SamenvatninJaapndenHullunzevendendrukn20 18-20 19
Inhoud
Weekn1nLeialiteit,noverianisrechtnennrechtsmacht................................................................................20
Weekn20 nCausaliteit................................................................................................................................11
Weekn3nOpzet.......................................................................................................................................16
Weekn4nSchuld......................................................................................................................................20 1
Weekn5nStrafuitsluitnisironden..........................................................................................................20 4
Weekn6nPoiininennvoorbereidini..........................................................................................................36
Weekn7nFysieknennfunctoneelndaderschapnenndaderschapnvanndenrechtspersoon................................44
Weekn8nDeelnemini.............................................................................................................................56
Weekn9nSamenloopnennNenbisninnidem..................................................................................................67
Week 1 Legaliteit, overgangsrecht en rechtsmacht
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nII,npar.n20 nenn3
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nII,npar.n5.1nt/mn5.1.3
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nII,npar.n6
Week 2 Causaliteit
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nIII,npar.n20 .1nt/mn20 .5
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nIII,npar.n3.1nt/mn3.4
-nT.nKooijmans,n'Strafrechtelijkencausaliteit,nalternatevenscenario'snennvinierwijziniennvoornden
rechtspraktjk',nArsnAequin20 120 ,np.n645-6520
Week 3 Opzet
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nIV,npar.n1.1nt/mn4.4
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nIV,npar.n7nt/mn7.4
Week 4 Schuld
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nIV,npar.n5.1nt/mn5.5
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nIV,npar.n7.1nt/mn7.4
-nT.nKooijmans,n'Denroekelozenautomobilist',nArsnAequin20 14,np.n118-120 4
-nT.nKooijmans,n'Doornroekeloosheidnietriiierd',nArsnAequin20 15,np.n13 -135
Week 5 Strafuitsluitingsgronden
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nV,npar.1nt/mn8.5.
Week 6 Poging en voorbereiding
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nVI,npar.n1nt/mn20 .5n
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nVI,npar.n3nt/mn5
-nJ.G.H.nAltenan&nW.nGeelhoed,nPoiini:ndeuidelijkheidnenndeelnemini,nDDn20 17/45n(aanbevolen)
Week 7 Fysiek en functioneel daderschap en daderschap van de rechtspersoon
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nII,npar.n4.3
,-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nIII,npar.n1.1nt/mn1.6
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nIV,npar.n6.1nt/mn6.4
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nVII,npar.n6.1nt/mn6.5
Week 8 Deelneming
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nIII,npar.n1nt/mn1.3
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nVII,npar.n1.1nt/mn1.6
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nVII,npar.n20 .1nt/mn5.6n+npar.n7
Week 9 Samenloop en Ne bis in idem
-nDenHullu,nMaterieelnstrafrecht,nHst.nI,npar.n20 .1nt/mn20 .6.5
-nDenHullu,nMaterieelnstrafrecht,nHst.nIX,npar.n1nt/mn3
-nDenHullu,nMaterieelnStrafrecht,nHst.nVIII,npar.n1nt/mn5
-nProf.nmr.nT.nKooijmans,nAnnotatenNJ,nHRn9nfebruarin20 16,nnr.n15/ 1444,nECLI:NL:HR:20 16:20 20 20 n
(Marktkramen)
Week 1 Legaliteit, overgangsrecht en rechtsmacht
HII.2 Het strafare feit
20 .1nDenverbindendheidnvannwetelijkenstrafepalinien
Hetncodifcatebeiinselninnart.n1 7nlidn1nGWnluidt:n‘’denwetnreielt…hetnstrafrechtninnaliemenen
wetboeken,nbehoudensndenbevoeidheidntotnreielininvannbepaaldenonderwerpenninnafzonderlijken
weten.n‘’VoornhetnmaterielenstrafrechtnzijnnhetnaliemenenWetnboeknvannStrafrecht,nvrijnaliemenen
bijzonderenwetennzoalsndenWED,nWVW,nWWM,ndenbelastniwetennenndenOpiumwetnvannirootn
belani,nterwijlndaarnaastninnallerleinechtnbijzonderenafzonderlijkenwetennooknnointallozen
strafaarstelliniennvoorkomen.nMenniaatnervannuitndatnalleenndencentralenoverheidndenbevoeidheidn
heefnomnstrafaarstellinienninnhetnlevenntenroepenndienenenmisdrijfnopleveren.
2.2 Definitie van het strafare feit
Innart.n1nlidn1nSrnwordtnoverneenn‘’strafepalini’’niesproken.nDaarmeenwordtninniedernievalniedoldnopn
eennDOnennopneennsanctenorm.nInndenDOnwordtnbeschrevennwelkniedrainondernwelkensubjecteven
(opzet,nschuldnofnnietnbepaald)nennobjectevenomstandiihedenn(zoalsnW,ncausaliteitnennvooraln
specifekenbijzonderhedennvanndenstrafaarstellinininnkweste)ntotnstrafrechtelijkenaansprakelijkheidn
kannleiden.nDezenvereistenuitndenDOnzijnndenbestanddelen.nDenDOnkanndaarnaastneennkwalifcaten
bevaten,nbijvnverkrachtnin(art.n20 420 nSr),ndoodslainennmoordn(art.n20 87nenn20 89nSr),ndiefstaln(art.n31 nSr),n
witwassennennschuldwitwassenn(art.n420 bisnenn420 quaternSr),nmaarndatnisnnietnechtniebruikelijk.nAlsnde
bestanddelennzijnnvervuld,ndannkanninnbeiinselnwordenniekwalifceerdnondernhetninndenDOntotn
uitdrukkininiebrachtenstrafarenfeit.nInndensanctenormnwordtnduidelijknwelkensanctesnaanndatnSFn
kunnennwordennverbonden.
Voorwaardenvoornaansprakelijkstellininisnnaarnianibarenopvatninbovendienndatnnaastnallen
bestanddelennvanneennDOnookndenelementennWnennschuldnmoetennzijnnvervuld.n
Materieelnieienniaatnhetnerninnessentenomndatnbijnverwerkininopnbestanddeelniveaundenbewijslastn
voornhetnOMnveelnzwaardernis.nDaardoornwordenndenirenzennvanndenstrafrechtelijkenaansprakelijkheidn
inirijpenderninieperkt.nOpnbestanddeelniveaundientntenwordenniereield,nwatnnormaalniesprokenn
explicietnaanndenordenmoetnkomennenndoorndenrechternmoetnwordennvastiesteld,nvoordatn
strafrechtelijkenaansprakelijkheidnvoornhetniedraininnkwestenaanndenordenis.nMeernuitzonderlijken
omstandiihedennlenennzichnbeternvoorneennexceptenwaaraanndenrechternslechtsnbijnwijzenvann
,uitzonderininaandachtnbehoefntenbesteden.nDezenverhoudinintussennreielnennuitzonderininzoun
voliensnDenHullunbepalendnmoetennzijnnvoorndenvormievininvannspecifekenstrafarenfeiten.n
2.4 Misdrijven en overtredingen
EennderielijknonderverdelennvannstrafarenfeitennisninndenoiennvannDenHullunopnzichzelfnleiitemnuitn
eennooipuntnvannordeninininndenstrafrechtspleiini.nHetnhuidiiencriteriumnisnnietnhaarscherp,nmaarn
betrefnveeleerneennilijdendenschaal.nVooralninnhetnmiddeniebiednbijnredelijknernstienstrafarenfeitenn
kanndenkwalifcatenmisdrijfnofnovertredininietsnarbitrairsnhebben.nDaaromnkannmennopnzichzelfnaanneen
anderenonderverdelininofnaannafschafninvannhetnonderscheidndenken,nwaarbijnkannwordenn
overiestaptnnaarneennstelselnwaarinndenwetelijkenstrafedreiiininbepaaltnofnmaterieel-nofn
formeelrechtelijkenbijzonderhedennmoetennielden.
Onderscheidnisnmoielijkheidnvanndwani-nennrechtsmiddelen.nOoknmaterieelrechtelijknieziennheefnhet
onderscheidnbetekenis:npoiinintot,nvoorbereidininvannennmedeplichtiheidnaanneennovertredininzijnn
bijvoorbeeldnnietnstrafaar.n onwordtneennzekerenbeperkininvanndenaansprakelijkstellininbereikt.nOokn
denmeerdaadsensamenloopnenndenverjarininonderscheidenntussennmisdrijvennennovertredinien.n
Laierenwetievininkannalleennmaarnovertrediniennbevaten.
2.5 Krenkings- en gevaarzettingsdelicten
Bijndenievaarzetnisdelictenndaarenteiennwordtndenbedreiiininvanneennrechtsioed,nhetnievaarnvoorn
eennkrenkininstrafaarniesteldn(prevente).
Abstractnievaarzetnisdelict:nwaarbijneenniedraiininwordtnstrafaarniesteldndieninnaliemene,nnietn
naderninndenDOniespecifceerdenzinnievaarnkannopleveren.nInnhetnkadernvanndenbestrijdininvann
terrorismenkwamnopruiininaanndenordenbijndiscussiesnovernvoorstellennomnverheerlijkininvann
terrorismenstrafaarntenstellen,nennhetnvaltnoveriiensnookntenherkennenninnhetnverbodnomntenwervenn
voorndeniewapendenstrijdn(art.n20 5nSr).
ConcreetnievaarzetnisdelictnwordtndaarenteienninndenDOnvereistndatndaadwerkelijknievaarnisn
ontstaan.nEennioednvoorbeeldnbiedtnartn157nSr:nbrandstchtninmetnandernomschrevenn‘’tenduchten’’n
ievaren.nArt.n5nWVWn(verkeersiedrainwaardoornievaarnopndenweinwordtnveroorzaaktnofnkannwordenn
veroorzaakt)nmaaktnduidelijkndatnerneennvloeiendenoverianintussennabstractenennconcreten
ievaarzetnisdelictennkannbestaan.
Hetnmaterieelrechtelijkenbelaninvanndenindelinininnkrenkinis-nennievaarzetnisdelictennisndatn
strafaarstellininvannievaarzetnisdelictennproblematschernis,ndenirenzennvannwatnzinvolnkannenn
mainwordennstrafaarniesteld,nkomenneerderninnzicht.nDerielijkendelictennverienndusnextranaandachtn
vannmetnnamendenweter.nCriterianvoornstrafaarstellininkomennnadrukkelijkerninnbeeldnenndenvraain
naarnmoielijkenaanscherpininvanndenDOnkanninnditnverbandnscherpernrijzen.nOoknvoornhetnbepalennvann
strafmaximankannhetnonderscheidnzinvolnzijn;nzondernconcretenkrenkininbehoort,nalsnvuistreiel,nhetn
strafmaximumnlaierntenzijn.nVerielijkbarenuitianispuntennieldennvoorndenabstracteninnverielijkinin
metndenconcretenievaarzetnisdelicten.
2.6 Formele en materiële delicten
Eniiszinsnverwantnmetndenindelinininnievaarzetnis-nennkrenkinisdelictennisnhetnonderscheidntussenn
formelen(waarbijnvoornstrafaarheidneennbepaaldenhandelininvoldoendenis)nennmateriëlendelictenn
waarbijnmeerneennbepaaldnievolincentraalnstaat.nAbstractenievaarzetnisdelictennzijnnvooralnformeel,
terwijlnconcretenievaarzetnisdelictennalnmateriëlernzijn.nKrenkinisdelictennkunnenntamelijknformeeln
wordennomschreven,nmaarnzijnntochnmeestalnalsnmaterieelndelictnvormieieven.nSprekendnvoorbeeldn
isndoodslain(art.n20 87nSr):neennnietnnadernomschrevenniedraiininverrichtennwaardoorniemandn
daadwerkelijknoverlijdt.n
Denmaterieelrechtelijkenrelevantenvannhetnonderscheidnkomtnbijndiversenleerstukkennnaarnvoren,nzoals
bijndenpoiinin(vooralnvannbelaninbijnmateriëlendelicten,nwantnbijnformelendelictennvallennpoiininenn
voltooidndelictnvaaknbijnansamen),ndencausaliteitn(treedtnopndenvoorirondnbijndenmateriëlendelicten)nenn
denverjarinin(wanneernbeiintndentermijnntenlopen,nbijnhandelininofnievoli?).nVoorndenwetievernisnvann
belanindatnmateriëlendelictennmeernbeirenzininaannhetnbereiknvannhetnstrafrechtnieven.
,2.7 Kwaliteits- en algemene delicten
Vooralndenklassiekendelictsomschrijvinienn(zoalsnmoord,ndiefstal,nverkrachtni,nvernielini)nzijnntotn
iedereenniericht.nElknmensn(teienwoordii:nelknrechtssubject)ndientnzichnvannderielijkniedrainten
onthouden,neeniedernkannhetndelictnpleien.nMennnoemtndatn‘’iemenendelicten’’,ninndenzinnvann
aliemenendelicten.nMaarnreielmatinrichtneennDOnzichninndirectenzinnslechtsntotnrechtssubjectennmetn
eennbepaaldenhoedaniiheid,nenndannspreektnmennoverneennkwaliteitsdelictndatnzichntotnbepaalden
normadressantennricht,nzoalsntotndenoudernofnstefouderninnden‘’incestbepalini’’n(art.n20 49nlidn1),n
deienendieninnstaatnvannfaillissementnverkeertn(art.n34 ne.v.)nofndenambtenaarndieneennambtsmisdrijfn
beiaatn(art.n355ne.v.nSr).nSomsnlevertneennbepaaldenkwaliteitnnietnzozeerneennstrafepalende,nmaarn
eennwetelijkenstrafverzwarendenomstandiiheidnop,nzoalsnbijnverduisterinininnfunctenofninneenn
bepaaldenhoedaniiheidn(art.n320 20 nenn320 3nSr)nofnbijndenaliemenenstrafverzwarinisirondnvannart.n44nsrn
(SFnbeiaanndoorneennambtenaarninndienambtelijkenhoedaniiheid).n
Hetnonderscheidntussennaliemenenennkwaliteitsdelictennisnvooralnvannbelaninvoorndaderschapnenn
deelnemini.nOmdatndenkrininvannmoielijkenpleiersnbijndenkwaliteitsdelictennisnbeperktntotn
rechtssubjectennmetndenvoorieschrevennhoedaniiheid,nwordtnvoorndenstrafrechtelijken
aansprakelijkheidnvannbijnhetnstrafarenfeitnbetrokkenenndendeelneminisreielininvannextraniewicht.n
Aansprakelijkstellininvanndenbetrokkenendienzelfndenkwaliteitnmist,nisnopnirondnvanneenn
deelneminisvormninnbeiinselnmoielijknwanneernhetnopzetnvanndezendeelnemern(mede)ndenkwaliteitn
vanndenpleiernomvat.
2.8 Commissie- en omissiedelicten
Commissiedelict:nhijndiensteelt,ndoodslaatnofnverkracht,nwordtnbedreiidnmetneennbepaalden
maximumstraf.nDusnstrafarenfeitenndiendoornhandelennwordennbeiaan.nMaarnsomsnwordtninneennDOn
eenniebodnieieven:nalsnietuiienmoetnmennkomen,ninnsommiienievallennmoetnmennhulpnverlenen,nalsn
belastniplichtienmoetnmennbepaaldenformulierenninleveren.nDatnkomtnvaaknneernopnstrafaarstellini
vannnalaten:neennomissiedelict.n
Veelalnzalnzo’nnomissiedelictndusnformeelnzijnnomschreven,nooknalnspeeltnooknhierneennonwenselijkn
ieachtnievolinzekerneennrolnopndenachterirond.n
Anderenbekendencommunenvoorbeeldennvannomissiedelictennzijnnart.n184nlidn1nSrn(niet-voldoennaann
eennambtelijknbevel)nennart.n20 55nSrn(hetninneennhulpelozentoestandnlatennvanniemandnvoornwienmenn
verantwoordelijknis).n
Deneiienlijken(ooknwel:nzuivere)nomissiedelictennkwamennhierbovennaanndenorde:nuitndenwetelijken
omschrijvininvanndeniedraiininblijktndatnhetnomneennomissiedelictniaat.nDenDOnmaaktndannbovendienn
meestalnduidelijknwienernnietnmainnalaten,ntotnwienhetnomissiedelictnzichnricht.nMensennmetneenn
bepaaldenzoriplichtnzijnnde,nveelalnvanzelfsprekende,nnormadressaten.nOmissiedelictennzijnndannookn
veelalnaanntenmerkennalsnkwaliteitsdelicten.
Bijneennoneiienlijkn(ofnonzuiver)nomissiedelictniaatnhetnnaarndenwetelijkenomschrijvininomneenn
commissiedelictndatntochnookndoorneennnalatennkannwordennbeiaan.nHetnbetrefndooriaansnmaterieeln
omschrevenndelicten,nwaarbijnhetnievolindanndoorn(verwijtbaar)nnietsndoennwordtnveroorzaakt.n
Klassieknvoorbeeldnzijnndenoudersndienhunnkindndennoodzakelijknzorinonthoudennwaardoornhetn
overlijdt.nDatnkannhetncommissiedelictndoodslai,nvannhetnlevennberoven,nopleverenndatndanndoorn
nalatennisnbeiaan.
Medeplichtiheidnennhetnbeiripn‘’bevorderen’’nlenennzichnnetnalsn‘’ieleienheidnieven’’nioednvoornzo’n
invullininmetnnalaten.n
Inndenpraktjknisnoveriiensnvoorndenfeitelijkeniedraiininbijncommissiedelictennreielmatinnietnzozeern
éénnconcreteniedraiininrelevant,nmaarneenncomplexnvanndoennennnalaten.nEnnzekerndenfunctonelen
dadernvanneenncommissiedelictnheefnmeestalnmaarnerinweiniinfysiekenhandeliniennverricht,nterwijln
feitelijknleidiniievennooknkannbestaannuitnverwijtbaarnstlziten.
Hetnonderscheidntussenncommissie-nennomissiedelictennisnvanneniinbelaninuitneennooipuntnvann
wetievinistechniek.nHetnbelanirijkstenisndatnbijndenomissiedelictenndenvraainnaarndenreikwijdtenvannde
strafrechtelijkenaansprakelijkheidnsterkernnaarnvorenntreedt:nwienkannernverantwoordelijknwordenn
,iesteldnvoornhetnfeitndatneennbepaaldenwetelijkenverplichtninnietnisnnaieleefd,nwienisnnormadressaat?
Dienvraainkannconsequentesnhebbennvoorndenformulerininenninterpretatenvannhetndelict.nHetn
onderscheidnisndaarnaastnvanneennzekernwetenschappelijknbelani,ninndiscussiesnovernhetn
strafrechtelijkenhandelinisbeiripnennoverndenvereistennvoorncausaliteit.n
2.9 Doleuze en culpoze delicten en strafepalingen zonder subjectief BD
Bijndoleuzendelicten,ndeniewonenverschijninisvormnvanneennmisdrijf,nisneennopzetvereisteninndenDOnten
vinden,nbijnculpozendelictenneennvormnvannschuld.nHoofdreielnisndatnbijnmisdrijvennopzetnofnschuldnalsn
BDnwordtnvereist.nVooralnbijnovertrediniennkomennmeestalnieennsubjectevenbestanddelenninndenDOn
voor.nHetnonderscheidnisnvannevidentnbelani.nDenwetievernstaatnhierbijnvoorndenvraaininnhoeverrenhijn
strafaarstelliniennwilnaanscherpennenndusnbeperken.nDenkeuzesndiendenwetieverndaarbijnmaakt,n
hebbennveelninvloednopnhetnschuldkarakternvannhetnstrafrecht.
2.10 Gekwalificeerde en geprivilegieerde delicten
Gekwalifceerdendelictennzijnnmetnzwaarderenstrafennbedreiidndanndenirondvormnvanndiendelicten,n
omdatnhetnstrafarenfeitnisniepleeidnondernbijzonderenomstandiiheden,nzoalsnmetnvoorbedachtenraad
(vooralnart.n20 89nSr),nroekeloosn(art.n3 7nlidn20 ,n3 8nlidn20 nSrnennvooralnart.n175nlidn20 nWVW),ninn
dienstbetrekkinin(art.n320 20 nSr),nmetnbraakn(art.n311nSr),nalsniewoonten(bijv.nart.n420 ternSr)nofnomdatn
ernstienievoliennzijnninietredenn(bijvoorbeeldnvannbelaninvoornart.n3 ne.v.nSr).nEennbelanirijkn
modernnvoorbeeldnisnhetnterroristschenooimerk.
Denwetelijkenstrafverzwarinisirondennkunnennwordennonderscheidenninndienvannobjectevenofn
subjectevenaard.nBijndenobjectevenirondennstaatnhetnfeitnvoorop.nDenverschillenden
strafverzwarinisirondennbijndiefstalnleverenneennioednvoorbeeldn(art.n311nenn3120 nSr).nVaaknleidenn
bovendiennbepaaldenievolienn(dood,nletsel,nschade)ntotnwetelijkenstrafverzwarini.n
Subjectevenstrafverzwarinisirondennhoudennverbandnmetndenpersoonnvanndendader.nHetnkanndaarbijn
iaannomneennfunctenofnhoedaniiheidnofnomneennzekernverbandnmetndeniemoedsiesteldheid,nzoalsnde
voorbedachtenraadnennteienwoordiinookneennterroristschnooimerknofnroekeloosheid.nWaarnnaastn
eennovertredinineenndoleuzenvariantnalsnmisdrijfnbestaat,nenndatnisnvaaknhetnieval,nfunieertnopzetninn
feitenalsnsubjectevenwetelijkenstrafverzwarendenomstandiiheid.n
Bijnwijzenvannuitzonderininbevatndenstrafwetievininooknieprivileiieerdendelicten.n o’nn
strafaarstellininheefntovnhetnironddelictneennlaiernstrafmaximum,nzoalsnbijndenklassieken
kindermoordnenn-doodslainofnhetntenvondelininleiiennondernbijzondere,nverzachtenden
omstandiiheden.nAnderenvoorbeeldennbetrefenneuthanasien(art.n20 93nenn20 94nSr)nennstroperijn(art.n314
Sr),ndruisnvoorneiienniebruiknipvnhandeln(art.n11nlidn6nenn7nOpiumwet).n
2.11 Afopende en voortdurende delicten
Strafaarstellininvanneennverbodenntoestand.nBelanirijkenvoorbeeldennzijnnhetnvoorhandennofn
aanweziinhebbennvannbepaaldenzaken,nzoalsninndenOpiumwetnofninneenncommuunndelictnalsnart.n20 4 bn
overnkinderpornoirafenofndenhelinis-n(art.n416-417bisnSr)nennwitwasbepalinienn(art.n420 bis-quatern
Sr).nAlsnmenninniebrekenisnénnblijf,nisnernsprakenvanneennvoortdurendndelict.nVanndenvoortdurenden
delictennkunnenneniiszinsnwordennonderscheidennvoortiezetendelictenn(waarbijnstrafaarheidnnan
verloopnvanntjdnontstaat,nzoalsnbijneenniewoontedelict).n
2.12 Klachtdelicten
Eennapartencateiorienvormenndenklachtdelictennmetnalsnbijzonderenvoorwaardenvoornvervolibaarheidn
datndoorneennklachtierechtidenrechtsieldiineennaaniifenmetnverzoekntotnvervoliininisniedaan.n
Klachtierechtidnisndooriaansnhetnslachtofer.
Absoluutnklachtdelict:nhetnfeitnkannnietnwordennvervolidnzondernrechtsieldiienklacht.n
Relatefnklachtdelict:nalleenneennbepaaldenverdachtenkannnietnwordennvervolidnzonderneennteiennhemn
ierichtenklacht.nVoorbeeldennvannabsolutenklachtdelictennzijnndenmeestenbelediiinisdelictenn(art.n20 69n
Sr)nennbelaiinin(art.n20 85bnSr).nOokndenschendininvannieheimhoudinisplichtennleentnzichnomnvoornden
handnliiiendenredenennioednvoornvormievininalsnabsoluutnklachtdelictn(art.n20 720 nenn20 73nSr).
,2.13 Terroristische misdrijven
Bepalendnvoornindelininalsnterroristschnmisdrijfnisnkortniezeidndatnisniehandeldnmetneennbijzondern
opzetvereiste:nhetnterroristschenooimerk.nEnndatnisnvoliensnart.n83anSrn‘’hetnooimerknomnden
bevolkininofneenndeelndernbevolkininvanneennlandnernstienvreesnaanntenjaien,ndannwelneennoverheidn
ofninternatonalenorianisatenwederrechtelijkntendwiniennietsntendoen,nnietntendoennofntendulden,ndann
welndenfundamentelenpoliteke,nconsttutonele,neconomischenofnsocialenstructurerennvanneennlandnofn
eenninternatonalenorianisatenernstintenontwrichtennofntenvernietien.’’n
2.14 Een belangrijk onderscheid voor de wetgever is dat tussen commuun en bijzonder strafrecht
InndenbijzonderenstrafwetievininzijnnveelnmeernstrafaarstellinienntenvindenndanninnhetnWetboeknzelf,n
ennhetnkanndaarbijniaannomnkwanttatefnennkwalitatefnbelanirijkendelicten.nTendenkennvaltnaannveeln
economischenennmilieudelictennwaarvoorndenWEDneennoverkoepelendenvoorzienininbiedt,nden
verkeersdelictenninndenWVWnennaanverwantenreielinien,ndenOpiumwet,ndenWWM,nhetnfscalenennhetn
militairenstrafecht.n
3. Het legaliteitsbeginsel
‘’Geennfeitnisnstrafarndannuitnkrachtnvanneenndaaraannvoorafieianenwetelijkenstrafepalini’’,nonluidtn
denbelanirijkenopenininvannhetnWetboeknvannStrafrechtninnartkeln1nlidn1.n
Hetnbeiripn‘’wetelijk’’ninnartkeln1nlidn1nSrnmoetnnietnbeperktnwordennopievatninndienzinndatnalleenn
wetievinininnformelenzinnisnbedoeln(zoalsndatnwelnbijnart.n1nSvnhetnievalnis).nEenniemeenteverordeninin
kannbijvoorbeeldnwetelijkenstrafepaliniennbevatenn(ooknalnisnwelnsteedsneennbasisnvoorndeleiateninn
eennformelenwetnnodii).nDenstrekkininvannhetnleialiteitsbeiinselnbrenitnmeendatndenstrafepalinininn
denNederlandsentaalnmoetnzijnnieformuleerd.n
Gewoonterecht,nrechtersrechtn(zoalsndenAnielsaksischen‘’commonnlaw’’)nenninnverdraienn
voorkomenden(verplichtnienntot)nstrafaarstelliniennvallennnietnondernhetnbeiripnwetelijken
strafepalininuitnart.n1nlidn1nSr.nDatnisnandersnbijnart.n7nEVRMndatnvoornstrafrechtelijken
aansprakelijkheidneenntjdiienbasisninn‘’hetnrecht’’n(‘’Law’’)nvereist.nDatnisneennruimer,nmaarnookn
difusernbeiripndannhetnwetsbeiripnuitnart.n1nlidn1nSr.nDaardoornisnerninndenStraatburisenrechtspraakn
meernaandachtnvoorndenkwaliteitnvannhetnrechtnwaaropndenaansprakelijkheidnwordtniefundeerd,nzoalsn
voorndentoeiankelijkheidnenndenvoorzienbaarheid.nArt.n7nEVRMnheefndusnnietnhelemaalneennmetnart.n1
lidn1nSrnverielijkbareninhoud.n
Bovendiennisnvooralndenrechtsstaatiedachteneennactueelnbelani:niederenmachtsuitoefeninindoornofn
namensndenoverheidnbehoortntenzijnniebaseerdnopntjdiinuitievaardiidenrechtsreielsnvannioeden
kwaliteit.nDatndientnmedendendemocratschenleiitmatenvanndenrechtspleiini.nInndienzinnisnhetn
leialiteitsbeiinselnzekernnietntotnhetnmaterielenstrafrechtnbeperkt.nHetnleialiteitsbeiinselnheefnvoorn
hetnmateriëlenstrafrechtnwelkeneenneiienninhoudnennladini,ndoordatnbestrafni,neennzeerninirijpenden
overheidsbevoeidheid,nopnhetnspelnstaat.
3.2 Verbod van terugwerkende kracht
Hetnverbodnvannteruiwerkendenkrachtnvloeitnrechtstreeksnvoortnuitndenklassiekenirondslaiennvannhetn
leialiteitsbeiinsel:ndenrechtszekerheid,ndenpreventenennhetnschuldiezichtspuntnimplicerenndatn
strafwetievininieennTWKnmainhebben,nvoornzoverndatnalthansninnhetnnadeelnvanndenverdachtenis.n
Veranderinienndientenniunstenvanndenverdachtenwerken,nkunnennwelnmetnTWKnwordenninievoerdn
(art.n1nlidn20 nSr).nDaaromnisnernooknieennspannininmetnhetnleialiteitsbeiinselnwanneerninnaanvullininopn
hetnwetelijknstelselnbijvoorbeeldninndenrechtspraakneennstruinwordtnaanvaardn(zoalsnisniebeurdnmetn
AVAS)nofneennDOnbeperktnwordtnieïnterpreteerd.
Voornreielsnoverndenvraainwelkensanctesntotnwelkenhooitenkunnennwordennopieleid,nieldtnhetn
verbodnvannTWKntennnadelenvanndenverdachteneveneens.nOokndenStraatburisenrechtspraaknisnhierovern
vaaknstreni.nVooralninnhetnmoeilijkenirensvlakntussennopleiiininvannsanctesnaanneennVDnenn
tenuitvoerleiiinindaarvannbijneennveroordeelde,nisnart.n7nEVRMnvannmeernbetekenisndannart.n1nSrndatn
, uitsluitendenhandeltnoverndenopleiiininvannsanctesnaanneennverdachtenennnietnoverndenexecuten
daarvannbijnveroordeelden.n
Bijndenverruimininvanndenmoielijkhedennvoornvervoliininternzakenvanninternatonalenmisdrijvennisn
hetzelfdeniebeurdnmetnhetnooinopnhetnlandnvannherkomstnieruimentjdnieledennschuldiinhebbenn
iemaaktnaannmisdrijvennalsnienocide.nDenMvTnsteltninnditnverband:n‘’Hetnverbodnvannteruiwerkenden
krachtnalsnbedoeldninnart.n16nGWnennart.n1nlidn1nSrnisnbeperktntotndenmaterielenstrafaarstellininenn
strafedreiiininennzietnnietnopndenrechtsmacht.nRechtsmachtnkannimmersnwordennieziennalsneenn
voorwaardenvoornvervoliini,nwaarin,nitneennstrafaarstellini,nieennmorele,nmateriëlenwaarderinin
betrefendendeniedraiinintotnuitdrukkininwordtniebracht.’’nDatnisnmisschiennerinstelliinuitiedrukt,nenn
daaromnspreektnaanndatnhiernteielijkertjdnwelnteruihoudendnwordtnbepleitndienbijndenrecenten
herzienininvanndenrechtsmachtnreielininookndaadwerkelijknisnbetracht.
DenhardenkernnvannhetnleialiteitsbeiinselnrichtnzichnwatnhetnverbodnvannTWKnbetrefndusnopnden
strafepaliniennenndensanctenormen.
3.3 Gebod van toegankelijke en vooral van scherpe normen
Hetnleialiteitsbeiinselnvereistnvanndenwetievernnietnalleenntjdiininievoerdendelictsomschrijviniennenn
sanctenormen:ndenrechtszekerheidnvoorndenVDnvraaitnhiernbovendiennomnioedntoeiankelijkenenn
vooralnomnpreciesnieformuleerdenwetievini.nPasndannkunnennrechtssubjectennimmersnioednvann
tevorenndenbalansnopmakennvanndenvoor-nennnadelennvannhunnvoorienomenniedraiini.nDuidelijkenenn
daardoornbeperktenDoennbakenennookndenprocessuelenbevoeidhedennvanndenoverheidnhelderdernaf.n
onwordtnwillekeuriinofntenruimniebruiknvanndwanimiddelennteienieiaan.
BelanirijkernvoornhetnNederlandsenstrafrechtnisnhetnStraatburisenvoorzienbaarheids-nofn
voorspelbaarheidsvereisten(den‘’foreseeability’’).nDanniaatnhetninnfeitenomndenklassiekenuitnhetn
leialiteitsbeiinselnvoortvloeiendenwensnnaarnscherpennormennwaardoornzonpreciesnmoielijknduidelijkn
wordtnwatnerondernvalt.nDitnwordtnooknwelnaanieduidnmetntermennalsnhetnBestmmtheitsiebotnofnhetn
‘’lexncerta’’-beiinsel.nDatnbeiinselnliitnooknbeslotenninnart.n1nlidn1nSr.
3.4 Grenzen aan de interpretatievrijheid van de strafrechter
Innklassiekenzinnvloeitnuitnhetnleialiteitsbeiinselnvooralneennverbodnopnanaloiischeninterpretatenvort.n
Eennvruchtbaarder,ndoornStraatsburinieïnspireerdenbenaderini,ndienhierondernnoinaanndenkorden
komt,nlijknDenHullunechterndenproblematserininvannextensieveninterpretate.nEennaansprakelijkstellinin
kannimmersnalsneennverrassininkomennbijneennnieuweninterpretatenwaardoornhetnbereiknvannden
strafepalininwordtnuitiebreidnenndatnlijktnopnTWKnvanndienbepalini.nDaarnaastnisneennverrassenden
extensieveninterpretatennietnioednuitneennooipuntnvannconsttutonelenverhoudiniennennvann
democratschenleiitmate.nDenwetievernennnietndenstrafechternmoetnzonmoielijkndenaliemene,n
uiterstenirenzennvanndenstrafrechtelijkenaansprakelijkheidnbepalen.nMedendaaromnzietndenHRnsomsn
explicietnafnaanneenninterpretatendienkeuzesnzounverienndiendenrechtsvormendentaaknvanndenrechternte
buitenniaan.
Art.n1nlidn1nheefninndenhuidiienstrafrechtspeliinininniedernievalneenntechnischenbetekenis:n
strafepaliniennennstrafedreiiiniennmoiennnietntennnadelenvanndenVDnwordenntoeiepastnopn
iedraiinienndienzijnnbeiaannvoorndeninvoerininvanndenwetelijkenreielini.nMaarnhetnleialiteitsbeiinsel
isnooknbelanirijknalsnrichtniievendnideaal.n onheefnhetnverbodnvannTWKntevensnalsnproirammatschen
consequentendatndenwetievernalertnmetnzijnnopnhetnbijndentjdnhoudennvanndenwetelijkenreielini.
Hetnleialiteitsbeiinselnvindtnzijnnirondslaininndenrechtszekerheid.nDenbelanirijkstenconsequentesnvann
hetnbeiinseln(ieennTWKnennteruihoudendheidnmetnvaiennormennennmetnextensieveninterpretate)nln
openntenndeleninnelkaarnovernennzijnnteruintenvoerennopndenwensntotnbeschermininteienn
machtsmisbruikndoorndenoverheid.nDitnfundamentnisnopnzichzelfnhechtnverankerdnennnietnomstreden.
Datnmeerdereniezichtspuntennvannbelaninzijn,nbleekninnhetnvooriaandenooknwel,nbijvnbijndenmilden
beoordelininvannvaiennormennennvannextensieveninterpretate.n ondominantnisnhetniezichtspuntnvann
denVDnniet.nDenHullunmeentndatndenrechtszekerheidnvoorndienverdachte,nieletnopndenirondslainvannhetn
leialiteitsbeiinselninnhetnmateriëlenstrafrecht,nwelneennprominentnpositenbehouden.nAanvaardininvann
hetnleialiteitsbeiinselnimpliceertnhetnaanvaardennvannhetnfraimentairenkarakternvannhetnstrafrecht:n
