In deze samenvatting wordt voor het vak orthopedagogiek het boek 'Als opvoeden niet vanzelf gaat: orthopedagogiek in de praktijk' samengevat. H. 3.4, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11
Orthopedagogiek
Hoofdstuk 3.4, de orthopedagogische theorie van Kok
Een theorie die op alle kinderen met ontwikkelingsproblemen van toepassing is, ongeacht de
aard ervan.
Elk kind, ongeacht de intelligentie, laat in feite door middel van zijn gedrag zien wat hem
bezighoudt en wat hij nodig heeft in de opvoeding. Op die manier kan hij ook een ‘vraag
stellen’ om aanpassingen in de opvoeding. Opvoeders moeten de kunst leren verstaan om
die vraag te ‘lezen’ en er vervolgens met hun opvoedend handelen op in te spelen (= de
orthopedagogische vraagstelling).
Ontwikkeling en opvoeding staan in een complementaire relatie tot elkaar binnen het
opvoedingsproces. De ontwikkeling van een kind bestaat uit een samenspel van drie
aspecten:
1. Affectieve aspect: het gevoelsleven en affectieve relaties met andere mensen. Het
kind moet op basis van een affectieve relatie kunnen ontdekken en fouten durven
maken, als belangrijke voorwaarde voor de ontwikkeling.
2. Cognitieve aspect: leren kennen en begrijpen van de wereld om zich heen (ruimtelijke
structuren, tijdsstructuren, structuren in taal en sociale structuren). Een structuur =
een ordening van de dingen in de wereld om je heen, een patroon (ofwel
wetmatigheden of normen waar mensen zich aan houden). Door die waar te nemen,
te ondergaan, te onderzoeken en te ordenen leert het kind ze te (her)kennen, kan
het eraan gaan deelnemen en er vervolgens zelf vorm aan geven.
3. Conatieve aspect: de zich ontwikkelende eigenheid van het kind. Ieder mens wordt
geboren met een bepaalde aanleg. Die aanleg geeft de mogelijkheden en grenzen
van de ontwikkeling aan. Binnen die mogelijkheden groeit het kind in relatie tot zijn
wereld uit tot een unieke persoon.
Ouders moeten zorgen voor een goede relatie, een pedagogisch klimaat en moeten situaties
in het dagelijks leven hanteren dat ze de ontwikkeling van het kind ondersteunen.
Kok onderkent zes typen vraagstelling, afgeleid van de drie aspecten van de menselijke
ontwikkeling.
1. Affectieve aspect: het is mogelijk dat een kind om een overaccentuering in het
opvoeden ‘vraagt’ op het affectieve ontwikkelingsaspect in de vorm van een
frequentere en intensere relatie. R, r1 en r2.
2. Cognitieve aspect: het gaat om kinderen die bij hun ontwikkeling onvoldoende in
staat zijn om structuren van hun leefwereld te analyseren of er niet flexibel mee
kunnen omgaan. Kinderen met een beperkt cognitief-analytisch vermogen die niet in
staat zijn hun leefwereld te analyseren, hebben vaak geen overzicht en krijgen
daardoor geen vat op de wereld om hen heen. S = structureren en V = variëren.
3. Conatieve aspect: een kind dat geremd is in de ontplooiing van zijn eigenheid zal zich
echter ofwel te veel afschermen en een egocentrische houding aannemen, ofwel zich
juist te veel gaan aanpassen aan anderen. H = harmoniëren en Z = zelfrealisatie.
Op basis van het orthopedagogisch assenstelsel kan de individuele vraagstelling van het
kind worden geformuleerd. Het antwoord op de vraagstelling, het specifiek opvoeden, wordt
door Kok uitgewerkt in drie strategieën:
1. Eerstegraadsstrategie: de relatie, het klimaat en de hantering van situaties worden
zodanig vormgegeven dat die afgestemd zijn op het vraagstellingstype. Het gaat dus
, om een algemene basis in het dagelijks leven, waar alle kinderen met dit type
vraagstelling bij gedijen.
2. Tweedegraadsstrategie: wordt vormgegeven door speciale trainingen en therapieën
die de eerstegraadsstrategie kunnen ondersteunen. Deze kunnen individueel gericht
zijn of op een groep kinderen.
3. Derdegraadsstrategie: Richt zich op het unieke van het kind. Het gaat om de
individuele variaties binnen de algemene typering en benadering van de
eerstegraadsstrategie. De eigenheid van het kind in het opvoedingsproces, zijn
individualiteit en persoonlijke omstandigheden of ervaringen uit het verleden krijgen
speciale aandacht.
Hoofdstuk 4, professionaliteit en professionalisering
Er zijn drie pijlers van professionaliteit:
1. In staat zijn tot een systematische, gestandaardiseerde aanpak van problemen door
middel van planmatig werken
2. Kennis van en kunnen werken aan de hand van verantwoorde methodieken
3. Professioneel kunnen inzetten en hanteren van zichzelf als persoon.
De driehoek van professioneel handelen:
Professionalisering is niet alleen kennis verschaffen, maar ook aan je beroepsontwikkeling
werken door te leren van je ervaringen.
Er zijn drie denkprocessen om op je eigen opvattingen en ervaringen te reflecteren:
1. Het intuïtief denken, dat directe acties ondersteunt.
2. Het theoretisch denken, dat meer objectieve informatie geeft om een probleem te
kunnen analyseren en het handelen bij te stellen.
3. Het reflectief denken, dat van belang is om te leren van eigen ervaringen, die met
theoretische inzichten te verbinden en een eigen visie te ontwikkelen.
Hoofdstuk 5 planmatig werken
Een model is een denkconstructie of begrispmatig instrument om de werkelijkheid te
benaderen en/of te ontleden. Zo’n model is volgens Knorth en Smit planmatig handelen. Zij
vinden het kenmerkende aan planmatig handelen dat men:
- Doordacht handelt
- Doelgericht handelt
- Regelmatig reflecteert
En daarnaast is er sprake van een cyclisch proces.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller 18kim. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
