Algemeen doel van de cursus
• Bekend worden met diverse psychologische theorieën, modellen en mechanismen, en deze kunnen koppelen
aan concrete situaties in het dagelijks leven, zowel in werk als privé.
• Bewust worden: van de diversiteit van menselijk gedrag; van je eigen subjectiviteit
• Breder, genuanceerder en toleranter perspectief op jezelf, de samenleving en de medemens
Toets H1, 3,4,5,6,7,9,10 van fundamenten van de psychologie
Toets take home tentamen
Werkcollege 1
Wat versta je onder psychologie?
Gaat over het gedrag van mensen
Gedachtes die zich omzetten in bepaald gedrag
Wetenschap/theorie rondom gedrag
Interne + externe (omgeving) factoren
De leer van het gevoel/gedrag van mensen → begrijpen, onderzoeken, verklaren, voorspellen.
Gedachtes boos → gedrag agressie → gedachtes spijt.
Interne gevoelens.
De moderne psychologie
Tegenwoordig gaan we uit van 3 invloeden op gedrag: het bio psychosociale model. Volgens dit model is alle
functioneren van de mens het gevolg van biologische, psychische (of cognitieve) en sociale invloeden.
Geschiedenis, namen en termen
Een definitie van psychologie
,Psychologie is een wetenschap, waarbij het gedrag bestudeerd wordt en waarbij die gedragsevidentie gebruikt wordt
om de interne processen te begrijpen die aan het gedrag ten grondslag liggen.
Ontwikkeling vóór en in de psychologie
De wetenschappelijke revolutie
• Kennis uit observaties en experimenteren.
Startpunt hiervan: Copernicus (1473-1543): hij stelde dat de aarde rond de zon draaide
• Galilei (1564-1642) onderbouwde dit met een reeks van nieuwe observaties. Dit ging tegen de katholieke
visie in.
• Newton (1643-1727) werkte de inzichten van Galilei verder uit.
Ontwikkelingen in de filosofie
• Veranderingen in de filosofische overtuigingen over de mens effenden ook de weg voor de psychologie.
• Eeuwenlang deelde men de mening, dat de menselijke geest (de ziel) een vrije wil had en niet onderwerpen
was aan de natuurwetten. Daarom kon ze niet bestudeerd worden.
• ‘’De mens bestaat uit een lichaam en een geest die onafhankelijk van elkaar zijn (dualisme).
René Descartes (1596-1650): ik denk dus ik ben
Drie principes: rationalisme, nativisme en dualisme
• Rationalisme: de waarheid kan achterhaald worden door gebruik te maken van de rede. Om de mens te
begrijpen moest men over hem nadenken.
• Nativisme: sommige kennis is aangeboren. Vanuit de aangeboren kennis kon de rede de volledige waarheid
afleiden.
• Dualisme: de geest als ‘zetel van bewustzijn en denken’, los van het lichaam van fysieke processen.
Darwin en de evolutietheorie
• Darwin: The Origin of the Species (1859).
• De evolutieleer: alle huidige leven, inclusief dat van de mens is ontstaan vanuit vroegere levensvormen.
• Darwin documenteerde zorgvuldig het proces van natuurlijke selectie: ‘survival of the fittest’.
Implicaties evolutieleer voor de psychologie
Omdat mensen geëvolueerde waren uit dieren:
1. Kon hun gedrag bestudeerd worden, zoals men diergedrag bestudeerde.
2. Was het zinvol om de gelijkenissen en verschillen te onderzoeken tussen diergedrag en menselijk gedrag.
Belangrijke stromingen binnen de psychologie
, • Wilhelm Wundt richtte als eerste een psychologisch laboratorium op (1879). Hij probeerde op basis van
introspectie de structuur van bewustzijn te ontdekken: structuralisme. Hij geloofde dat de geest kon worden
opgesplitst in fundamentele eenheden van bewustzijn, zoals sensaties, gedachten en gevoelens.
o Introspectie: kijken naar het eigen bewustzijn van binnenuit, nadenken over eigen psychisch
functioneren.
• Het functionalisme: Willem James (1842-1910). Gericht op functionele, praktische oplossingen versus
bijvoorbeeld onderwijs optimaliseren.
o James wilde menselijk lijden verminderen en wilde problemen oplossen.
o Hij wilde begrijpen hoe mensen denken, voelen en handelen, en hoe dit van invloed is op
maatschappelijke kwesties.
• Psychoanalyse: Freud (1856-1939).
o ‘De ware oorsprong van het ontstaan van gedrag, persoonlijkheidsverschilleen en mentale
stoornissen ligt bij onbewuste krachten.’
o Mensen konden geholpen worden door onbewuste verdrongen conflicten in het bewustzijn te
brengen d.m.v. droomanalyse en vrije associatie.
o Zijn ideeën waren vooral gebaseerd op introspectie.
o Veel wetenschappers vonden dit niet wetenschappelijk en wilden meer empirische onderbouwing
vanuit zijn theorie.
• Behaviorisme: grondlegger John Watson. Volgens behavioristen mag alleen observeerbaar, meetbaar gedrag
onderwerp zijn van onderzoek en theorievorming. Zij zagen dus weinig in het bestuderen van de geest via
introspectie. Observatie van gedrag gaf namelijk objectieve resultaten.
o
• Cognitieve psychologie: de overtuiging dat
men menselijk gedrag niet kon begrijpen en voorspellen zonder beroep te doen op informatie verwerkende
(cognitieve) processen die zich afspelen in de hersenen.
o Grondleggers zagen de mens als een soort computer. Ook deze onderzoekers maakten gebruik van
observatie, niet van introspectie.
Samenvatting van de verschillende stromingen en de kenmerken
Soort stroming Kenmerken
Structuralisme De structuur van bewustzijn ontdekken
, Introspectie
Functionalisme Gericht op functionele, praktische oplossingen versus
bijvoorbeeld onderwijs optimaliseren.
Psychoanalyse Oorsprong van gedrag ligt bij onbewuste krachten.
Ideeën gebaseerd op introspectie
Klassieke conditionering Het leren van voorwaardelijke reflexen
Behaviorisme Alleen observeerbaar, meetbaar gedrag mag onderwerp
zijn van onderzoek en theorievorming.
Cognitieve psychologie Om menselijk gedrag te begrijpen en voorspellen heb je
informatie verwerkende processen nodig.
Samenvatting literatuur
H1: wat is psychologie?
1.1 Een definitie van psychologie
Psychologie: is een wetenschap waarbij het gedrag bestudeerd wordt en waarbij de gedragsevidentie gebruikt wordt
om de interne processen te begrijpen die aan dat gedrag ten grondslag liggen.
1.2 Ontwikkelingen die de psychologie mogelijk gemaakt hebben
Rede, intuïtie en geloof
Filosofie in het Oude Griekenland
• Mensen waren de enige wezens met een rede en deze rede maakte het mogelijk om de realiteit te begrijpen
op een manier die onmogelijk was voor dieren.
• Plato: er dient onderscheidt gemaakt te worden tussen de ware, onzichtbare wereld van onveranderlijke,
ideale vormen en de zichtbare, veranderlijke wereld rondom ons, die een onvolmaakte afspiegeling is van de
ware wereld.
• Echte kennis kwam voort uit de menselijke geest
• Aristoteles: ware kennis kan niet op observatie gebaseerd zijn.
o Vormen van demonstraties: vanuit demonstraties kon volgens Aristoteles de rest van de kennis
afgeleid worden met behulp van de menselijke rede.
o Wiskunde is de ideale wetenschap.
De rooms-katholieke Kerk
• Na de val van het Romeinse Rijk de belangrijkste hoeder van kennis in de westerse wereld.
• God stond garant voor de waarheid→ de geschriften van de kerkvaders waren de meest betrouwbare bron
van informatie.
Een nieuwe manier van denken
• De overtuiging dat ware kennis gebaseerd is op systematische observatie en actief ingrijpen in de wereld →
de wetenschappelijke revolutie.
• Factoren die een rol hebben gespeeld bij het ontstaan van de wetenschappelijke revolutie in Europa:
o De verminderde macht van de rooms-katholieke Kerk.
o Een herwaardering van handel en handenarbeid.
o De uitvinding van de boekdrukkunst.
o De ontdekkingsreizen.
o De confrontatie van de westerse wereld met de islamitische en Chinese beschavingen, de oprichting
van universiteiten en een periode van relatieve welvaart.
De Copernicaanse revolutie: het inzicht dat de aarde niet het centrum vormde van het heelal
• Copernicus: opperde dat de bewegingen in het heelal beter te begrijpen vielen wanneer men uitging van de
veronderstelling dat niet alle hemellichamen rond de aarde draaiden, maar dat de aarde rond de zon
draaide.
• Galilei: verdedigde Copernicus en onderbouwde dit met nieuwe observaties.
• Newton: werkte de standpunten van Galilei verder uit. Hij beschreef de bewegingen van de planeten rond de
zon aan de hand van een aantal wiskundige formules.
Nieuwe kennis komt voort uit observatie en experimenten, niet uit het bestuderen van oude meesters.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sarahvonk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.