Hoofdstuk 1: De geografie van regio’s, regio’s in de geografie
Zijn de regio’s nog wel belangrijk in een wereld met steeds meer eenwording en
integratie? Heeft een studie zoals sociale geografie dan nog wel een toekomst?
Hier gaat deze inleiding over.
1.1 Regio’s in de wereld
Steeds meer zouden regionale verschillen en bijzonderheden worden uitgewist en
zouden regio’s en plaatsen elkaars kopieën worden.
Het nivelleringsproces (regio’s gaan steeds meer op elkaar lijken) en het
gemopper daarover heeft aan daadkracht gewonnen. Het succes van zoals
bedrijven als Mc Donald’s en IKEA worden gezien als bewijs van de groeiende
mondiale eenvormigheid. Het principe van McDonaldization is geïntroduceerd
door Georg Ritzel. Hiermee doelt hij niet op het oprukken van de Mc Donald’s
vestigingen, maar op het principe waarmee fastfoodrestaurants worden gerund .
Hij onderscheidt er 4:
1. Maximale efficiëntie;
2. Het meten in kwantitatieve kosten en baten;
3. Voorspelbaarheid zodat elke klant altijd en overla weet wat hij kan
verwachten voor zijn geld
4. Het beheersen van de gang van zaken m.b.v. geavanceerde technologie.
De herleving van de regio’s: Europa en Nederland
Het proces van integratie en nivellering heeft echter tegenkrachten opgeroepen.
Globalisering en regionalisering lijken hand in hand te gaan. In sommige
opzichten worden verschillen tussen regio’s eerder groter dan kleiner. En zoals
globalisering haar voorstanders kent (IMF,WHO), zo kent regionalisering die ook,
zoals het initiatief tot de invoering van local exchange trading systems (LETS).
Officieuze munten die in een lokaal netwerk van huishoudens, winkels en
bedrijven worden verdiend en uitgegeven. Ze bestaan naast de officiële munten.
Ook multinationals beseffen dat het behoud van regionale verschillen heel
gunstig kan zijn, zoals bijvoorbeeld de verschillen in hoogte van de lonen.
Arbeidsintensieve onderdelen van het productieproces worden naar lage-lonen-
landen verplaatst en verbinden hun productnamen met regio’s die de
consumenten associëren met een ongehaast bestaan, een ambachtelijke
bereidingswijze. Vaak is band tussen product en regio een puur verzinsel.
Ook in het persoonlijk leven hebben mensen veel binding met de eigen regio
(maar dan gaat het voornamelijk wel over regio’s buiten de Randstad). De
moderne mens blijkt geen kosmopoliet maar iemand die emotioneel verbonden is
aan de eigen regio. Bestuurlijke schaalvergroting roept negatieve reacties op van
de bevolking, die baas in eigen huis wil blijven en bang is haar identiteit te
verliezen. Uitbreiding van de macht van de EU leidt tot opkomst van
nationalistische partijen. Ruimtelijke plannen zijn nu een zaak van provincies en
gemeenten, niet meer van het Rijk. (VROM bestaat niet meer).
Regionalisering wordt ook wel verstrekking genoemd. Daarnaast denken politici
meer over een regionale opzet. En dialecten blijken taaier. Ook het beleid staat
welwillend tegenover regio’s. Daarbij gaat het om endogene regionale
ontwikkeling: Ontwikkeling die voortkomt uit initiatieven uit de regio zelf, van
samenwerkende actoren en organisaties.
Passief afwachten tot Den Haag met (exogene) ontwikkelingsplannen komt - bijv.
verplaatsing van rijksdiensten - gebeurt niet meer.
, Behalve Nederland regionaliseert ook Europa. Naarmate de Europese integratie )
en de economische globalisering’ sterker wordt, lijkt ook het regionalisme aan
kracht te winnen. EU staat niet afwijzend tegenover de regio.
Naast upscaling (overhevelen van besluitvorming naar Brussel) is er downscaling
(het principe van subsidiariteit: Besluitvorming op een zo laag mogelijk niveau).
Brussel beslist niet over een voetbalcomplex in Limburg.
Brussel heeft hier baat bij want relatie met nationale hoofdsteden is niet altijd
even hartelijk.
Niet alleen de EU, maar ook nationale overheden kunnen de vorming van
bestuurlijke regio´s op subnationaal niveau bevorderen. De belofte van subsidies
verricht hierin wonderen.
Het zijn vooral strategische overwegingen die bestuurders ertoe brengen om
dergelijke uit meerdere steden bestaande gebieden als een samenhangende
regio voor te stellen. Gevestigde, reeds bestaande bestuurlijke regio´s, zullen
deze vorm niet waarderen. Het is een zero sum game:
Een sterkere machtspositie van de een leidt tot een zwakkere machtspositie voor
de ander.
Meer en meer concurreren ook regio’s niet alleen om aandacht en geld van
bovenregionale overheden, maar ook om de gunst van transregionale en
transnationale bedrijven. Er is een sterke concurrentie om investeringen binnen
te halen en dwingt hen om zich zo zichtbaar mogelijk te maken en zich als
gebieden met unieke kwaliteiten te presenteren. `Er gaat niets boven
Grongingen`
De ´vloek van de regio´: Indonesië en West-Afrika
Devolutie is het overhevelen van de macht uit de hoofdstad naar de regio’s.
In Indonesië kwam er meer vrijheid voor de regio’s na het verdwijnen van
Suharto. Ze konden meer geld behouden welke ze kregen met de exploitatie van
natuurlijke hulpbronnen i.p.v. het afstaan aan de hoofdstad.
Regionalisering (devolutie) kan dan onbedoeld ook voor extra spanningen
zorgen. Want elke nieuwe deelstaat creëert op zijn beurt weer nieuwe
minderheden met nieuwe spanningen.
Een regionale minderheid die door devolutie een deel van haar vrijheid herkregen
heeft, kan uit frustratie de vroegere meerderheid gaan discrimineren.
De politieke eenheid van Indonesië, een land met honderden etnische groepen,
elk in eigen regio’s, was rond 2000 niet meer vanzelfsprekend ondanks allerlei
vormen van nation-building. In de perifere delen van het land is het verlangen
naar (meer) autonomie groot.
Aangezien etnische groepen alle hun eigen thuisregio hebben, hebben etnische
spanningen ook een regionale dimensie. Leo de Haan, een Ned. geograaf die
gespecialiseerd is in Afrika, constateerde:
Hoewel de creatie van nieuwe deelstaten een stroom van financiële middelen op
gang brengt, is het directe effect ervan op de economische ontwikkeling van de
deelstaat en daarmee het welvaartsniveau van de bevolking beperkt. Over het
algemeen zijn de groei-effecten beperkt tot de nieuwe hoofdstad en enkele
andere grote steden. De vorming van nieuwe deelstaten is dan ook geen
ontwikkelingsstrategie, maar business. Het is het resultaat van pogingen van de
gemarginaliseerde delen van de politieke elite om macht te verwerven en
daarmee toegang tot rijkdommen te verwerven. Want politieke invloed in Nigeria
betekent zeggenschap over de besteding van overheidsgeld en is dus een middel
om rijk te worden.
Net als in de meeste andere Afrikaanse landen is de levensverwachting
gestegen, het analfabetisme gedaald, het opleidingsniveau toegenomen, de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kyroni. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.33. You're not tied to anything after your purchase.