Dit is een uitgebreide samenvatting van het vak 'Biologische Psychologie I' dat gegeven wordt in het eerste bachelorjaar aan de VUB. Hierin staan ook alle afbeeldingen die te kennen zijn, wat zeker voor dit vak een voordeel is!
Hiernaast staat er overal duidelijke uitleg bij, en het bestaat uit ...
Inhoud
INLEIDING: WAAROM BIOLOGISCHE PSYCHOLOGIE? ...................................................... 2
Verbondenheid lichaam en psyche ........................................................................................ 2
Verbondenheid binnen het organisme ................................................................................. 2
Verbondenheid tussen organisme en omgeving .............................................................. 3
Concreet........................................................................................................................................... 3
EVOLUTIE EN GEDRAGSGENETICA ........................................................................................... 4
Evolutie ............................................................................................................................................ 4
Gedragsgenetica ......................................................................................................................... 12
MACROSTRUCTUUR VAN HET ZENUWSTELSEL .................................................................. 20
Het zenuwstelsel: de grote lijnen ........................................................................................ 20
Ontwikkeling van het zenuwstelsel ..................................................................................... 26
Structuur en functie van het CZS ........................................................................................ 30
Structuur en functie van het PZS ........................................................................................ 58
MICROSTRUCTUUR VAN HET ZENUWSTELSEL ................................................................... 63
Cellen van het zenuwstelsel ................................................................................................... 63
Communicatie binnen neuronen........................................................................................... 68
Communicatie tussen neuronen ........................................................................................... 72
ONDERZOEKSMETHODEN ........................................................................................................... 79
Beïnvloeden van functies ........................................................................................................ 79
Observeren van structuur ....................................................................................................... 83
Observeren van activiteit ........................................................................................................ 88
(Inleiding niet kennen, wel handig als achtergrond)
1
, Biologische psychologie I
INLEIDING: WAAROM BIOLOGISCHE PSYCHOLOGIE?
Verbondenheid lichaam en psyche
Er is een hele grote verwevenheid tussen psyche en lichaam:
Lichaam → psyche Lichaam ← psyche
Waarneming: hallucinaties door 1/10 Er bestaat een systematisch verband tussen
zandkorrel LSD; door andere substanties bv. wat je ziet en hoe de neuronen reageren; kan
slaap opwekken, honger veroorzaken en pijn gebruikt worden door onze visuele verbeelding
verminderen zichtbaar te maken (Shen et al., 2017)
Persoonlijkheid: schade aan delen van
hersenen (bv. tumor) kan je persoonlijkheid
veranderen (bv. ontremd gedrag); deze
effecten hangen samen met de locus
Moraal: door magneet boven de dorsolaterale
prefrontale cortex te houden, is er een
verhoogde kans op utilitaire responsen (bv. bij
Trolley probleem: sneller aan hendel trekken)
DUS:
Voor mensen is het moeilijk om te accepteren dat lichaam en psyche verbonden staan, omdat als
het lichaam stopt met werken, stopt de psyche ook (dit is moeilijk te aanvaarden)
Verbondenheid binnen het organisme
Er is een verwevenheid tussen alle subsystemen van het lichaam en het gedrag
Studie Hubel en Wiesel: implanteren van elektrodes achteraan de hersenen van
een kat, die vurende neuronen registreren (verband tussen het vuren van de
neuronen en wat de kat te zien krijgt wordt onderzocht) → je krijgt de neiging
om te zeggen dat het gevuurde neuron de oriëntatie ziet maar dit is niet waar
(door de verbinding van de neuronen krijg je wel een waarnemingsfunctie)
2
, Biologische psychologie I
Verbondenheid tussen organisme en omgeving
Biologie:
- Organisme = open systeem (uitwisseling van materie en energie met de omgeving)
- Omgeving is veranderlijk (plaats en tijd) (bv. natuurlijke slaapcyclus ↔ rotatiesnelheid)
- Gedragsneurowetenschappen vs biologische psychologie
- De verwevenheid van organisme en omgeving = de kern van de evolutietheorie
Grafiek waarbij alle liedjesteksten
van de afgelopen 70 jaar geschreven
zijn, en je gaat kijken hoeveel keer er
een natuurlijk kenmerk in voorkomt
neemt met de jaren af, mensen gaan
hunzelf in toenemende maten
beschouwen als iets dat losstaat van
hun natuurlijke omgeving
Concreet
Biologische psychologie:
• Biologische psychologie is een fundamenteel kader (moet je begrijpen omdat allerlei andere
subdisciplines van de psychologie daar gebruik van maken)
• Belang in diagnostiek en interventies
o Bv. fantoompijn = pijn die iemand voelt in een geamputeerd lichaamsdeel (bij
sommige mensen kan je die pijn weghalen door je zenuwstelsel te hijacken waarbij
je het ene lichaamsdeel dat je nog hebt voor een spiegel te houden, en het
geamputeerde erachter) (Ramachandran et al., 1998)
• Kritische zin: met de methodes die we toepassen kan iets verkeerd uitkomen (bv.
hersenscan van dode zalm, is toch nog hersenactiviteit op te zien) (Bennet et al., 2012)
3
, Biologische psychologie I
EVOLUTIE EN GEDRAGSGENETICA
Evolutie
Definiëring perspectief
Grondvoorwaarden natuurlijke selectie:
1. Overerving
Er zijn overerfbare eigenschappen (bv. haarkleur)
2. Variatie
Er bestaat variabiliteit in deze eigenschappen (bv. bruin haar, blond haar, …)
Mutaties: fout in het overschrijven van de genetische codes, meestal is dit negatief
3. Selectie
Sommige van deze eigenschappen hangen in een bepaalde context samen met groter
reproductief succes (sommige eigenschappen kunnen voordeliger zijn dan andere in
bepaalde context)
(Natuurlijke) Selectie:
- ≠ ‘Survival of the fittest’
o Dit heeft te maken met overlevingskansen
o Dus natuurlijke selectie is niet per se sterkste, slimste, …
o Bv. mannetjespauw is makkelijker als prooi want valt op, maar er is een vergrootte
kans op het doorgeven van genen door vergrootte gelegenheid op paren
- Verwantselectie
o Selectie van genen, geen individuen
o “Ik zou met plezier het leven geven voor 2 broers”
o Bv. steriele honingbij
- Seksuele selectie
Psychologische relevantie:
- Er is een rechtstreekse erfelijke invloed op de belangrijke psychische kenmerken als deze
geworteld zijn in ons lichaam (bv. grootte brein in belangrijke mate genetisch bepaald,
correleert met IQ; op groepsniveau hebben mensen met grotere breinen meer IQ)
- Erfelijke invloed kan ook lopen via ‘banale’ fysieke eigenschappen (bv. link extraversie met
lichaamslengte en/of attractiviteit - Lukaszewski & Roney, 2015)
→ Verschillende manieren waarop dat psychische eigenschappen overerfbaar kunnen zijn (oftewel
rechtstreeks zoals bepaalde eigenschap in zenuwstelsel, of onrechtstreeks zoals eigenschap die
invloed heeft op de ontwikkeling van een fysieke eigenschap)
Gedragsgenetica = leer van de overerfbaarheid van gedrag → sterke negatieve connotaties via o.a.
eugenetica en andere racistische theorieën
Eugenetica = idee: bepaalde mensen met bepaalde genen zijn slecht, als we die mensen laten
verdwijnen, houden we alleen de goede genen over (bv. Nazis, sterilisatieproces Denemarken, …)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tessamuyzers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.39. You're not tied to anything after your purchase.
