Titel boek: Observeren in de psychologie en
pedagogiek
Auteur: Frits Goossens
ISBN: 9789046906200
Druk: 1
Type: Complete samenvatting van het boek
,Deel 1 Observeren
1 Dataverzameling door observatie
1.1 Een voorbeeld bij wijze van inleiding
Observeren: het verwerven van informatie over gedrag, gedachten of emoties
Waarop moet je in de wetenschap letten bij observeren?
1. Alleen van tevoren nauwkeurig gedefinieerde stukken gedrag onder de loep te
nemen;
2. Het geobserveerde beoordelen aan de hand van vooraf geconstrueerde schalen;
3. Vragenlijsten ontwerpen om door getuigen te laten invullen
4. Schalen of vragenlijsten aanbieden voor zelfobservatie;
5. Op andere wijzen bewust registreren wat zich afspeelt met het oog op een doel,
zoals bij participerende observatie;
6. Observaties uitschrijven en herformuleren tot een zeer objectief geheel zoder
interpretaties, zoals gedragstherapeut doet.
1.2 Een classificatie van wijzen van observeren
1. outsiders: hebben geen deel aan hetgeen geobserveerd wordt
2. getuigen: geselecteerd op basis van hun toegang tot en ervaring met de groep die de
onderzoeker wenst te onderzoeken
3. insiders: de proefpersonen zelf
Systematisch: er wordt gebruik gemaakt van een instrument
Onsystematisch: er wordt geen gebruik gemaakt van een instrument
➢ onsystematisch: de onderzoeker in het voorstadium van onderzoek
➢ systematisch met behulp van outsiders: je observeert van buitenaf
➢ systematisch met behulp van getuigen: (vragenlijsten, checklists of rating scales)
indirecte methode van onderzoek
➢ systematisch met behulp van insiders: zelfobservatie (indirecte klinische methode,
gedragstherapeut of getrainde observatoren gedrag van cliënt observeren (directe
klinische methode)
Participerende observatie: zelf deel uitmaken van de groep die men wenst te bestuderen
1.3 Waarom willen we observeren?
1. om gedrag in kaart te brengen
2. om emoties boven tafel te krijgen
3. om mensen die niet toegankelijk zijn voor andere methodes van onderzoek (baby´s
bijvoorbeeld) te bestuderen
4. om getuigen aan het woord te laten over zaken die ons anders zouden ontglippen
1.4 Wat gaan we observeren?
Afhankelijk van onderzoeksvraag en andere factoren (laboratorium, klinische setting,
natuurlijke omgeving)
1.5 Waar gaan we observeren?
,onewayscreen: onderzoekers kunnen zo precies zien wat er gebeurt zonder dat zijzelf
zichtbaar zijn
Ecologische validiteit: de mate waarin de resultaten van onderzoek gegeneraliseerd kunnen
worden naar andere omstandigheden
Strange situation: een instrument dat bedoeld is om hechtingsgedrag te ontlokken aan
kinderen om vast te stellen op welke wijze baby´s gehecht zijn aan hun ouders of vaste
verzorgers
Veldstudies: gedrag van mensen in hun dagelijkse omgeving
doel: gedrag te beschrijven onder natuurlijke omstandigheden
nadeel: vaak moeilijk te realiseren, oorzaak en gevolg moeilijk te onderscheiden
voordeel: leveren informatie over gedrag die we op geen enkele andere wijze kunnen
verzamelen
Experiments by nature: o nderzoeken waarin de omstandigheden om de een of andere reden
als vanzelf (in elk geval niet door de onderzoeker gemanipuleerd) veranderen voor de
proefpersonen
1.6 Wanneer gaan we observeren?
Wanneer (op welk tijdstip), wie, hoe vaak (tijdsduur), hoeveel, welk seizoen
De vraag wanneer te observeren is vooral van belang omdat onderzoekers ernaar streven
gedrag te verzamelen (sampling) dat representatief is
Random: d ata die verzameld zijn op even dagen en data die verzameld zijn op oneven
dagen en kijk in hoeverre ze overeenstemmen
1.7 Stappen bij (observatie) onderzoek
1. formuleer een onderzoeksvraag of hulpvraag
2. werk aan het ontwikkelen van je instrument
3. observeer het doelgedrag - Narrative records: schriftelijke aantekeningen in
verhalende vorm te maken
4. maak een selectie van variabelen
5. voer je onderzoek vervolgens uit en verzamel voldoende gegevens
6. analyseer die gegevens met behulp van statistische technieken en ga na of je
voorspellingen uitkomen of niet
7. maak een verslag van je onderzoek
Ethische regels voor wetenschappers over wanneer en wat ze mogen observeren
1. vraag de te observeren personen om toestemming
, 2. waarborg de identiteit en privacy van de proefpersonen (uitzondering indien de
observaties plaatsvinden in anonieme context bijvoorbeeld winkelgedrag)
3. informeer de proefpersonen over de vraagstelling
4. geef de proefpersonen de mogelijkheid om te stoppen
5. geef de proefpersonen informatie achteraf - Debriefing
6. rapporteer aan de proefpersonen
7. waarborg het fysieke, sociale en psychologische welzijn van de proefpersonen
Deel 2 De ethologische methode
2 Naar een observatiesysteem
2.1 Het begint met een vraag
Beslissingen maken die nodig zijn voor het observatiesysteem (bijvoorbeeld onderzoek over
pestgedrag op het schoolplein)
2.2 Praktische beslissingen
Directe registratie: zonder het gedrag in kwestie vast te leggen op film
Interobservatorbetrouwbaarheid: een maat voor de overeenstemming tussen twee
observatoren die hetzelfde hebben geobserveerd
geeft garantie voor objectiviteit
Het voordeel van registratie door middel van film is evident: je kunt de beelden opnieuw
afdraaien en bekijken. Hierdoor kan de foutenmarge van de observatoren fors gereduceerd
worden.
Reactiviteit: het verschijnsel dat proefpersonen zich bekeken voelen en zich anders dan
normaal gaan gedragen
2.3 Beslissingen over het onderzoek
Het focale kind: het kind waarop de focus van de camera is gericht
2.4 Beslissingen over het observatiesysteem
2.5 Voorwaarden voor een goed observatiesysteem
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Jackiestudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor $6.43. Je zit daarna nergens aan vast.
