samenvatting gedragswetenschappen 3,1 Gezondheidsbevordering en gezondheidsvoorlichting door verpleegkundigen
14 views 1 purchase
Course
Gedragswetenschappen
Institution
Hogeschool Windesheim (HW)
Book
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement door verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten
samenvatting van hoofdstuk 1,2,3,4,8 en 10 t/m 17 van het boek Gezondheidsbevordering en gezondheidsvoorlichting door verpleegkundigen van barbara sassen voor het vak gedragswetenschappen
Visie op gezondheid: medische, monocausale visie op gezondheid
Professionele, medische gezondheid= de afwezigheid van ziekte of lichaamsgebrek
Er is slechts een oorzaak, vinden we die niet: persoon is niet ziek
Kritiek: te beperkt, ziektes zijn soms sluipend en psychische factoren buiten schot
Biologische visie:
Aanpassen van het lichaam (bijv temp) aan externe omstandigheden. Homeostase is het in
constant houden van fysiologische processen
Lukt dit dan gezond
Psychologische visie op gezondheid
Gezondheid is hoe iemand zich voelt. Kan ik mijn leven leiden?
Subjectief: een medisch gezond iemand kan ziek zijn vice versa
Sociale visie op gezondheid
Kan ik gewoon naar werk?
Kan ik vaderrol/studentrol vervullen
Etc.
Dan niet ziek
Sterke sociologische invalshoek
Humane, multicausale visie op gezondheid
Volgens de who gezondheid 1948
“A state of complete physical, social en mental well-being and not merely the absence of disease or
infirmity:
Je kijkt breed naar patient maar we kunnen er niks mee want dan zijn er weinig mensen gezond
Positieve gezondheid
Positieve gezondheid huber: gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen
en de regie te voeren in het licht van de fysieke en emotionele en sociale uitdagingen in het
leven
Dus: niet gezondheidsprobleem maar aanpassing centraal/zelfmanagement/ betekenis gevend/
eerkracht/ draagkracht/ draaglast
Leerdoelen
1. verschillende dimensies van gezondheid beschrijven
2. welke gezondheidsindicatoren gebruikt kunnen worden om prioriteiten te stellen in
preventieactiviteiten
3. uitleggen welke gezondheidsrisico’s samenhangen net verschillende chronische ziekten
4. determinanten van gedrag en stages of change benoemen en beschrijven
, 5. de principes van verschillende vormen van preventie beschrijven
6. principes van de community-based benadering en het verbinden van preventie en zorg
uitleggen
samenvatting boek:
Hoofdstuk 1
Gezondheid omvat waarderende, normerende en culturele aspecten die in tijd en plaats kunnen
variëren.Gezond wordt daarbij als synoniem voor ‘goed’ gezien, zoals in ‘gebruik je gezonde verstand’
Gezondheid volgens de verschillende benaderingen
1. Professionele (klassieke medische benadering)= medische gezondheid is de afwezigheid
van ziekte of lichaamsgebrek.
Klassieke, monocausale benadering. Volgens deze benadering is iedereen gezond die niet
ziek is en geen lichaamsgebrek heeft. In deze monocausale verklaringswijze van gezondheid
en ziekte, die ontstond met de ontdekking van micro-organismen als ziekteveroorzakers,
heeft het ontstaan van ziekte slechts één oorzaak. Is die oorzaak aanwijsbaar, dan is een
persoon ziek. Als een dergelijke oorzaak niet aanwijsbaar is, is er sprake van gezondheid.
Deze medische benadering klopt niet in alle gevallen en biedt onvoldoende houvast om het begrip
gezondheid te definieren.
biomedische perspectief= De behoeften van de clinicus en het systeem stonden centraal in de
zorgverlening.
Was in de medische visie sprake van physician-centered care, nu spreken we over patient-centered
care. De medische visie zou moeten worden losgelaten: ‘Health care is changing from physician-
centred care to patient-centred care
2. Biologische gezondheid is de aanpassing van het menselijk lichaam aan externe
omstandigheden, homeostase.
Biologische dimensie.
Homeostase= de mate waarin het organisme in staat is zijn interne, inwendige milieu (bijvoorbeeld
lichaamstemperatuur en zuurgraad van het bloed) binnen nauwe grenzen constant te houden bij
steeds veranderende externe condities. Dit valt onder biologische gezondheid.
3. In de psychologische visie is een persoon gezond als hij zijn zelf gestelde doelen in het
leven kan behalen en in zijn geestelijke behoeften kan voorzien.
Psychische dimensie, individuele benadering.
ziek is een persoon die niet aan zijn geestelijke behoeften kan voldoen. Mensen die een stoornis,
beperking of handicap hebben en lichamelijk ziek zijn, kunnen zichzelf volgens deze benadering als
gezond definiëren. En degenen die zich gezond noemen, zíjn volgens de psychologische benadering
ook gezond
, 4. Volgens de sociale visie is een persoon gezond als hij zijn sociale rollen in de maatschappij
kan vervullen binnen de geldende waarden en normen.
Sociale dimensie.
In deze benadering staat het maatschappelijk functioneren centraal en is het individu met zijn eigen
behoeften en verlangens hieraan ondergeschikt. Een persoon is ziek als hij niet in staat is zich aan te
passen aan en zich te gedragen naar de heersende waarden en normen.
5. Multicausale visie op gezondheid
Volgens de WHO is gezondheid ‘a state of complete physical, social and mental well-being
and not merely the absence of disease or infirmity’.
Multicausale, multifactoriële benadering.
Deze visie verbindt de biologische, de psychologische en de sociale visie op gezondheid a state of
complete physical, social and mental well-being and not merely the absence of disease or infirmity’.
We noemen deze visie op gezondheid de humane benadering. De WHO-definitie biedt duidelijke
aanknopingspunten en het holistische mensbeeld
6. Dynamische visie op gezondheid
Volgens de dynamische visie is de mens gezond wanneer hij in balans is met zowel zichzelf als zijn
externe milieu. Door zijn aanpassingsvermogen is hij in staat de regie te houden over zijn
gezondheid.
In de dynamische visie op gezondheid wordt rekening gehouden met het aspect van veranderende
gezondheid. Bij deze benadering van gezondheid ligt het accent op het aanpassingsvermogen van de
mens en het bereiken van een evenwicht met de omgeving, het zogenoemde externe milieu
Het begrip ziekte krijgt dan de algemene betekenis ‘uit balans zijn’ en gezondheid betekent ‘in balans
zijn’. Een definitie van gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie die aansluit bij de
dynamische visie op gezondheid is: ‘Health is not simply the absence of disease: it is something
positive, a joyful attitude toward life, and a cheerful acceptance of the responsibilities that life puts
upon the individual
7. Positieve gezondheid
Gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen en de eigen regie te voeren in het
licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Een andere definitie die aansluit bij de dynamische visie op gezondheid is positieve gezondheid.
Positieve gezondheid kan worden omschreven als: ‘Gezondheid is het vermogen van mensen om zich
aan te passen en de eigen regie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale
uitdagingen van het leven’ (Huber )
- aanpassingsvermogen en het belang van zelfmanagement
, - the ability to adapt and self-manage’ als er een gezondheidsprobleem is ontstaan. De nadruk
ligt bij Huber op ‘the potential to be or become healthy, even in the case of illness’.
Huber koppelt dit aan zes dimensies van gezondheid
1- lichamelijke gezondheid,
2- mentaal welbevinden,
3- een spirituele/existentiële dimensie,
4- dagelijks functioneren, s
5- ociaal-maatschappelijk participeren en
6- kwaliteit van leven
Het meten van positieve gezondheid is nog onvoldoende.
Gezondheid is veranderd doordat patienten meet eigen regie en autonomie hebben
Purpose in life (PIL) kan worden geassocieerd met positieve gezondheid. PIL gaat over het hebben van
doelen, een gevoel van richting en het gevoel dat je betekenis kunt geven aan het leven zoals het nu
is en zoals het in het verleden was. PIL kan worden geassocieerd met minder chronische condities,
minder beperkingen en verminderde mortaliteit voor mensen op gevorderde leeftijd. Mensen met
een gemiddelde tot hogere PIL-score ervaren vaker social support, zijn veerkrachtig, hebben
vertrouwen, hebben hoge gezondheidsvaardigheden en een goede gezondheidsstatus; zij maken
minder gebruik van de gezondheidszorg, maken meer gebruik van preventieve diensten en hebben
een hogere kwaliteit van leven
Hoofdstuk 2
Gezondheidsdeterminanten zijn groepen factoren die een kader bieden om gezondheidsproblemen
te analyseren.
Gezondheidsdeterminanten zijn:
- endogene determinanten,
- leefstijl & (gezondheids)gedrag,
- de fysieke en maatschappelijke omgeving en
- medische zorg & preventie.
Gezondheidsdeterminanten in het Health Concept van Lalonde:
Gezondheid als vertrekpunt nemen en vanuit gezondheid denken blijft actueel.
De endogene, persoonsgebonden gezondheidsdeterminant betreft de factoren die zich in
het menselijk lichaam afspelen en die van invloed zijn op de gezondheid. De endogene
gezondheidsdeterminant wordt onderverdeeld in genetische factoren en verworven
, eigenschappen en wordt ook wel aangeduid met de termen persoonsgebonden factoren,
intern milieu of human biology.
De gezondheidsdeterminant leefstijl & (gezondheids)gedrag geeft de invloed weer die het
gedrag van mensen heeft op de gezondheid en op het ontstaan of verergeren van
gezondheidsproblemen. Zelfmanagement- en leefstijlgedragingen spelen hier een
belangrijke rol. Deze gezondheidsdeterminant wordt ook wel lifestyle genoemd.
De gezondheidsdeterminant extern milieu kan worden onderverdeeld in de fysieke en de
maatschappelijke omgeving, de exogene gezondheidsdeterminanten. De fysieke omgeving
betreft factoren buiten het menselijk lichaam die van invloed zijn op de gezondheid en het
ontstaan of verergeren van gezondheidsproblemen. Deze gezondheidsdeterminant wordt
ook wel physical environment genoemd.
De maatschappelijke omgeving is de gezondheidsdeterminant die de plaats van mensen
weergeeft binnen de maatschappij. Deze gezondheidsdeterminant heeft een belangrijke
invloed op de gezondheid en het gevoel van welbevinden van mensen. De
gezondheidsdeterminant maatschappelijke omgeving wordt ook wel aangeduid met de term
social environment.
Bij de gezondheidsdeterminant medische zorg & preventie gaat het om allerlei
gezondheidszorgvoorzieningen, die zowel curatief als preventief worden ingezet in de zorg
voor gezondheid en het voorkomen of verergeren van gezondheidsproblemen. Deze
gezondheidsdeterminant wordt ook wel health care organization genoemd.
De kern van het Health Concept wordt gevormd door gezondheidsdeterminanten, bepalende
factoren die invloed hebben op ziekte en gezondheid. Lalonde kwam tot een indeling in de
deelgebieden intern milieu, extern milieu, gedrag en gezondheidszorg.
Endogene, persoonsgebonden gezondheidsdeterminant.
Fysiologische en psychische factoren in de mens hebben invloed op
gezondheid(sproblemen):
o genetische factoren: afwijkingen in de genen; afwijkingen in chromosomen;
multifactoriële gezondheidsproblemen; aanleg voor gezondheidsproblemen.
o verworven eigenschappen: zoals hoge bloeddruk; afwijking in immuunsysteem; hoog
cholesterolgehalte; wisselende glucosespiegel; overgewicht en obesitas; psychische
(on)gezondheid; veroudering.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Tes125. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.42. You're not tied to anything after your purchase.
