sociaal
en emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in relaties, hun carrière of opleiding te
maken.
● Forensisch psychologen: leveren hun psychologische expertise aan het wets- en
rechtssysteem. Forensische psychologen kunnen gevangenen in penitentiaire of
tbs-inrichtingen testen om vast te stellen of ze vrijgelaten kunnen worden of fit
genoeg zijn om voor de rechtbank te verschijnen. Ook kunnen ze verklaringen
beoordelen in mogelijke gevallen van verkrachting of kindermishandeling. In
sommige landen helpen ze bij de selectie van een rechtbankjury.
○ Een van de nieuwste specialismen in de psychologie.
● Omgevingspsychologen: proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren, bijv. door milieuvriendelijk gedrag te stimuleren of workshops te geven.
● Gerontopsychologen: opgericht door de American Psychological Association om
ouderen te helpen hun gezondheid en welzijn te behouden en effectief te leren
omgaan met leeftijdsgerelateerde problemen. Ze beoordelen het functioneren van
ouderen en verstrekken begeleiding, in overleg met cliënten, families, verzorgers en
artsen, om ouderen te helpen hun potentieel maximaal te benutten.
1.1.2 Psychologie is geen psychiatrie
Vrijwel alle psychiaters behandelen psychische stoornissen en een aantal psychologen ook.
Psychiatrie richt zich voornamelijk op de behandeling van mensen met ernstigere
psychische stoornissen dan psychologen en doet dit vanuit een medische invalshoek.
Psychiaters hebben een medische opleiding (geneeskunde) genoten en hebben daarnaast
een gespecialiseerde opleiding achter de rug in de behandeling van geestelijke en
gedragsmatige problemen, meestal m.b.v. geneesmiddelen.
De psychologie beslaat het hele terrein van menselijk gedrag en de geestelijke processen.
Voor de meeste psychologen ligt de nadruk van hun opleiding op onderzoeksmethoden in
combinatie met het bestuderen van bijvoorbeeld een van de specialismen. De opleiding is
niet medisch van aard en psychologen zijn daarom niet bevoegd om medicijnen voor te
schrijven.
1.1.3 Kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd.
● bijv. horoscopen (astrologie), grafologie, waarzeggerij
Wat is kritisch denken?
Zes vaardigheden voor kritisch denken (gebaseerd op specifieke vragen):
1. Wat is de bron?
a. Heeft degene die de bewering doet de feitelijke kennis over het onderwerp op
advies gevraagd aan iemand met de noodzakelijke expertise?
b. Heeft de bron iets belangrijks te winnen bij de bewering?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
a. Je kunt niet overal kritisch over zijn dus je moet selectief zijn.
, i. Kritische denkers zijn sceptisch over beweringen die als ‘doorbraak’ of
‘revolutionair’ worden aangemerkt.
ii. Je moet ook kritisch nadenken bij beweringen die in strijd zijn met
bestaande kennis.
3. Wat is het bewijsmateriaal? (Een van de belangrijkste richtlijnen bij kritisch denken).
a. Wat is het bewijsmateriaal dat de bewering ondersteunt?
i. Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die de ervaring van
iemand of enkele personen schetsen, maar ten onrechte voor
wetenschappelijk bewijs worden aangezien.
ii. Wetenschappelijk bewijsmateriaal nodig waarvoor wetenschappelijk
onderzoek moet worden verricht.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
a. Kritische denkers zijn in staat veel voorkomende soorten bias te herkennen.
i. Emotionele bias: de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op
attitudes en gevoelens, in plaats van op een rationele analyse van het
bewijsmateriaal.
ii. Confirmation bias (bevestigingsbias): de neiging om informatie die
niet bij je opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om in
plaats daarvan informatie te zoeken waar je het wel mee eens bent.
1. Hersenen kunnen fysiek een ‘bevestigingsbiasmodus’
inschakelen als ze met tegenstrijdig bewijsmateriaal worden
geconfronteerd.
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
a. Bijv. de aanname dat ‘gezond verstand’ een substituut is voor
wetenschappelijk bewijs.
b. Bijv. de aanname dat wanneer twee dingen tegelijkertijd voorkomen, het een
het ander moet veroorzaken (= correlatie-causaliteit-denkfout).
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
a. Voor een probleem dat uit meerdere facetten bestaat, is een complexere
oplossing nodig.
1.2: Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Griekse filosofen (Socrates, Plato en Aristoteles) speculeerden over bewustzijn en gekte en
stelden dat emoties het denken kunnen verstoren en dat onze waarnemingen slechts
interpretaties zijn van de ons omringende wereld → moderne psychologen stemmen
hiermee in.
Rond dezelfde tijd als de Grieken werden in Aziatische en Afrikaanse samenlevingen ook
psychologische ideeën ontwikkeld.
● Azië: verkenden volgers van yoga en het boeddhisme het bewustzijn, dat ze via
meditatie probeerde te beheersen.
● Afrika: ontstonden andere verklaringen voor persoonlijkheid en psychische
stoornissen vanuit traditionele spirituele opvattingen → volkspsychologie.
○ Op basis hiervan ontwikkelde sjamanen ‘behandelingen’.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mhasimons. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.43. You're not tied to anything after your purchase.