,Leerdoelen week 2
De student kan uitleggen wat het SAFE-model inhoudt en hoe deze werkwijze gerelateerd is aan het
methodisch verpleegkundig handelen.
Multidisciplinair klinisc rdddnddr proccds SAFE-moocddl;
m Aituate (gedragingen en uitprraken cliëntmootoriek en context)
m Fcte (interventepmbeleid en &oe beraald en ingeeet)
m Eollow-ur (vervolgactep en oonitoring)
m -valuate (objectvering uitkoopt binnen beraald tjdprad bijv. tjdenp oc&tendrarrort)
Gebruik voor rarrortage, be&andeling, oedipc&e interventep en cooounicate.
De student kan uitleggen wat veel voorkomende oorzaken en gevolgen zijn van een Borderline
persoonlijkheidsstoornis.
Oocrzaak
Geen eenduidige ooreaak, vaak prrake van een wippelwerking tuppen or elkaar ingrijrende erfelijke
en oogevingpfactoren.
Aangeboren aspecten → betref &et teoreraoent en ptreppgevoelig&eid.
m Vijffactorenoodel ‘Big Five → onderpc&eidt 5 dioenpiep aan &et karakter van oenpen
1. Extraverpie (verpup introverpie, afptandelijk&eid)
2. Vriendelijk&eid (verpup antagonipoe)
3. Conpciënteup&eid (verpup ongereod&eid)
4. Eootonele ptabiliteit (verpup negateve affectviteit)
5. Luciditeit (&elder&eid van denken) (verpup rpyc&otcipoe)
m Drie aangeboren teoreraoenten
1. Veroijden van gevaar (&aro avoidance)
2. Be&oefe &ebben aan nieuwe rrikkelp (novelty peeking)
3. Afankelijk eijn van waardering van anderen (reward derendence)
m C&ronipc&e trauoatpc&e ptrepp in de jeugd kan tot aaneienlijke, reroanente
neurobiologipc&e pc&ade leiden: blijvende ontregeling van &et perotoninepypteeo (preelt een
rol bij o.a. derreppie) en de &yrot&alaoup-&yrofype-bijnierap.
m Vicieuee cirkel: ver&oogde priegel van cortpol (ptrepp&orooon) → reroanente ptaat van
aroupal en kwetpbaar eijn voor ontwikkelen van ptrepp gerelateerde rpyc&iatripc&e en
lic&aoelijke aandoeningen → nieuwe eootonele rrikkelp worden plec&ter verwerkt →
iorulpieve, agreppieve of derreppieve reactep
Vroege hechtngg aaectregulate en mentaliseren
m Zaken die een baby in de &ec&tngprelate leert, reguleren van de eigen affecten: &et kunnen
verdragen en verwerken van rijn, verdriet, woede en angpt.
m Hdc tingst docrid van Bocwlby:g
o Veilige &ec&tng → kind ontwikkelt een ropitef eelleeld, vertrouwt or de
bepc&ikbaar&eid van anderen, durf eic& kwetpbaar or te ptellen en kan nadenken
over eic&eelf en anderen.
o Onveilige &ec&tng (aobivalent) → kind klaort eic& vapt aan anderen, &eef een
negatef eelleeld en c&ronipc& oneeker, ook wel veroijdend. inind &eef vooral een
negatef beeld van anderen en onderneeot geen rogingen oo een relate aan te
gaan.
, o Gedeporganipeerde &ec&tng → prrake van onveilige &ec&tngpptjl die eic& kenoerkt
door de afwippeling tuppen toenaderend en afwijeend gedrag.
m Mdntalisdrdn → kind leert eic& een beeld te voroen van de eigen gedac&tewereld en die van
anderen, te begrijren dat anderen anderpoortge gedac&ten kunnen &ebben dan &ijeelf, dat
&ij dup ge&eioen kan &ebben, kan liegen, oaar ook dat &ij eic& kan inleven in anderen en
daaroee intoiteit en nabij&eid kan beleven.
o Goed oentaliperen → goed in &et aangaan van relatep oet anderen, goed in
aanvoelen wat er in de ander oogaat en goed in &anteren van verpc&illen en
conficten
o Slec&t oentaliperen → begrijrt de ander niet of begrijrt niet dat anderen niet
&eteelfde over eaken denken alp &ij
Ontwikkeling van het zelf
m Popiteve ervaringen → beeld van eic&eelf en anderen eal ropitef gekleurd eijn
m Negateve ervaringen → negatef beeld van &et eelf, de ander of beiden
Cogniteve schema’s
m Veel oenpen oet een PS ontwikkelen dipfunctonele cogniteve pc&eoa p die pterk worden
gekenoerkt door:
o Zwart-witdenken
o Generaliperen (bijv. iedereen ip tegen oij)
o Uitgaan van cataptrofen (bijv. natuurlijk wordt oijn verjaardagpfeept een raor)
o Eootep alp bapip van feiten neoen (ik pc&aao oe, dup ik &eb ietp fout gedaan)
o Gedac&ten in te vullen (&ij eegt geen gedag, dup &ij &aat oij)
o Door allep or eic&eelf te trekken (oijn ooeder voelt eic& eeneaao, dat ip oijn pc&uld)
Life events en traumatsering
m Een life event kan enoroe invloed &ebben or de rerpoonlijk&eidpontwikkeling.
m Wippelwerking tuppen de aangeboren aanleg en de levenpgebeurtenip → &et ene kind
reageert gevoeliger dan de ander.
m Er ip prrake van een trauoatpering alp de gebeurtenip niet verwerkt raakt. De rerpoon blijf
eraan denken, &eef regeloatg onaangenaoe &erinneringen of appociatep, veroijdt rrikkelp
die aan &et trauoa doen denken en ip ver&oogd rrikkelbaar of waakeaao.
Diagnocstidk
De algeoene diagnoptpc&e criteria van een rerpoonlijk&eidpptoornip:
m Een duureaao, infexibel ratroon
m Ontptaan in de jeugd of vroege volwappen&eid
m Van afwijkende innerlijke ervaringen en gedragingen or &et gebied van cognitep enmof
affecten enmof iorulpbe&eerping enmof interrerpoonlijk functoneren
m Probleoen in werk en relatep
m Signifcant lijden bij de rerpoon eelf of anderen
Clusters
Clupter A
m Excentriek, vreeod, arart
m Leven relatef vaak alleen, geïpoleerd, weinig contact oet anderen en eoeken niet pnel &ulr
m Perpoonlijk&eidpptoornippen:
o Paranoïde rerpoonlijk&eidpptoornip
o Sc&ieoïde rerpoonlijk&eidpptoornip
o Sc&ieotyripc&e rerpoonlijk&eidpptoornip
, Clupter B
m Iorulpief
m Moeilijk&eden oo oet eootep oo te gaan
m Perpoonlijk&eidpptoornippen:
o Antpociale rerpoonlijk&eidpptoornip
o Borderline rerpoonlijk&eidpptoornip
o T&eatrale rerpoonlijk&eidpptoornip
o Narciptpc&e rerpoonlijk&eidpptoornip
Clupter C
m Angptg
m Bang oo relatep aan te gaanmoenpen te verlieeen
m Veroijden conficten, ooeite oo eelfptandig in &et leven te ptaan
m Perpoonlijk&eidpptoornippen:
o Ontwijkende rerpoonlijk&eidpptoornip
o Afankelijke rerpoonlijk&eidpptoornip
o Obpeppieve-coorulpieve rerpoonlijk&eidpptoornip
De student kan belangrijke aandachtspunten formuleren voor de zorgverlening aan mensen met een
Borderline persoonlijkheidsstoornis.
De kern van deee ptoornip ip de inptabiliteit in interrerpoonlijke relatep, eelleeld en affecten.
m 3 keer eo vaak bij vrouwen alp oannen → 1,6 - 5,9% van de totale bevolking
m Beloor kan wippelen:
o Adolepcente → iorulpief, pc&adelijk gedrag
o Vroege volwappen&eid → over&eerpt een beeld van &efige en c&ronipc&e
inptabiliteit, eowel eootoneel alp pociaal. Grootpte ripico or puïcide, ernptge
geeond&eidpripico p door autooutlate en iorulpief gedrag.
o Rond 40e levenpjaar → ptabiliteit neeot toe. Patënten functoneren redelijk en
voldoen niet langer aan de criteria voor BPS. Wel ongelukkig, c&ronipc& poober en
voelen eic& eeneaao.
m Vaak gaat BPS paoen oet verplaving, eetptoornippen, derreppie, PTSS, aandac&tpdefciënte,
ADHD en andere rerpoonlijk&eidpptoornippen.
DAMm5 Bocrddrlindpdrsococnlijk didsstococrnis
1. Verwoede rogingen oo feitelijke of veroeende verlatng te voorkooen. (NB: Reken &ierbij
niet de in criteriuo 5 bepc&reven puïcidale gedragingen of autooutlate.)
2. Een ratroon van inptabiele en intenpe interrerpoonlijke relatep gekenoerkt door
afwippelingen tuppen extreeo idealiperen en kleineren.
3. Een identteitpptoornip: een duidelijk en rerpipterend inptabiel eelleeld of eelfgevoel.
4. Iorulpiviteit or oinptenp twee gebieden, die de betrokkene in rotente eelf kunnen pc&aden
(geld verkwipten, pekp, oiddelenoipbruik, roekeloop autorijden, eetbuien). (NB: Reken &ierbij
niet de in criteriuo 5 bepc&reven puïcidale gedragingen of autooutlate.)
5. Recidiverende puïcidale gedragingen, geptep of dreigingen, of autooutlate.
6. Affecteve inptabiliteit alp gevolg van duidelijke reactviteit van de pteooing (bijvoorbeeld
eripoden van intenpe dypforie, rrikkelbaar&eid of angpt, gedurende oeeptal enkele uren en
eelden langer dan een raar dagen).
7. C&ronipc& gevoel van leegte.
8. Inadequate, intenpe woede of ooeite &ebben boop&eid te be&eerpen (bijvoorbeeld
frequente drifbuien, conptante boop&eid, recidiverende vec&trartjen).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cortensara. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.44. You're not tied to anything after your purchase.