Summary
Samenvatting Geschiedenis & samenleving - Geschiedenis
- Course
- Institution
- Book
Handige samenvatting! Scheelt veel leerwerk en veel tijd.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
hermaheimel
Content preview
GeschiedenisBelangrijke informatie Tijdvak 1
Jagers en boeren (tot 3000 v. Chr. In het algemeen en voor de Lage Landen tot 50 v. Chr)
Kenmerkende aspecten:
De levenswijze van jagers en verzamelaars
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
Canonvensters:
Trijntje (bij jager-verzamelaars)
Hunebedden (de eerste boeren)
1.3 De eerste boeren: Bandkeramiekers en Hunebedbouwers
De ontwikkeling van jagen en verzamelen naar landbouw noemen we de Agrarische
Revolutie. Ook wel de Neolithische Revolutie genoemd. Waarom? Deze ontwikkeling is de
start van een nieuw tijdperk: Jonge Steentijd (Neolithicum).
Eerst de akkerbouw (vondsten uit 9000 v. Chr.: graan, daarna de veeteelt (vondsten 7500 v.
Chr.)
1.3.1 Jagers-Verzamelaars worden boeren
Deze ontwikkeling vindt op verschillende plaatsen in de wereld plaats.
De voorwaarden van deze overgang is een vruchtbare grond. Die was te
vinden bij de Vruchtbare Halve Maan in het Oosten. Vanaf de Perzische golf tot
de noordpunt van Syrië tot aan de grens met Egypte.
In dit gebied kwamen wilde tarwesoorten voor en wilde dieren: varkens,
geiten, schapen.
Door deze twee dingen (graan en dieren) hoefden de jagers- en verzamelaars
minder Normandisch te leven. Ze gingen zicht vestigen in semi-permanente
nederzettingen.
Door de landbouw is het mogelijk dat de mensen zich gaan specialiseren. Deze
landbouw verbreidt zich in westelijke richting. Bijv. In Griekenland, Turkije en
Midden-Europa.
1.3.2 Bandkeramiekers
In Midden-Europa ontstaat er een cultuur: Bandkeramische cultuur.
(Vernoemd naar hun aardewerk). Verspreid zich in 100 jaar naar de
(noord)westelijke richting.
Rond 5300 v. Chr. Vestigden ze in NL: Zuid-Limburg. Rond 4900 v. Chr.
Worden deze nederzettingen verlaten. Waarom? Daar zijn we nog niet achter
gekomen.
Ze vestigen zich dus in Zuid-Limburg. Vanwege de Lössplateau. Vandaag de
dag zijn de plaatsen Sittard, Elsloo, Stein en Beek te vinden.
Hoe ziet het Lössplateau eruit?
Om het Lössplateau zijn dichte bossen te vinden. Het plateau is omgeven door
rivierdalen.
, Er zijn in NL 28 plaatsen van woonsporen gevonden. Het waren lange (20 á 30
meter lang, 5 á 6 meter breed), rechthoekige huizen.
Hoe leefden ze? (Agragrische levenswijze)
Ze verbouwen in de buurt van hun nederzetting graan, linzen, erwten. Het is voor
65 procent plantaardig. Hun vee graast zomers een eind van de boerderij. In de
andere seizoenen lopen ze rond en in de akkers. De dieren waren vooral bedoeld
voor vleesproductie. Ze jaagden en verzamelden ook nog wel, want er zijn
verzamelpotten en botten gevonden.
De gebruiksvoorwerpen:
Dissels = omhakken van bomen
Graafstokken en hakken = bewerken van de akkers
Vuurstenen sikkels = voor het oogsten (dit vonden ze uit de hellingen in de buurt)
Maalstenen = malen van het graan
Belangrijkste cultuuruiting: de bolvormige potten in de vorm van banden.
Het oudste gevonden grafveld is in Elsloo gevonden. Ze werden gecremeerd
of begraven. Ze namen grafgiften (voedsel, potten, botten) mee. Zij verwijzen
naar het leven na de dood.
1.3.3 Hunebedbouwers
Ook in het westen van Nederland zijn er vindplaatsen van jagers-verzamelaars
gevonden. Die groepen werden genoemd naar de nederzetting, bijvoorbeeld:
Vlaardingen-mensen. Uit opgravingen is gebleken dat deze mensen steeds langer
bleven wonen (vele kleine akkertjes en veeteelt).
In het Noorden van Nederland bevonden zich de hunebedbouwers.
Kerngebied: Drenthe. Daar staan de oudste monumenten van NL: de
hunebedden. Gebouwd in 3400 v. Chr. Tot 3200 v. Chr. Daarna zijn ze nog 2000
jaar als grafkamers gebruikt.
Welke uitlegmogelijkheden zijn er over een 'hunebed'?
1. Hunebed komt voor het eerst voor in de 17e eeuw. Ze spreken ook wel over
steenhopen of steenbergen.
2. Hunen slaat mogelijk op huijnen. Huijnen zijn reuzen, die wellicht de bouwers
waren.
3. Hunnebed, verwijzend naar de hypothese dat de Hunnen de bouwers zijn.
Deze cultuur werd ook wel de trechterbekercultuur genoemd -->
trechtervormige potten.
Waar zijn deze hunebedbouwers (waarschijnlijk) geweest?
Duitsland, Polen, Zuid-Scandinavië en Nederland
Rond 2850 v. Chr. Verandert er veel. Sommige tradities gaan weg, zoals de
trechterbekervorm. Vanaf nu noemen we deze cultuur de
Standvoetbekercultuur.
De hunebedbouwers wonen op de zandgronden van het Drents plateau.
(Belangrijk: Dit kwam door voorlaatste IJstijd: veel ijs en dat zette zwerfkeien af).
Het klimaat was toen iets warmer, dan nu. Veel zandgronden, veel
veenmoerassen en veel open bos.
We weten niet hoe de nederzettingen er exact hebben uitgezien, want ze
hebben geen sporen achter gelaten.
, Hoe was hun agrarische levenswijze?
Rond hun huizen worden er akkers aangelegd. Bomen worden omgehakt met een
geslepen bijl. De bodem wordt in brand gezet, zodat er een vruchtbare aslaag
ontstaat.
Eergetouw: een soort ploeg die de grond losmaakt. Ze verbouwen vooral gerst,
eenkoorn, vlas en peulvruchten.
Dieren voor: vlees, botten, huiden, pezen en hoorns.
Ook jaagden deze mensen nog en visten ze.
Van vuursteen maken ze diverse dingen, zoals schrabber en pijlpunten.
De bodemvondsten wijzen op de handel tussen de standvoetbetercultuur.
Bijv.: koperen sieraden, barnsteen en gitkralen.
Bouw hunebed:
Wie werden er begraven in de hunebedden?
Wie dat zijn geweest is niet zeker, maar we denken wel dat het gebruikt werd
voor doden als een soort van rituele centra. Daar waar je kon praten met je
voorouders. Ook werden ze beschouwd als territorium.
De hunebedden vormen een deel van de megalithische (grote stenen) cultuur.
Welke dingen behoren tot deze cultuur?
1. Zonnetempel Stonehenge in Engeland
2. De rijen stenen in het Franse Carnac
3. Vele dolmens (steengraven)
Er zijn 52 hunebedden in Drenthe en 2 in Groningen. Er zijn er meer geweest,
maar die zijn stuk gegaan. Ze hadden de zware keien nodig bij het verstevigen van
de dijken.
Ze zijn bang dat ze stuk gaan door klimpartijen en vuurtjes die gestoken
worden.
1.3.4 Latere bewoners van de Lage Landen tot de komst van de Romeinen
Nieuwe bewoners: 3000 v. Chr. Uit Oost-Europa naar de Lage Landen =
Strijdhamer- of Standvoetbekervolk. (Veeboeren in Noord- en midden
Nederland)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hermaheimel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.26. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now