Hoofdstuk 3: Mensenrechten
Leerdoelen:
Mensenrechten als onderdeel van de verlichting kunnen duiden
De inhoud van de belangrijkste mensenrechten begrijpen en kunnen
toepassen op de praktijksituatie
Het IVRK en de invloed ervan op afzonderen en straffen van minderjarige
begrijpen en toepassen
Inleiding
Het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK) is een belangrijk
juridisch instrument dat de rechten van kinderen beschermt. Het legt de
verantwoordelijkheid bij staten om de rechten van kinderen te waarborgen en te
respecteren. Het Decreet op de rechtspositie van de minderjarige in de
jeugdhulpverlening is een concrete uitwerking van het IVRK op regionaal niveau,
waarbij specifieke bepalingen worden vastgesteld met betrekking tot de
behandeling van minderjarigen in de jeugdhulpverlening, inclusief maatregelen
met betrekking tot straffen.
Wat zijn mensenrechten?
Mensenrechten zijn universeel en ondeelbaar. Ze zijn inherent aan het mens zijn
en moeten worden gerespecteerd door overheden en individuen. Deze rechten
dienen als bescherming tegen machtsmisbruik en garanderen een leven in
vrijheid en waardigheid voor iedereen. Het is de verantwoordelijkheid van de
overheid om deze rechten te waarborgen en te beschermen tegen schendingen,
zoals het recht op vrije meningsuiting en toegang tot de rechter.
Vier categorieën en drie generaties mensenrechten
De burgerlijke en politieke rechten beschermen individuen tegen de overheid en
stellen hen in staat om deel te nemen aan het bestuur.
Economische, sociale en culturele rechten zijn gericht op het waarborgen van een
menswaardig bestaan, zoals het recht op onderwijs en gezondheidszorg.
Collectieve rechten zijn meer gericht op het beschermen van groepen mensen,
zoals inheemse volkeren of minderheden. Hoewel de eerste generatie rechten
vaak afdwingbaar zijn, zijn alle mensenrechten van essentieel belang voor het
garanderen van een rechtvaardige en humane samenleving.
, Waar vind je de mensenrechten terug?
De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM), afgekondigd door
de Verenigde Naties in 1948, vormt een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis
van de mensenrechten. De principes ervan zijn verder uitgewerkt in acht
verdragen, waarvan België er in totaal acht heeft ondertekend. Twee recente en
belangrijke verdragen zijn het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het
Kind (IVRK) en het Verdrag over de rechten van personen met een handicap. Op
Europees niveau speelt het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
(EVRM) een cruciale rol, waarvan schendingen kunnen worden aangevochten
voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. In België zijn
mensenrechten verankerd in de grondwet en worden ze beschermd door
nationale wetgeving die voortvloeit uit internationale verdragen.
Beroep doen op mensenrechten – afdwingbaar
Bij het beroep doen op mensenrechten zijn er verschillende basisbegrippen om
rekening mee te houden:
1) Directe werking: Als een mensenrechtenbepaling directe werking heeft,
kan elke burger zich er rechtstreeks op beroepen voor de rechtbanken,
zelfs als deze in strijd is met nationale wetgeving. Bijvoorbeeld, artikel 5,2
van het EVRM waarin staat dat een gearresteerde persoon onverwijld op
de hoogte moet worden gebracht van de redenen voor zijn arrestatie.
2) Stand still-effect: Bepalingen die geen directe werking hebben maar een
streefdoel bevatten, hebben toch waarde in het nationale recht. Ze
verplichten de overheid om geen maatregelen te nemen die afbreuk doen
aan het doel van de bepaling of een achteruitgang betekenen.
Bijvoorbeeld, artikel 13 van het Internationaal Verdrag over Economische,
Sociale en Culturele Rechten, dat landen oproept om te streven naar
kosteloze toegang tot onderwijs.
3) Horizontale en verticale werking: Mensenrechtenverdragen regelen de
verhouding tussen overheid en burgers (verticale werking), maar sommige
bepalingen hebben ook invloed op de verhouding tussen burgers onderling
(horizontale werking). Bijvoorbeeld, het recht op vreedzame vergadering
betekent niet alleen dat de overheid zich niet mag inmengen (verticale
werking), maar ook dat de overheid maatregelen moet nemen om een
betoging vreedzaam te laten verlopen (horizontale werking).
4) Absolute en relatieve werking: Sommige mensenrechten, zoals het
folterverbod, zijn absoluut en kunnen niet worden afgeweken. Andere
rechten kunnen onder bepaalde voorwaarden worden beperkt. Deze
voorwaarden zijn vastgelegd in de escape-clausule of beperkingsclausule.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Ranirogi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.68. You're not tied to anything after your purchase.