Hoorcollege 1: Introductie, Systeem Analyse, en
Sustainable Development
Introductie
Wanneer is er een probleem? Ontevredenheid met bestaande of voorziene toestand of met
‘’erfenis uit verleden’’. Er is een gat/ kloof tussen de gewenste en reële toestand. Er zijn
verschillende maatregelen die de toestand kunnen veranderen en omgevingsfactoren die effecten
van de keuze kunnen beïnvloeden.
Interveniëren: binnenkomsten in een levend systeem van relaties tussen personen en/ of groepen
met het doel om ze te helpen.
Systeem analyse kan helpen ontdekken hoe een verandering ten goede tot stand kan worden
gebracht. In de meeste gevallen kan de analyse zelfs een handelingswijze ontdekken die de
gewenste verandering teweeg brengt, een koers die kan worden erkend als de meest voordelige en
uitgevoerd door degenen met autoriteit om te handelen. Een handelingswijze die niet acceptabel
is voor degenen die deze moeten goedkeuren, of die niet kan worden uitgevoerd om politieke of
andere redenen, is geen oplossing.
Systeem analyse
Wat is het ‘systeem’ waarin het veronderstelde probleem zich voordoet? Denk aan de ‘randen’ in
ruimte en tijd van jouw casus, jouw project.
Sturingsinstrumenten
Omgevingsinvloeden
Aan welke criteria moet het systeem voldoen?
Probleem analyse: definieer het ‘systeem’ waarin het veronderstelde ‘probleem’ zich voordoet.
Vier typen sturingsinstrumenten: 1. Juridisch, 2. Economisch, 3. Faciliteren / communiceren, 4.
Zelf doen.
Het ‘systeem’ en ‘systeemgrens’ formuleer en bepaal je zelf, als onderdeel van je analyse.
,Deze componenten omvatten verschillende aanvullende activiteiten, waarvan er drie worden
aangegeven in de figuur hieronder: het bepalen van de grenzen en beperkingen, het identificeren
van de doelstellingen en het bepalen van de waarden en criteria van de beslisser.
Objective/ doel: wat de beslisser wil bereiken
Alternatives/ alternatieven: de middelen waarmee het mogelijk is om de doelstelling te bereiken.
Dit kunnen beleid, strategieën, ontwerpen, acties of wat dan ook zijn waarvan lijkt dat ze het doel
kunnen bereiken.
Consequences/ gevolgen: de resultaten die zouden volgen als het alternatief worden aangenomen
en ten uitvoer wordt gelegd.
Criteria/ criteria: regels of normen die specificeren in termen van gevolgen (of een deel ervan)
hoe de alternatieven moeten worden gerangschikt naar wenselijkheid.
Model/ model: een abstractie, een reeks aannames over een aspecten van de wereld, echt of
denkbeeldig, bedoeld om ons beeld van object, proces of probleem te verduidelijken door alleen
de kenmerken te behouden die essentieel zijn voor het doel dat we voor ogen hebben. Het is een
vereenvoudigd conceptueel of fysiek beeld dat kan worden gebruikt om het gedrag van een
systeem te onderzoeken of het resultaat van een actie zonder het systeem te veranderen of de
actie te ondernemen. Een voorbeeld van een model is eens et tabellen, een reeks wiskundige
vergelijkingen, een computerprogramma, enz.
Problem framing
Wat is een frame? ‘’een frame is een gedachte-organizer, waarbij bepaalde gebeurtenissen en
feiten die we belangrijk vinden worden belicht en anderen onzichtbaar worden. Hierdoor kan een
nieuw narratief ontstaan.
Een schematische weergave van het systeemanalyseproces:
1. Het formuleren van het probleem;
2. Het identificeren, ontwerpen en screenen van mogelijke alternatieven;
3. Het voorspellen van toekomstige contexten of staten van de wereld;
4. Het bouwen en gebruiken van modellen voor het voorspellen van de resultaten;
5. Het vergelijken en rangschikken van de alternatieven.
Het figuur hieronder toont enkele typische iteraties en feedbacklussen in een
systeemanalysestudie. Een typische lus is die van de resultaten van het model terug naar het
formuleren van het probleem. Deze iteratie is noodzakelijk omdat het meestal onmogelijk is om
de doelstellingen en beperkingen nauwkeurig vast te stellen voordat er iets bekend is over hun
implicaties.
2
,Theorie over ‘3 types of Goal-Frames van Lindenberg en Steg.: Ieder mens redeneert vanuit 3
frames, ook voor het maken van keuzes over duurzaamheidsvraagstukken.
Hedonic goal-frame: gemakt dient de mens, het leuk hebben, comfort.
Normative goal-frame: ethisch, het goede willen doen.
Gain goal-frame: wat heb ik er aan? Wat heeft de ander er aan? Wat kost het? Wat
levert het op?
Het kader in deze cursus
1. Probleemformulering
a. Actor analyse
b. Causale analyse, systeem diagram
2. Ontwerp alternatieven
c. Model bouwen
d. Alternatieven formuleren
3. Impact assessment
e. Multi Criteria Analyse
f. MKBA
4. Uitvoering en monitoring
g. Conclusie en advies geven
Probleemformulering
Probleemformulering houdt in dat de vragen of problemen worden geïsoleerd, de context wordt
vastgesteld waarbinnen de problemen moeten worden opgelost, de doelstellingen en beperkingen
worden verduidelijkt, de mensen worden geïdentificeerd die worden beïnvloed door de
beslissing, de belangrijkste operationele factoren worden ontdekt, en wordt besloten over de
aanvankelijke aanpak.
Een probleem formulering bevat:
Een voorlopige verklaring van de doelstellingen en manieren om het bereiken ervan te
meten;
Een specificatie van enkele veelbelovende handelwijzen, d.w.z. alternatieven;
Een definitie van de beperkingen;
Een anticipatie op de soorten gevolgen die te verwachten zijn, hoe ze te meten en
mogelijke criteria om ze te rangschikken;
Een plan voor de analyse.
Het opnieuw formuleren van het probleem op verschillende manieren, of het herdefiniëren
ervan, kan verduidelijken of het schijnbaar of triviaal is en kan inderdaad de weg wijzen naar een
oplossing.
Hoe onderscheid je een goede probleemformulering?
Duidelijke weloverwegen introductie van het probleem (wie, wat, afbakening,
aanduiding beschikbare oplossingsmogelijkheden);
Verdiepte probleemformulering met aandacht voor oorzaak (factoren) als aan de
omgeving waarin het probleem voorkomt;
Aanduiding van zekerheden & onzekerheden;
Aanduiding strategische bedreigingen en kansen;
Draagvlak bij opdrachtgever.
3
, Hoorcollege 2: Probleem Analyse
Een probleem kan worden gedefinieerd als een verschil tussen een huidige toestand en een doel
toestand.
Probleem soorten
Het Cynefin raamwerk helpt leiders om context te bepalen om zo juiste keuzes te maken.
Eenvoudige en gecompliceerde contexten gaan uit van een geordend universum, waarin oorzaak-
en-gevolgrelaties waarneembaar zijn en de juiste antwoorden kunnen worden bepaald op basis
van feiten. Complexe en chaotische contexten zijn ongeordend, er is geen direct zichtbare relatie
tussen oorzaak en gevolg en de weg vooruit wordt bepaald op basis van opkomende patronen.
Simple contexten
Simple contexten verwijzen naar stabiele situaties met duidelijke oorzaak-gevolgrelaties, waar
beslissingen eenvoudig en onbetwistbaar zijn.
Compliceerde contexten
Gecompliceerde contexten verschillen van simple contexten doordat ze meerdere juist
antwoorden kunnen hebben, maar niet iedereen kan de relatie tussen oorzaak en gevolg zien.
Complexe contexten
In een complexe context is er niet duidelijk één juist antwoord te vinden, in tegenstelling tot een
gecompliceerde context waar wel ten minste één juist antwoord is. Situaties zijn dynamisch en
onvoorspelbaar.
Chaotische contexten
In een chaotische context zijn juiste antwoorden niet te vinden, omdat oorzaak-gevolgrelaties
voortdurende verschuiven en er geen duidelijke patronen zijn.
Probleem analyse
Het is het proces van definiëren van een probleem en het totale systeem te ontleden in kleinere
delen om mogelijke oorzaken en oorzaken en gevolgen het probleem.
1. Five whys
Het belangrijkste doel van de techniek is om de hoofdoorzaak van het probleem te achterhalen
door de vraag ‘waarom (faalt de situatie/ het proces)?’’ vijf keer te herhalen. De five whys
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Nora0909. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.07. You're not tied to anything after your purchase.