Summary
Samenvatting gezondheidspsychologie
- Course
- Institution
Goedkope samenvatting, waarmee ik het vak heb gehaald
[Show more]
Seller
Follow
zodawson
Content preview
Week 1De student kan de rol van de psychologie bij gezondheid en ziekte beschrijven en toelichten.
Gezondheidspsychologie: discipline binnen psychologie die psychologische kennis toepast ter
bevordering en behoud van gezondheid, de preventie en behandeling van ziekte, de oorzaken en
kenmerken van gezondheid, ziekte en gerelateerd disfunctioneren en de analyse en verbetering van de
gezondheidszorg en beleid.
Doel de toepassing van psychologische kennis en technieken op gezondheid, ziekte en
gezondheidszorg.
Vragen die met behulp van GZ psychologie beantwoorden:
- hoe zorgen we ervoor dat mensen gezond blijven?
- hoe zorgen we ervoor dat mensen niet ziek worden, of nog zieker worden?
- hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen die in een ziekenhuis liggen het prettiger kunnen hebben?
- hoe kunnen we de communicatie tussen de arts en de patiënt verbeteren?
(1.1) Wat is gezondheid?
• Gezond zijn: geen klachten
Gezondheid hebben: gezond lichaam
Gezond doen: sporten, fruit eten.
• Verschillende opvattingen mannen-vrouw
Man: fit/sterk zijn.
Vrouw: energiek zijn/gezonde relaties/sociaal gericht.
• Invloed tijdgeest:
Alcoholverslaving
Homoseksualiteit
Verleden: gezond zijn
Nu: omgaan met
Betekenis verschilt in verschillende tijden, culturen, sociale klassen en binnen een gezin. Het heeft
lichamelijke en geestelijke aspecten.
• In geschiedenis heeft mens een relatie tussen geest, god(en) en fysieke gesteldheid veel
culturen medicijnman priester en arts gelijk is stenen tijdperk gaatjes in schedels (trepanatie,
om kwade geesten vrij te laten) geesten zouden ziekte veroorzaken.
Relatie tussen lichaam en geest
Verklaring gezondheid Hippocrates:
ziekte is een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende lichaamsvloeistoffen (de humores) gele gal,
slijm, bloed en zwarte gal. Ziektes ontstaan bij een verstoord evenwicht door externe pathogenen.
Humores waren verbonden aan de seizoenswisselingen.
• Beschouwde lichaam en geest als eenheid.
• Genezing probeerde ze met de humores opnieuw in balans te brengen (bv. met aderlaten, vasten,
een dieet of door geneesmiddelen) terug te vinden bij homeopathische artsen.
,• Een variant hiervan: dat door disbalans van de neurotransmitters dopamine, melatonine, en
serotonine mentale stoornissen als depressie kunnen ontstaan. met ontbrekende stoffen zou het
disbalans gecompenseerd kunnen worden.
Galenus: dacht dat er een lichamelijke of pathologische basis was voor alle ziekten (lichamelijk en
geestelijk) en dat de 4 humores ten grondslag lagen aan de 4 temperamenten. deze temperamenten
droegen volgens hem bij aan het krijgen van specifieke ziekten. (er werd niet gedacht dat de geest een
rol speelde bij de etiologie van ziekten).
Tijdens vroege middeleeuwen
Ideeën over gezondheid steeds meer verbonden met geloof en spiritualiteit. Ziekte was een straf van
god of / gevolg van kwade geesten die je ziel binnendrongen. Wetenschappelijk onderzoek was
verboden beperkte medische vooruitgang.
Begin van 17e eeuw
René Descartes Dualisme zei dat er interactie mogelijk was tussen de 2 domeinen.
Dualisme: idee dat lichaam en geest afzonderlijke eenheden zijn.
• Geest: niet-materieel
• Lichaam: materieel
• Het materiele en niet-materiele zijn afhankelijk van elkaar.
Descartes geloofde dat bij overlijden het ziel het lichaam verliet ontleding en autopsie nu
acceptabel voor kerkelijke autoriteiten. 18e en 19e eeuw groei geneeskunde
• Anatomisch onderzoek, autopsie en cellulaire pathologie bleek dat ziekten in menselijke cellen
waren gelokaliseerd en niet in een verstoord evenwicht van de humores.
• Dualisten ontwikkelde het idee van het lichaam als machine mechanistische benadering
Mechanistische benadering: benadering die het gedrag reduceert to het niveau van het orgaan of de
lichamelijke functie (geassocieerd met het biomedisch ziektemodel).
Modellen
• Biomedisch ziektemodel
Biomedisch ziektemodel: ziekten en symptomen een achterliggende fysiologische verklaring hebben
en dat daarmee ook genezing mechanistisch en rechtlijnig werkt.
Veel invloed op westerse denkers: lichaam en geest zijn gescheiden.
Mechanistische visie, mens als machine.
Gezondheid = afwezigheid van ziekten.
• Het reduceert de geest, het lichaam en het menselijk gedrag tot lichaamscellen of tot neurale of
biochemische activiteit en verklaart problemen op dit niveau negeert dat mensen anders kunnen
reageren op ziekten door verschillen in persoonlijkheid, cognitie, sociaal ondersteuningsnetwerk
of culturele aannamen.
Vraagtekens dualisme: psychosociale modellen voor gezondheid en ziekte
Rol geest is cruciaal voor het bevorderen van inzicht bij manifestatie van een reactie op ziekte (bv.
fantoompijn, pijn in een afwezig ledemaat).
Na toename inzicht in bidirectionele relatie tussen lichaam en geest verloor dualistisch denken terrein.
• Freud lichaam en geest opnieuw gedefinieerd als het probleem van bewustzijn.
• Postuleerde het bestaan van een onbewuste geest die zichtbaar werd bij conversiehysterie
(aandoening).
• Na onderzoek naar lichamelijke klachten zonder identificeerbare oorzaak door hypnose en
therapeutische gesprekstechnieken onbewuste conflicten waren onderdrukt.
,• Deze onbewuste conflicten oorzaken
• Freuds werk zorgde voor ontwikkeling psychosomatische geneeskunde
Biopsychosociaal ziektemodel
= dat ziekten en symptomen komen door een combinatie van lichamelijke, sociale, culturele en
psychologische factoren tot stand.
• In de boordeling van gezondheid wordt de
subjectiviteit en beleving meegenomen. Sociale
en culturele factoren worden meegenomen.
Interactie tussen:
biologische processen: genetische aanleg
psychologische invloeden, gedragsfactoren, leefstijl,
ziekteovertuigingen.
sociale invloeden: culturele invloeden, relaties,
sociale steun.
• Fysiotherapeuten gebruiken dit model het
meerdimensionale belastings-belastbaarheidsmodel. (vergt veel tijd)
Kritiek:
Onduidelijk hoe zwaar de verschillende aspecten in algemene zin kunnen worden gewogen.
International Classification of functioning, disability and health.
Modellen van invaliditeit: van biomedisch naar biopsychosociaal
• menselijk organisme: beschrijven van
functies, bv. verminderend geheugen;
• menselijk handelen: wat kan iemand zelf,
bv. huis schoonhouden;
• participatie: beschrijven of iemand kan
meedoen aan het maatschappelijk verkeer,
bv. deelnemen aan het verkeer.
Factoren die het functioneren kunnen
beïnvloeden:
• Medische factoren (zoals de aandoening);
• Persoonlijke factoren (zoals leeftijd,
gewoonten);
• Externe factoren (huis, hulpmiddelen, mantelzorg).
Positieve psychologie
Toename erkenning rol van individuele gedrag, met invloed Positieve
psychologie
Concept Machteld Huber: gezondheid niet afwezigheid ziekte, maar
vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale
uitdagingen van het leven om te gaan en zo veel mogelijk eigen regie te
voeren.
• Meten van gezondheid onderscheidt: mentale functies / beleving,
spiritueel / existentiële dimensie, kwaliteit van leven, sociaal-
maatschappelijke participatie en dagelijks functioneren.
, De score deels subjectief en deelt feitelijk.
• Poisz, Caris en Lapré vinden definitie te ruim.
Gedrag, dood en ziekte
Stijging levensverwachting westerse wereld 20e eeuw als gevolg van vooruitgang medische
technologie.
De daling mortaliteit was voorafgaand aan de vaccinatieprogramma’s door het verbeteren van de
volksgezondheid na verandering van de sociale omstandigheden en de leefomgeving. (verbetering in
onderwijs en landbouw, die leidden tot verandering in voeding. Verbetering in publieke hygiëne en de
levensstandaard.
• Oorzaken ook drastisch veranderd blz. 12
• Belang cijfers tonen aan dat ons gedrag bijdraagt aan onze gezondheid en kans op overlijden.
Relatie SES en gezondheidstoestand
In NL bestaan grote verschillen in gezondheid tussen mensen met een lage sociaaleconomische status
en mensen met een hoge sociaaleconomische status. Ze krijgen meer ziektes en leven minder lang.
Mensen in achterstandswijken eten namelijk ongezonder. Een lage opleiding, minder betaalde banen
en dus minder geld voor gezond eten lagere levensverwachting
SES CBS: opleidingsniveau, beroepsstatus, inkomen.
Lagere SES slechtere gezondheid:
- Direct invloed: slecht wijk met veel luchtvervuiling
- Indirect invloed: minder geld gezond voedsel
Relaties SES en gezondheid
• Minder goede fysieke omgeving
• Andere zorg
- arts laat zich beïnvloeden door SES voor het geven van zorg.
- minder vaak ingreep.
- lagere gezondheidsvaardigheden
(1.2) Individuele, culturele en leeftijd gerelateerde perspectieven op
gezondheid
Lekentheorieën over gezondheid
Barbarra bauman onderzoek naar de sociale representatie van gezondheid ernstige zieke mensen
de vraag: wat betekent gezondheid voor u?
Grofweg 3 antwoorden:
1. Gezondheid betekent ‘een overwegend gevoel van welzijn’.
2. Gezondheid heeft te maken met ‘de afwezigheid van symptomen van ziekte’.
3. Gezondheid is zichtbaar in ‘de handelingen waartoe een lichamelijk gezond persoon in staat is’.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller zodawson. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.76. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77254 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now